خدایا! کارهای سخت را بر من آسان بگردان

پیامبر اکرم (ص) در بیست و هفتمین روز از ماه مبارک رمضان این‌گونه دعا کردند: اَللّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ فَضْلَ لَیلَةِ الْقَدْرِ وَ صَیرْ أُمُورِی فِیهِ مِنَ الْعُسْرِ إِلَی الْیسْرِ وَ اقْبَلْ مَعَاذِیرِی وَ حُطَّ عَنِّی الذَّنْبَ وَ الْوِزْرَ یا رَءُوفا بِعِبَادِهِ الصَّالِحِینَ. خدایا در این ماه فضیلت شب قدر را روزی‌ام ساز و کارهایم را از سختی به آسانی برگردان، و پوزش‌هایم را بپذیر و گناه و بار گِران را از گُرده‌ام بردار، ای مهربان به بندگان صالح.

حجت الاسلام علی‌رضا شاه فضل قمصری به خبرنگار معارف ایرنا گفت: در اولین فراز از دعای روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان از خدا می خواهیم فضیلت های شب قدر را به ما عنایت بفرماید؛ شب قدری که به اندازه هزار ماه ارزش دارد. اینکه انسان توفیق پیدا کند در شب قدر دعا و مناجات داشته باشد و با تلاوت قرآن، خودش را برای پذیرش برکات شب قدر آماده کند، در کنار درخواست از خدا برای بخشش فضیلت های این شب می تواند موثر باشد.

وی افزود: درست است که در شب قدر برخی از اعمال وارده را انجام می دهیم اما معلوم نیست میزان ارزش اعمال ما در پیشگاه خدا به چه اندازه باشد. به همین دلیل لازم است در کنار اعمال از خدا نیز بخواهیم ما را از فضیلت های این شب بهره مند کند. آخرین آیه سوره فرقان می فرماید «اگر دعاهای شما نباشد خداوند به شما توجهی نمی کند.» از طرف دیگر درک فضیلت های این شب برای افراد بشر غیر ممکن است، آنجایی که خدا به پیامبرش می فرماید «و ما ادریک ما لیله القدر»، تکلیف ما معلوم است. به همین دلیل در این دعا به صورت کلی مطرح می شود که خداوند فضیلت های این شب را ارزانی ما بگرداند.

برخی علمای اخلاق از شب بیست و هفتم ماه رمضان به عنوان شب قدر یاد می کنند. حجت الاسلام حسن عامری استاد حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم (ع) گفت: علاوه بر شب های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم، به روایتی شب بیست و هفتم نیز از احتمالات شب قدر است اما بیشترین احتمال شب بیست و سوم است. البته شب نیمه شعبان نیز بنا به روایاتی ممکن است شب قدر باشد ولی اهمیت شب قدر به اندازه ای است که بعضی علما برای درک شب قدر حتی یک سال تمام را احیا می گرفتندتا شب قدر را به معنای واقعی درک کنند.

وی افزود: شب بیست و هفتم یکی از شب‌هایی است که احتمال شب قدر در آن داده شده و لذا پیامبر اکرم (ص) در دعای امروز یکی از اسرار شب قدر را بر ما معلوم می کند؛ اینکه روز قدر کمتر از شب قدر نیست. چون کلمه «حتی» در آیه پایانی سوره قدر که می‌فرماید حتی مطلع الفجر، نشان می‌دهد که فرشتگان نازل می‌شوند و برکات و مقدرات را بر انسان کامل یعنی امام زمان(عج) نازل می کنند و این نزول تا طلوع فجر ادامه دارد. بنابراین مطلع الفجر در حکم شب قدر است و به همین دلیل در دعای روز بیست و هفتم از خدا می خواهیم که فضیلت شب قدر را به ما ارزانی کند. بر این اساس نباید تصور کنیم که فضیلت شب قدر در هنگام طلوع فجر پایان می یابد.

عامری ادامه داد: یکی از فضیلت های شب قدر آن است که چیزهایی که آنچه به سختی به دست می آید با لطف الهی به آسانی ممکن شود. آیه ۴۵ سوره بقره می فرماید نماز خواندن سخت است مگر کسانی که خاشع باشند. خشوع یک کار سخت را بر انسان آسان می کند. اگر بتوانیم این کار را انجام دهیم، بسیاری از فضیلت های دست نیافتنی ممکن می شود و آنچه کارها را سخت می کند، گناهان و خطاهای ماست. به همین دلیل در دعای بیست و هفتم از خدا می خواهیم که عذرهای ما را بپذیرد و گناهانمان را ببخشد.

