داروی نالوکسان و مهمترین موارد مصرف این دارو

نالوکسان با اسم تجاری نارکان پادزهر انواع مخدر است و برای درمان بیش مصرفی یا اوردوز برخی مواد اعتیاد آور مورد تجویز قرار می گیرد. این مطلب به داروی نالوکسان می پردازد.

موارد مصرف داروی نالوکسان

دارو نالوکسان که با اسم تجاری نارکان هم تولید می شود پادزهر انواع مخدر بوده و برای درمان بیش مصرف یا اوردوز برخی مواد اعتیاد آور تجویز می گردد. ضمنا به صورت اسپری بینی، آمپول و کپسول ارائه می شود. از کپسول خوراکی و آمپول نالوکسان جهت ترک اعتیاد در کلینیک های مربوطه تحت نظارت پزشک متخصص استفاده می شود.

باید اشاره کرد اوردوز سرعت تنفس را به میزان خطرناکی کاهش داده یا حتی سبب توقف تنفس بیمار شده در نتیجه فرد از هوش می رود و قادر نیست بیدار شود. نالوکسان به نوعی دارویی تجویزی است که فرایند اوردوز را به علت جلوگیری از اثرگذاری مواد مخدر بر گیرنده های مغز معکوس می سازد.

پس از تزریق نالوکسان بیمار در مدت ۲-۳ دقیقه به هوش می آید. البته این دارو اوردوز را درمان نمی کند و اثربخشی آن تنها ۳۰-۹۰ دقیقه خواهد بود. از این رو اقدامات درمانی بایستی سریعا صورت گیرد تا هنگامی که اثر دارو از بین رفت، بیمار مجددا بیهوش نشود یا تنفس وی مختل نگردد.

فردی که برای احیا هنگام اوردوز به وی نالوکسان داده می شود بایستی حداقل دو ساعت بعد از آخرین دوز نالوکسان توسط تیم پزشکی مورد مراقبت قرار گرفته تا از سلامتی اش اطمینان حاصل شده و دوباره بیهوش نشود. این دارو در سال ۱۹۶۱ ثبت شده و در سال ۱۹۷۱ مورد تایید سازمان غذا و دارو امریکا جهت بیش مصرف مواد مخدر قرار گرفت.

نالوکسان در لیست داروهای ضروری سازمان جهانی بهداشت قرار دارد. این دارو در کیت های اضطراری اوردوز مواد مخدر در اختیار مصرف کنندگان هروئین و دیگر مواد مخدر واقع می شود. این امر سبب کاهش نرخ مرگ ناشی از اوردوز مواد شده است. تجویز این دارو بایستی همراه با آموزش های استاندارد لازم از جمله پیشگیری، شناسایی و واکنش نسبت به بیش مصرفی مواد و همچنین حمایت تنفسی بیمار مبتلا به اوردوز و تماس فوری با اورژانس صورت گیرد.

در تزریق وریدی در مدت دو دقیقه و در تزریق ماهیچه ای در مدت ۵ دقیقه عمل می کند. استفاده نالوکسن در افراد معتاد به مواد مخدر ممکن است عوارضی شبیه عوارض عدم مصرف مواد مخدر همچون بی قراری، تعریق، حالت تهوع و تپش قلب ایجاد کند. نالوکسان صرفا بایستی برای نجات جان بیمار بعد از اوردوز استفاده شود و در افراد زیر باید مورد مصرف قرار گیرد:

• افرادی که سال هاست میزان زیادی مواد مخدر مصرف می کنند.
• افرادی که از مواد مخدر به صورت منظم برای مدیریت درد مزمن استفاده می کنند.
• افرادی که سابقه اوردوز مواد مخدر دارند.
• افرادی که سم زدایی مواد مخدر را اخیرا به پایان رسانده یا در حال انجام سم زدایی می باشند.

تاثیر گذاری نالوکسان

نالوکسان بر موارد مخدر زیر موقتا تاثیر مسدود کنندگی دارد:

• مورفین
• هروئین
• متادون
• اکسی کدون
• کارفنتانیل
• کدئین
• فنتانیل
• هیدروکودون
• هیدرومورفون

اگر فردی هر یک از مواد بالا را مصرف نموده بعد به وی نالوکسان تزریق گردد، این دارو به ماده مخدر اجازه نداده بر مغز اثر داشته باشد. هنگامی که بیمار این دارو را به شکل خوراکی یا تزریق دریافت می کند تنفس وی به حالت نرمال بازگشته و هوشیار می شود. از این رو دارو فرصت کمی برای نجات جان بیمار در اختیار کادر پزشکی در وضعیت اورژانسی می گذارد.

عوارض جانبی دارو

بدترین عارضه مصرف نالوکسان این است که بیمار مبتلا به اختلال سوء مصرف مواد مخدر به طور مستقیم در مرحله خماری حاد قرار گرفته و ناگهان با علائم آزاردهنده ناشی از قطع مصرف روبرو می شود. علائم ترک ممکن است شامل تپش قلب سریع، تعریق، تغییر فشار خون، تهوع، استفراغ، بی قراری، لرزش، تحریک پذیری و بدن در باشد.

البته این عوارض آزاردهنده پس از مصرف نالوکسن زندگی فرد را تهدید نمی کند. بعضی بیماران که با تزریق نالوکسان به هوش آمده و پرخاشگر می شوند مطلع نیستند که چه اتفاقی برای آن ها روی داده و کجا هستند. البته این وضعیت به ندرت رخ می دهد ولی بهتر است از آن آگاه بود.

سایر عوارض جانبی نالوکسان واکنش های آلرژیک می باشد که به درمان خاص نیاز است. بیشتر عوارض جانبی این دارو همان علائم ناشی از قطع مصرف مواد مخدر می باشد. در دوره درمان با نالوکسان نوشیدن الکل ممکن است عوارض جانبی این دارو را تشدید کند.

شخصی که بعد از مصرف نالوکسان مورد درمان قرار نگیرد به مصرف مواد نیاز شدید حس می کند به ویژه اگر به مواد مخدر اعتیاد داشته است. لازم به ذکر است اثر نالوکسن سریعتر از مواد مخدر از بین می رود. همچنین این دارو می تواند به عنوان پادزهر مصرف بیش از حد قرص کلونیدین استفاده شود.

منبع : آرگا