تحلیل آثار رسیده به «خندستان»

جمشید خانیان، دبیر علمی بخش نمایشنامه‌نویسی جایزۀ خندستان، با اشاره به استقبال خوب و خارج از تصور نمایشنامه نویسان از این جایزه گفت: تعداد آثاری که به دبیرخانه جایزه ارسال شد، ذهنیت اولیه ما را نسبت به استقبال نمایشنامه نویسان حوزه کمدی، کاملاً عوض کرد.

او ادامه داد: ۳۶۰ اثر در بخش تألیفی و ۱۱۵ اثر در بخش اقتباسی یعنی ظرفیت بالقوه‌ای در ادبیات نمایشی ما به شکل پراکنده و پنهان وجود دارد و حالا با امکانی که جایزه خندستان برای شناسایی و مجموع کردن آن فراهم آورده، قرار است به فعل تبدیل شود. این، اصلی‌ترین انگیزه ما در ضرورت تداوم جایزه خندستان است و مهم، شناخت ما از وضعیت این نوع از درام طی سال‌های اخیر بود که هم به شکل آماری و هم تحلیلی به یک نتیجه قابل‌تعریف رسیدیم .

خانیان، در ادامه کیفیت آثار رسیده را این‌طور تشریح کرد: طنز نویسی، طنز نمایشی و کمدی نوشتن، ضمن اینکه به شناخت اصول و قواعد این نوع از ادبیات نیاز دارد، احتیاج به یک جور طنازی در جوهره وجود نویسنده هم دارد . این ویژگیِ مهم همه نویسندگان آثار طنز و کمدی است؛ کمدی برای آفریده شدن، به‌جز دانش قواعد به یک انرژی دو برابر در خلق موقعیت‌ها ،آدم‌ها و رویدادها نیاز دارد . مجموع این‌ها ، یعنی شناخت نویسندگان از ساختار درام و کمدی درام و بعد هم داشتن این جوهره طنازی، کیفیت اثر را رقم می‌زند. این، تجربه ما در خوانش ۴۷۵ اثر رسیده به دبیرخانه جایزه است.

دبیر علمی بخش نمایشنامه‌نویسی جایزۀ خندستان یادآور شد: تعدادی از آثار رسیده در پردازش یک متن نمایشی دچار مشکل بودند. تعدادی دیگر به‌طور کامل تبدیل به یک متن کمدی نشده بودند و آثاری هم با خلق موقعیت‌های کمدی و آدم‌های کمدی، یک داستان نمایشی کمدی را رقم‌زده بودند؛ بااین‌حال ارزیابی‌ها به ما می‌گوید هرچند که ما وضعیت مطلوبی در این نوع ادبی _ نمایشی نداریم ، اما این گرایش به سمت نگارش و تولید آثار کمدی و استقبال از آن به‌طورجدی در بین نمایشنامه نویسان ما وجود دارد و بسیار امیدوارکننده است .

خانیان، در ادامه این اقبال خوب نمایشنامه نویسان از نوع کمدی را به‌نوعی محصول شرایط خاص زندگی امروز و فضای اجتماعی حاکم بر آن دانست و تصریح کرد: البته این گرایش شاید پاسخ و واکنشی طبیعی و طنازانه به وضعیت موجود جهان امروز ما باشد که پر از خشونت، عصبیت، جنگ و خونریزی است. چیزی که شکلی از آشکارسازی عیب‌های بشری است که طنز و کمدی به شیوه تعریف‌شده خود ، آن را انجام می‌دهند.

لیلا پرویزی، دبیر علمی بخش پژوهش سومین جایزه نمایشنامه‌نویسی کمدی خندستان نیز دربارۀ استقبال دور از انتظار هیئت‌داوران برای بخش پژوهش این جشنواره گفت: تعداد و کیفیت آثار ارسال‌شده برای این بخش موجب شگفت‌زدگی هیئت‌داوران شده است.

این کارگردان، مدرس و پژوهشگر تئاتر ادامه داد: متأسفانه ملت ما ضعف بزرگی در زمینه ثبت و ضبط وقایع دارد که می‌توان به آن به‌مثابه یک ضعف تاریخی نگریست که همواره بیش از هر حوزه دیگری در حوزه پژوهش خود را نشان داده است؛ به همین دلیل انتظار نداشتیم که در بخش پژوهش جشنواره خندستان نیز استقبال چندانی از سوی مخاطبان صورت بگیرد.

به گزارش ایسنا و به نقل از ستاد خبری سومین جشنواره بین‌المللی نمایشنامه‌نویسی خندستان، او افزود: خوشبختانه برخلاف آنچه تصور می‌کردیم، استقبال خوبی صورت گرفت و حدود ۵۸ اثر در این بخش به دبیرخانه ارسال شد که ۴۱ اثر به بخش پژوهش، جستار و تجربه نگاری و ۱۷ اثر به بخش جایزه استاد مهدی ممیزان تعلق دارد.

