نقش مهم غربالگری در پیشگیری از تالاسمی/ قبل از ازدواج آزمایش دهید

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها- عصمت اسماعیلی: هشتم ماه می مصادف با ۱۸ اردیبهشت هر سال به نام روز جهانی تالاسمی نامگذاری شده تا توجه بیشتر مسئولین و مردم به مسئله تالاسمی جلب شود.

فراهم آمدن امکانات درمانی مطابق با استانداردهای جهانی و دستیابی به خون سالم و کافی برای همه بیماران تالاسمی و عدم تولد بیمار تالاسمی در کشور از اهداف عمده‌ای است که همه افراد و سازمان‌های درگیر در این بیماری به آنها می‌اندیشند و برای دستیابی به آن تلاش می‌کنند.

تالاسمی واژه‌ای است که برای نخستین بار در سال ۱۹۲۵ میلادی یک پزشک متخصص کودکان روی بیماران مبتلا به کم خونی شدید با علائم بزرگی طحال و تغییر شکل استخوان صورت و جمجمه گذاشت.

تالاسمی یک بیماری ارثی است که به دلیل نقص در ساخت زنجیره هموگلوبین حادث می‌شود و هموگلوبین معیوب قادر به اکسیژن رسانی مطلوب به اعضای بدن نیست. این بیماری به صورت شدید (ماژور) و خفیف (مینور) ظاهر می‌شود.

لزوم غربالگری قبل از ازدواج

کارشناس مبارزه با بیماری‌های غیر واگیر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: تالاسمی از جمله بیماری‌هایی است که قبل از ازدواج آزمایش‌های آن به عمل می‌آید و زوجین باید در صورت مشکوک بودن به این بیماری و داشتن سابقه خانوادگی زیر نظر پزشک قرار گیرند.

زهره گره با اشاره به اینکه تالاسمی نوعی بیماری کم‌خونی است افزود: در این بیماری میزان هموگلوبین بدن کاهش‌یافته و یا به‌طور غیرطبیعی تولید می‌شود، کاهش هموگلوبین موجب کاهش اکسیژن‌رسانی به گلبول‌های قرمز خون شده و درنتیجه میزان این گلبول‌ها را نیز کاهش می‌دهد، در نهایت بیمار با علائم شایعی نظیر خستگی و ضعف مفرط مواجه خواهد شد. تالاسمی در صورت پیشرفت آن، ممکن است جان فرد را با خطر مرگ تهدید کند.

گره پیرامون علل ابتلاء به تالاسمی بیان کرد: علت ابتلاء به تالاسمی توارث ژنی است، به این صورت که اگر فرد در خانواده خود سابقه ابتلاء به تالاسمی را داشته باشد، شانس ابتلاء به این بیماری در فرزند خود را باید پیش‌بینی کند، این افراد باید قبل از تصمیم به بچه‌دار شدن به‌طورجدی آزمایش‌های مختلفی را انجام داده و تحت نظر پزشک باشند، ازاین‌رو زوجین باید برای بررسی احتمال ابتلای فرزندشان به تالاسمی با مشاوره ژنتیک مشورت کنند.

وی تأکید کرد: این نکته قابل ذکر است که افراد مبتلابه تالاسمی خفیف شاهد نمود خارجی خاصی از این بیماری نخواهند بود اما ابتلاء به تالاسمی متوسط و یا شدید می‌تواند علائمی نظیر خستگی، تپش قلب و یا احساس ضعف را به همراه داشته باشد.

علائم تالاسمی و راه‌های درمان

مسئول مبارزه با بیماری‌های غیر واگیر شبکه بهداشت و درمان گناوه افزود: تالاسمی در کودکان با علائمی نظیر کند شدن فرآیند رشد، طبیعی نبودن استخوان‌بندی و ابتلاء به اسهال همراه خواهد بود.

وی بیان کرد: از دیگر علائم تالاسمی می‌توان به بزرگ شدن طحال و کبد و درنتیجه ورم در ناحیه شکم، زردی پوست، تیره شدن ادرار، بروز ناهنجاری‌ها در رشد استخوان‌های صورت اشاره کرد.

گره در خصوص درمان بیماری تالاسمی با تاکید بر اینکه بسته به میزان پیشرفت بیماری تالاسمی، نوع درمان نیز متفاوت خواهد بود گفت: برای مثال تالاسمی خفیف که شایع‌ترین نوع تالاسمی نیز است احتیاجی به درمان نخواهد داشت و در مقابل تالاسمی متوسط را می‌توان با انتقال خون درمان کرد اما آنچه نیازمند فرآیند درمانی بوده و زوجین از ابتلاء به آن بیم دارند تالاسمی شدید است.

