کمتر از یک درصد جمعیت 10 تا 49 سال قزوین بی‌سواد هستند

به گزارش ایرنا، سازمان نهضت سوادآموزی، یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در دی ماه ۱۳۵۸ به ‌فرمان امام راحل تأسیس شد که تاکنون به حیات خود ادامه داده و در عرصه محرومیت‌زدایی و کاهش بی‌سوادی در چارچوب سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی فعال و مؤثر ظاهر شده است.

یکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی رشد باسوادی در جامعه است و سازمان نهضت سوادآموزی از بدو تأسیس تاکنون با اجرای طرح‌های مختلف از جمله طرح بسیج سوادآموزی توانسته است اهداف کوتاه‌مدت فرمان تاریخی امام (ره) را محقق کند.

به گفته مسوولان آموزش و پرورش استان قزوین، هم اکنون کمتر از یک درصد جمعیت ۱۰ تا ۴۹ سال این استان بی‌سواد هستند که سالانه بخشی از این افراد تحت آموزش قرار می‌گیرند.

اگرچه به گفته مسوولان سازمان نهضت سوادآموزی، دسترسی به منابع آماری یکی از چالش‌هایی است که این سازمان با آن دست و پنجه نرم می‌کند همچنین با توجه به شرایط موجود و شیوع کرونا، متاسفانه خانواده‌ها رغبت چندانی برای ادامه تحصیل و سوادآموزی ندارند و این موضوع را جزو اولویت‌های خود نمی‌دانند.

خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) استان قزوین به مناسبت چهل و دومین سالروز تشکیل نهضت سوادآموزی با کبری جعفربیگلو معاون سوادآموزی آموزش و پرورش استان قزوین در مورد مسائل سوادآموزان و نحوه آموزش‌ها در شرایط کرونا در استودیو خبری این خبرگزاری به گفت و گو پرداخته است.

وی از اجرای طرح تحول پیوند سواد آموزی و زندگی در راستای تحقق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش خبر داد و گفت: این طرح در مراکز یادگیری محلی سوادآموزی استان در حال اجرا است.

ایرنا: تعریف سازمان نهضت سواد آموزی از فرد باسواد و بی‌سواد چیست؟

سواد آموزی، دستاورد ارزشمند انقلاب اسلامی و میراث ماندگار امام خمینی (ره) و مورد تاکید مقام معظم رهبری است و در طول ۴۲ سال گذشته خدمات شایانی را به جامعه هدف ارائه کرده و کارنامه درخشانی در این زمینه دارد.

واژه کم سواد از منظر سواد آموزی به فردی اطلاق می‌شود که دارای مدرک سوم ابتدایی باشد و واژه بی سواد نیز به افرادی گفته می شود که مدرک ابتدایی را ندارند.

در ادبیات جدید، سواد را معادل هر توانایی و قابلیتی تعریف می‌کنند که به انسان برای زندگی بهتر کمک کند و براساس آن، کسی باسواد است که بتواند در خود، دیگران و جامعه تغییر ایجاد نماید.

ایرنا. وظیفه اصلی این سازمان چیست، چه دوره‌های آموزشی در نهضت سوادآموزی وجود دارد؟

وظیفه اصلی نهضت سواد آموزی در ابتدا، آموزش بزرگسالان در حد خواندن، نوشتن، آموختن و حساب کردن بود و هدف کلی نهضت سواد آموزی "با سواد کردن کلیه بزرگسالان بی سواد و اتخاذ روش‌های پیشرفته جهت ریشه کن ساختن بی سوادی" است.

مرحله آموزش و پرورش بزرگسالان شامل سه دوره‌ سوادآموزی، تحکیم و انتقال است، در دوره سوادآموزی، فرد بی‌سواد ۴۰۰ ساعت آموزشی را با هدف کسب مهارت‌های اولیه خواندن، نوشتن و درک مطلب و همچنین روخوانی قرآن کریم می‌گذراند و در این دوره چهار کتاب درسی شامل ریاضی، فارسی، قرآن کریم و دیکته تدریس می‌شود و مدرک کسی که در امتحانات دوره سوادآموزی قبول شود، معادل سوم ابتدایی است و سواد آموزان در صورت قبولی در امتحانات به دوره انتقال و تحکیم ورود پیدا می‌کنند.