پرویزی، با بیان اینکه این آثار کیفیت و سطوح علمی پژوهشی متفاوتی دارند، تأکید کرد: این تنوع در مدیوم به‌ویژه در بخش جایزه استاد مهدی ممیزان باعث شد آثار بسیار متنوع باشد و هیئت‌داوران شگفت‌زده شوند.

به گفته دبیر علمی بخش پژوهش جایزه خندستان، آثار در این بخش در دو بخش مقاله و تصویر (فیلم، هنرهای تجسمی و زیرمجموعه‌های آن) مورد ارزیابی و داوری قرار گرفته و در نهایت سه مقاله در بخش مقالات و ۴ اثر در بخش تصویر به مرحله نهایی راه‌یافته است.

او درباره میزان استقبال پژوهشگران از این بخش نیز توضیح داد: در بخش مقالات، جستار و تجربه نگاری مشخصاً رغبت پژوهشگران به نوشتن مقاله نسبت به جستار و تجربه نگاری بیشتر بود و شاهد این مدعا هم تعداد آثار رسیده در این بخش است. در بخش جایزه استاد مهدی ممیزان نیز تنوع آثار زیاد و گرایش به سمت تهیه فیلم، گزارش و مصاحبه بود.

علیرضا ارواحی، داور بخش ممیزان سومین جایزه خندستان هم گفت: آثار دریافتی در بخش جنبی جشنواره‌ خندستان که به مهدی ممیزان می‌پرداخت دارای دو سویه‌ اصلی بود: نخست تلاش نویسندگان و هنرمندان برای ارائه‌ اثر و دوم بالابودن سطح کیفیِ تعداد اندکی از آثار.

او یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر این دو سویه را نبود منابع لازم پیرامون آثار و شخصیت این نمایشنامه‌نویس اصفهانی دانست و تأکید کرد: متأسفانه تا به امروز ــ پس از گذشت بیست سال از فوت مهدی ممیزان ــ تلاشی جدی‌ برای چاپ آثار او انجام‌نشده و پژوهشگران و هنرمندان بدون منابع لازم نتوانسته بودند درباره‌ آثار او آن‌طور که شایسته و بایسته است بنویسند و یا اثری ارائه کنند.

به گفته این پژوهشگر، کمبود و یا حتی نبود منابع مورد نیاز باعث شد تا برخی پژوهشگران و هنرمندان صرفاً به ایده‌های خلاقانه روی بیاورند و آثاری ارائه دهند.

او در پاسخ به اینکه وضعیت آثار در بخش ممیزان از حیث کمی چگونه بود، اظهار کرد: از نظر کمی، انتظار می‌رفت که تعداد آثار کمتری دریافت شود ولی پژوهشگران و هنرمندان به این موضوع علاقه نشان دادند و آثار متنوعی ارائه کردند که تلاش آنان ستودنی است.

ارواحی افزود: این آثار در دو بخش قابل دسته‌بندی است؛ نخست آثار نوشتاری (شامل مقاله، جستار و...) و دوم آثار دیداری و شنیداری (شامل فیلم، پادکست، کاریکاتور، تایپوگرافی و...) که آثار دریافتی بخش اول با بخش دوم تقریباً یکسان بود.

داور بخش ممیزان سومین جایزه خندستان همچنین پرداختن به آثار و شخصیت مهدی ممیزان در جشنواره‌ خندستان را گام مهمی برای معرفی این نمایشنامه‌نویس پرکار اصفهانی دانست و گفت: متأسفانه نمایش و تئاتر اصفهان غالباً به یک نام محدود می‌شود و هرکجا از نمایش و تئاتر اصفهان حرفی به میان می‌آید، کمتر یادی از افراد اثرگذاری مانند ناصر فرهمند، علی‌محمد رجایی، محمدمیرزا رفیعی، مهدی ممیزان و دیگر هنرمندان مهم این عرصه‌ می‌شود. به نظر می‌رسد در سال‌های پیش رو، با همت و تلاش پژوهشگران و فعالان هنری و نهادهای مربوطه، بیش‌ازپیش درباره‌ی هنرمندان مغفول تئاتر و نمایش اصفهان خواهیم شنید.

سومین جشنواره نمایشنامه‌نویسی کمدی خندستان به همت دفتر تخصصی تئاتر اصفهان (تالار هنر) وابسته به سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان و حوزه هنری اصفهان در حال برگزاری است و مراسم اختتامیه این جشنواره روز پنجشنبه ۱۸ آذرماه ۱۴۰۰ با معرفی برگزیدگان در تالار هنر اصفهان برگزار خواهد شد.

انتهای پیام