مسئول مبارزه با بیماری‌های غیر واگیر شبکه بهداشت و درمان گناوه اضافه کرد: این نوع تالاسمی را می‌توان با درمان‌هایی نظیر تزریق خون، درمان کی لیت آهن، پیوند مغز استخوان، جراحی درمان کرد.

گره در خصوص تزریق خون در بیماران تالاسمی اظهار داشت: در این نوع درمان فرد مبتلابه تالاسمی به‌طور مکرر در معرض انتقال خون قرار می‌گیرد، به این صورت که با تجویز پزشک دوره‌های انتقال خون مشخص شده و فرد باید خونی که بتواند میزان هموگلوبین بدن را افزایش دهد، دریافت کند.

وی ادامه داد: البته که این روش باوجود مزایایی که دارد برای بیماران بسیار هزینه‌ساز بوده و همچنین امکان انتقال بیماری و باکتری‌ها را نیز افزایش می‌دهد. ازجمله مواردی که استفاده ازاین‌رو را برای بیماران تردید آور می‌کند، احتمال بالا رفتن میزان آهن خون بوده که آسیب به اندامی‌هایی نظیر قلب، کبد و سایر اندام دیگر را در پی خواهد داشت. پزشکان جهت برطرف کردن این عارضه استفاده از روش کی لیت آهن را پیشنهاد داده تا عوارض انتقال خون را به حداقل رسانند.

گره در خصوص درمان کی لیت آهن بیان داشت: همان‌طور که اشاره شد این درمان جهت به حداقل رساندن عوارض ناشی از انتقال خون صورت می‌گیرد و جهت برطرف کردن آهن مازاد در خون انجام می‌شود.

مسئول مبارزه با بیماری‌های غیر واگیر شبکه بهداشت و درمان گناوه ادامه داد: افرادی که از این درمان مکمل انتقال خون استفاده می‌کنند، اغلب به خاطر تحمل درد به هنگام استفاده از این روش از ادامه این درمان خودداری می‌کنند.

وی تأکید کرد: بیماران باید توجه داشته باشند در صورت وجود مازاد آهن در خون باید از مصرف مواد غذایی حاوی آهن خودداری کنند.

کارشناس مسئول مبارزه با بیماری‌های غیر واگیر شبکه بهداشت و درمان گناوه در مورد درمان پیوند مغز استخوان عنوان داشت: پیوند مغز و استخوان اغلب برای کودکان مبتلابه تالاسمی انجام می‌شود و اگرچه این شیوه درمانی بسیار خطرناک است. اما در صورت لزوم و تشخیص پزشک باید از آن استفاده کرد.

گره یادآور شد: جراحی در صورتی مورداستفاده قرار می‌گیرد که بیمار به دلیل التهاب طحال و کیسه صفرا ملزم به برداشت آن‌ها باشد. در این صورت پزشک روش جراحی را برای خارج کردن و یا پیوند عضو انجام می‌دهد.

زمان خطرناک‌شدن بیماری

کارشناس مسئول مبارزه با بیماری‌های غیر واگیر شبکه بهداشت و درمان گناوه گفت: افرادی که به بیماری کم‌خونی و یا تالاسمی مبتلا هستند باید توجه داشته باشند که تمامی کم‌خونی‌ها به‌منزله ابتلاء به تالاسمی‌های شدید نیست و چه‌بسا افرادی که دارای کم‌خونی خفیف هستند، هیچ‌گونه علامتی را مشاهده نمی‌کنند.

وی گفت: تالاسمی زمانی خطرناک می‌شود که افراد علائمی که در بالا اشاره شد را تجربه کرده باشند، در این صورت است که باید به بهترین متخصص هماتولوژی مراجعه کرده و در پی درمان این بیماری برآیند.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) به منظور فراهم آوردن فرصتی برای بیماران تالاسمی، برای داشتن یک زندگی عادی در کنار افراد سالم، هشتم ماه مه (هجدهم اردیبهشت) هر سال را روز جهانی تالاسمی نامیده است.

باید با انجام فرهنگ‌سازی مناسب در جامعه زمینه پیشگیری از بروز و گسترش این بیماری فراهم شود.