دوره تحکیم، فرصتی برای استمرار و پایداری آموخته‌ها برای کسانی است که دوره سوادآموزی، سوم ابتدایی، چهارم ابتدایی، تکمیلی و پایانی نهضت را گذرانده‌اند و فقط برای جلوگیری از بازگشت به بی‌سوادی است.

دوره انتقال، فرصت ادامه تحصیل برای کسانی است که دوره سوادآموزی، سوم ابتدایی، چهارم ابتدایی، تکمیلی و پایانی نهضت را گذرانده‌اند و مدرک آن معادل ششم ابتدایی است.

ایرنا. طرح شناسایی افراد بی‌سواد در استان قزوین به چه نحوی است؟

یکی از مهمترین ابزارهای شناسایی بی‌سوادان، سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن است که توسط مرکز آمار ایران انجام می‌شود، این اطلاعات بر اساس خود اظهاری افراد در سرشماری‌ها به ثبت می‌رسد هرچند ممکن است پاسخ مردم در همه موارد صحیح و صادقانه نباشد.

ایرنا. با توجه به مطرح بودن ریشه‌کنی بی‌سوادی در استان آیا اجباری برای سوادآموزی وجود دارد؟

در فعالیت‌های سواد آموزی هیچ گونه اجباری وجود ندارد و قوانین الزام آوری برای شرکت در کلاس‌های سواد آموزی نداریم و جامعه بی سواد ما نیز همانند سایر افراد باسواد خدمات دریافت می‌کنند و هیچ گونه تفاوتی بین این افراد در جامعه وجود ندارد.

مهمترین چالش در حوزه سوادآموزی عرضه محوری و کمبود تقاضای آن است تا جایی که افراد بی‌سواد انگیزه و احساس نیاز به شرکت در دوره‌های سوادآموزی را پیدا نمی‌کنند.

خوشبختانه در استان قزوین براساس سرشماری سال ۹۵ میانگین افراد باسواد جامعه هدف ۱۰ تا ۴۹ سال ۹۶.۴ دهم درصد اعلام شده که بالاتر از میانگین باسوادی کشور به رقم ۹۴.۷ دهم درصد است.

براساس میانگین‌های سواد آموزی که سازمان در سال ۹۹ اعلام کرد، میانگین باسوادی جامعه هدف استان قزوین بیش از ۹۹ درصد است که در کشور بیش از ۹۷ درصد است.

استان قزوین همچنان پیشتاز در ردیف استان‌های باسواد کشور است و برای باسوادی کمتر از یک درصد جامعه هدف در استان باید تدابیری اندیشید.

با توجه به اهمیت موضوع سوادآموزی در رشد فرهنگ و کاهش آسیب‌های اجتماعی لازم است تمام دستگاه‌های اجرایی، نهادهای دولتی و سمن‌ها برای شناسایی و جذب بی‌سوادان و فرهنگ‌سازی در بین گروه‌های هدف با آموزش و پرورش همکاری کنند و کیفیت بخشی، ایجاد انگیزه و سوق دادن سواد آموزان به سوی تحکیم سواد و تحصیلات تکمیلی در کنار فراگیری مهارت‌های زندگی و حرفه‌ای باید مورد تاکید قرار گیرد.

ایرنا. جامعه هدف نهضت سوادآموزی برای آموزش در چه رده سنی قرار دارند و برای کاهش بی‌سوادی چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟

جامعه هدف ما برای آموزش، افراد ۱۰ تا ۴۹ سال است البته در ندامتگاه‌ها افراد تا ۶۰ سال را نیز می‌توانیم تحت پوشش قرار دهیم‌ و در جامعه شهری و روستایی هر جا مخاطب برای آموزش داشته باشیم استقبال می‌کنیم.
یکی از معضلات سوادآموزی، بازگشت به بی‌سوادی است به همین دلیل حوزه سوادآموزی استان قزوین برای تثبیت آموخته‌ها، آموزش دهندگان را ملزم به تشکیل کلاس‌های تحکیم در کنار سایر دوره‌های سوادآموزی کرده است و برگزاری دوره‌های مهارتی در مراکز یادگیری محلی نیز با هدف کاربردی کردن آن و تثبیت آموخته‌ها صورت گرفته است.