این استاد حوزه با اشاره به تفاوت واژه های ذنب، اثم، خطیئه و کلماتی که به معنای گناه هستند، اضافه کرد: رسول خدا (ص) در این دعا دو چیز خواسته است. یکی بخشش آن چیزهایی که قابل عذرآوری است مانند برخی مراتب معنوی و اخلاقی. چون ما ضعیف هستیم و عذر ما ضعف است ولی گاهی در مقابل گناهان عذری نداریم. یعنی انجام گناهان قابل دفاع نیست و نمی توان عذر آورد که چرا دروغ گفتم یا غیبت کردم. به همین دلیل باید از خدا بخواهیم عذر ما در قبال اشتباهاتمان بپذیرد و از طرف دیگر مانند برگی که از درخت می ریزد، گناهان ما را نیز بریزد و جلوی تبعات آن را بگیرد و اگر این ا تفاق بیافتد آنگاه سختی به راحتی تبدیل می شود.

حجت الاسلام شاه فضل درباره آسان شدن کارهای سخت گفت: در دومین فراز این دعا از خدا می خواهیم کارهای سخت را در این ماه برای ما آسان بگرداند. بسیار پیش می آید که کارهای آسان که در زمان کم و با انرژی اندک قابل امکان است، بنا به دلائل مختلف با مشکل مواجه می شود و کار یک روزه گاهی تا یک ماه طول می کشد و بر عکس نیز بسیار اتفاق می افتد که کارهای سخت که به گمان انسان نیاز به صرف وقت فراوان دارد، در فاصله کوتاهی انجام می شود. در این دعا از خدا می خواهیم به برکت این ماه به ما کمک کند تا کارهای سخت به آسانی انجام گیرد.

استاد معارف دانشگاه علوم پزشکی کاشان ادامه داد: یکی از الطاف خدا به بندگان که در دعاهای مختلف نیز ذکر شده، همین مطلب است. خدا وعده داده است اگر کسی او را بندگی کند، خدا نیز کارهای او را به عهده می گیرد تا او بتواند بندگی خود را ادامه دهد. به عنوان مثال در روایتی می فرماید ای بنده من تو خودت را برای عبادت من فارغ کن تا من قلب تو را از بی نیازی پر کنم.

شاه فضل افزود: در فراز سوم این دعا از خدا می خواهیم عذرها و بهانه های ما را که حین تخلف از دستورات او بیان داشته ایم، بپذیرد. هر چند انجام گناهان معمولا با توجیه صحیح همراه نیست در این فراز از خدا می خواهیم لطف و رحمت خود را شامل حال ما بگرداند و بهانه هایی را بپذیرد که به درگاه او عرضه می داریم. گاهی اوقات نیازهای مادی، ما را به سمت گناه می کشاند، گاهی هوای نفس بر ما غلبه می کند و گاهی از روی خطا و اشتباه مرتکب گناهی می شویم. اینها بهانه هایی است که طبق روال عادی برای انجام گناه مورد قبول نیست اما اگر خدا این عذرها را از ما بپذیرد و با کرم خودش از گناهان ما بگذرد، برای بنده گنهکار بسیار لطف بزرگی است که از خدای کریم دور نیست.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: در ادامه این فراز از خدا می خواهیم گناهان و آثار گناهان ما را بریزد. گناهانی که هر کدام می تواند باعث سیه روزی و بدعاقبتی شود. اگر هر کس تلاش کند تا گناهان روزانه خود را به همراه آثار شوم آنها یادداشت کند، به مرور زمان متوجه خواهد شد که بار گناهانش سنگین تر از آن چیزی است که تصور می کرده است. لذا شایسته است انسان مومن هر روز و هر ساعت به خاطر گناهانش از خدا عذر خواهی کند و ماه مبارک رمضان بهترین فرصت برای بخشش گناهان است.
وی افزود: در آخرین فراز این دعا خدا به عنوان کسی معرفی شده که نسبت به بندگان نیکوکارش مهربان است؛ خدایی که مهربانی او حد و حصری ندارد و هر کس شایستگی دریافت مهربانی و لطف او را داشته باشد، از آن بهره مند خواهد شد.