ایرنا. کدام مناطق استان بیشترین آمار بی سوادی را دارد؟

براساس سرشماری سال ۹۵، شهرستان‌های آوج، بویین زهرا و تاکستان بیشترین آمار بی سوادی را به خود اختصاص داده‌اند اگر چه تمرکز ما در این سال‌ها بیشتر معطوف به این شهرستان‌ها بوده است که بتوانیم میانگین باسوادی را افزایش دهیم ولی به دلیل پراکندگی جامعه هدف در مناطق روستایی تا حدودی این آموزش‌ها با مشکل مواجه شده است.

در بین شهرستان های استان قزوین، البرز به عنوان باسوادترین شهرستان شناخته شده و تجمع افراد بی‌سواد در مرکز استان قزوین بیشتر است.

ایرنا. براساس جنسیت، وضعیت سواد در استان چگونه است؟

بر اساس آمار سرشماری سال ۹۵ دوسوم جمعیت بی‌سواد استان قزوین را زنان و یک‌سوم را مردان تشکیل می‌دهند که به منظور رعایت عدالت آموزشی ۹۹ درصد کلاس‌های تشکیل شده در سوادآموزی استان مختص زنان است و چون درصد بی سوادی زنان نسبت به مردان بیشتر می باشد از این‌رو طرح ارتقای سطح سواد زنان و دختران روستایی با مشارکت نهاد ریاست جمهوری در اولویت طرح‌های معاونت سوادآموزی استان قرار دارد.

ایرنا. چه تعداد مراکز یادگیری محلی در استان داریم و اقدامات این مراکز را توضیح دهید؟

مراکز یادگیری به عنوان پایگاه تخصصی ارائه‌کننده خدمات آموزشی و فرهنگی ویژه بی‌سوادان و کم‌سوادان بزرگسال از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار است.

در این مراکز با ایجاد و توسعه فرصت‌های یادگیری جدید، تقویت مشارکت محلی، تعامل اثر بخش و ارائه آموزش‌های آینده‌نگر سوادآموزان به سطحی از توانمندی و مهارت‌های پایه برای بهتر زیستن دست می‌یابند.

مراکز یادگیری با آموزش ۴۰ مهارت اساسی با هدف توانمندسازی اقشار آسیب‌دیده و محروم از نعمت سواد و با شعار هر سواد آموز یک مهارت در سطح استان در همه مناطق شهری و روستایی و خصوصاً در مناطق کم برخوردار می‌تواند نقش و رسالت مهمی در رسیدن به اهداف توسعه فرهنگی اجتماعی داشته باشد.

راه اندازی مراکز یادگیری محلی از سال ۹۴ در استان با ایجاد ۲ مرکز شروع شد و امسال به ۹ مرکز رسیده است.

ایرنا. چه برنامه‌ای برای معلولان بی سواد در استان دارید؟

آموزش و پرورش استان‌ قزوین نگاه ویژه‌ای به آموزش افراد معلول در جامعه دارد و هم اکنون این ظرفیت با همکاری اداره آموزش استثنایی استان فراهم شده تا افراد مراجعه کننده‌ای را که نیازمند سواد باشند با استفاده از ظرفیت مربیان و معلمان استثنایی، تحت پوشش قرار دهیم.

ایرنا. در خصوص سوادآموزی اتباع خارجی چه اقداماتی انجام‌ شده است؟

یکی از طرح‌های سوادآموزی به آموزش اتباع و افراد تحت پوشش کمیساریای عالی پناهندگان اختصاص دارد که همه ساله بر اساس حجم ابلاغی از سوی سازمان نسبت به جذب و آموزش در مناطق دارای مجوز تردد (نواحی ۱ و ۲ قزوین) اجرا می‌شود.

امسال براساس سهمیه ابلاغی، آموزش ۲۸۰ نفر از اتباع و ۷۰ نفر تحت پوشش کمیساریای پناهندگان در دستور کار قرار گرفته که تاکنون ۱۰۰ درصد این آموزش‌ها محقق شده است.

همچنین کارگاه توانمندسازی مخصوص آموزش برای مجریان این طرح داریم تا بتوانیم توانمندسازی سواد آموزی اتباع را به نحو مطلوب اجرا کنیم.

ایرنا. چه تعداد آموزش دهنده سواد آموزی در استان فعالیت دارند؟

در حال حاضر ۲۵۰ نفر آموزش دهنده فعال در سطح استان قزوین داریم که کار آموزش سواد آموزان را برعهده دارند.

در راستای توانمندسازی آموزش دهندگان استان با توجه به تغییر رویه و سبک تدریس و لزوم استفاده از فضای مجازی در آموزش ۱۹۵ نفر از آموزش دهندگان استان در پنج گروه تحت آموزش‌های مجازی رایگان اداره کل فنی و حرفه‌ای با عنوان تولید محتوای الکترونیکی قرار گرفتند.

ایرنا. در بحث جذب آموزشیاران نهضت سواد آموزی چه برنامه‌ای دارید؟

از سال گذشته ممنوعیت جذب آموزش دهندگان جدید را در نهضت سواد آموزی داریم و مطابق بخشنامه سراسری جذب هرگونه نیروی آموزش دهنده در این سازمان منع شده است و خوشبختانه آموزش دهندگان پیش از سال ۹۱ تعیین تکلیف شدند ولی هنوز برنامه خاصی برای آموزش دهندگان از سال ۹۲ به بعد اعلام‌ نشده است.

امسال بخشنامه‌ای برای تعیین تکلیف آموزش دهندگان مشمول جامعه ایثارگری ابلاغ شده ولی برنامه سازمان همچنان ممنوعیت جذب آموزش دهندگان جدید است و برای جبران نیروی انسانی، موظف به استفاده از نیروهای آموزش‌ و پرورش، بازنشستگان فرهنگی و همچنین کارکنان دولت هستیم و فراخوان در این خصوص داده شده است و بهورزان نیز برای آموزش سواد آموزان در روستاها می‌توانند با ما همکاری کنند.

ایرنا. با شیوع کرونا برنامه‌های سوادی آموزی چه تغییری کرد؟

متاسفانه شیوع کرونا آموزش را تحت تأثیر خود قرار داد و نهضت سواد آموزی قزوین در یک ابتکار عمل جالب، سوادآموزی را تعطیل نکرد و با راه اندازی پویش سوادآموزی "همه وقت همه‌جا" در راستای شعار آموزش تعطیل نیست با تشکیل گروه‌های مجازی در کلاس‌های دوره‌های سه‌گانه سوادآموزی آموزش را ادامه داد و امسال نیز این پویش ادامه دارد و همچنین کلاس‌ها به صورت مجازی و حضوری با رعایت دستورالعمل های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی برگزار می‌شود.

ایرنا. آیا سواد صرفاً خواندن و نوشتن است؟

امروزه بحث آموزش سواد صرفاً یادگیری خواندن و نوشتن نیست بلکه با توجه به آیه قرآن کریم آموزش پایان‌ناپذیر است و در همین زمینه سازمان یونسکو نیز در تعریف باسوادی به خواندن و نوشتن بسنده نمی‌کند بلکه اصولی همانند کسب مهارت‌های زندگی و آموزشی و گسترش آن در جامعه را ملاک عمل قرار می‌دهد.

حتی گفته می‌شود امروزه اگر فردی با فناوری رایانه‌ها آشنایی نداشته باشد یا برخوردار از یک زبان خارجی نباشد بی سواد محسوب می‌شود، بنابراین وقتی تعریف سواد و بی سوادی کاملاً تغییر کرده و نسبت به سال‌های گذشته متفاوت شده باشد، می‌طلبد تا مسوولان امر نیز بدان توجه داشته باشند و مساله سواد آموزی را فراتر از گذشته‌ها مد نظر قرار دهند.

کلام آخر:

سوادآموزی در واقع فرصت دومی در راستای عدالت آموزشی برای افرادی است که فرصت نخست آموزش را از دست داده‌اند تا جایی که هر قدر مردم جامعه از آموزش بیشتر و با کیفیت‌تری برخوردار باشند،سطح امنیت و توسعه جامعه افزایش می‌یابد.

امروزه ریشه کنی بی سوادی در جامعه مطرح است که برای تحقق آن به عزم ملی و بسیج همگانی همه دستگاه‌ها و سازمان‌های مردم نهاد، مردم و مسوولان نیاز است.