چگونه اعاده شرف و اعاده حیثیت کنیم؟

به گزارش خبرنگار قضایی خبرگزاری صدا وسیما؛ براساس قانون اساسی، حیثیت، جان، مال و حقوق افراد مصون از تعرض است و نمی‌توان آبرو، اعتبار، حیثیت و حقوق قانونی دیگران را پایمال کرد؛ به همین علت اگر شخصی اقدام به زیر پا گذاشتن حقوق مادی و معنوی دیگران کند و عملی را به آن‌ها نسبت دهد که باعث لکه دار شدن آبروی آنان شود بر اساس قانون قانون مجازات اسلامی شخصی که به او اتهامی وارد شده است می‌تواند ادعای شرف یا اعاده حیثیت کند تا از این طریق، از آثار سوء اجتماعی ناشی از افترا و تهمت وارد شده کاسته شود.

بنابراین در این مطلب به تعریف اعاده حیثیت؛ نحوه شکایت در مراجع قضایی و همچنین مجازاتی که قانگذار برای این جرم درنظر گرفته است می‌پردازیم.

اعاده حیثیت چیست؟
ادعای شرف یا ادعای حیثیت در صورتی امکان پذیر است که جرم یا اکاذیبی به دیگری نسبت داده و یا اینکه شخصی علیه دیگری مطالب دروغی منتشر و تهمت و افترایی مطرح کرده باشد و نتواند صحت آن را اثبات کند، دراین صورت بزه دیده می‌تواند پس از اثبات برائت یا بی گناهی خود در دادسرا یا دادگاه، از مرتکب شکایت و او را به مجازات اعاده حیثیت یا حکم قانونی ادعای شرف محکوم کند.

چگونه اعاده حیثیت کنیم؟
نحوه شکایت اعاده حیثیت از طریق ارائه شکواییه به مراجع قضایی با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی است. فرد زیان دیده بعد از اینکه بیگناهی اش ثابت شد باید با تنظیم شکواییه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و شکوائیه خود را ثبت کند. بعد از ثبت شکایت؛ پرونده برای تحقیقات مقدماتی به دادسرا ارسال می‌شود.

دراین مرحله؛ دادسرا از شخص افترا زننده دعوت می‌کند تا در جلسه رسیدگی شرکت و از خود دفاع کند. چنانچه اتهام ناروای متهم اثبات و سوء نیت متهم محرز شود برای او کیفرخواست صادر و پرونده اش برای رسیدگی به داداگاه کیفری جهت صدور رای ارجاع می‌شود.

در صورتی که پس از بررسی و تحقیقات مقدماتی عمل متهم جرم نباشد قرار منع تعقیب صادر می‌شود.
مهلت شکایت اعاده حیثیت
مهلت شکایت اعاده حیثیت یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم است، اما برای پیشگیری از ضایع نشدن حق بهتر است در اولین فرصت، بعد از تبرئه شدن از اتهام مشخصه، برای اعاده حیثیت و طرح شکایت افترا اقدام شود.

شرایط تحقق جرم اعاده حیثیت
الف) انتساب جرمی به شخص دیگر یعنی اینکه باید یک جرمی به شخص نسبت داده شود مانند زنا یا لواط یا کلاهبرداری.

ب) مشخص بودن شخصی که به او اتهام وارد شده است.

ج) عدم موفقیت در اثبات اتهام. یعنی کسی که جرمی به دیگری نسبت می‌دهد نتواند ادعای خود را اثبات کند.

د) آسیب زدن به آبروی شخص از طریق سخنرانی در مکان‌های عمومی، روزنامه، اوراق و اوراق خطی یا چاپی.

مجازات اعاده حیثیت
براساس ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، دادگاه مخیر است که مرتکب افترا را به یک ماه تا یک سال حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم کند و همچنین براساس ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی، در صورتی‌که افترا به دلیل نشر اکاذیب بوده باشد و موجب ورود ضرر مادی یا معنوی به غیر شده باشد، دادگاه مرتکب را به حبس تعزیری از ۲ ماه تا دو سال و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌کند. علاوه بر این در صورت امکان شرایط اعاده حیثیت شخص مورد افترا را نیز فراهم می‌کند.

همچنین براساس ماده ۶۹۹ قانون مجازات اگر که افترا به صورت عملی باشد به این صورت که هر کس عالما عامدا به قصد متهم کردن دیگری آلات و ابزار‌های جرم را که موجب اتهام است در منزل، جیب، محل کار دیگری بگذارد یا به نحوی متعلق به او قلمداد کند و در اثر این عمل، شخص مزبور مورد تعقیب کیفری قرار گیرد، بعد از صدور قرار منع تعقیب یا اعلام برائت، مرتکب به مجازات شش ماه تا سه سال و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود.

براساس ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی در جرائم تعزیری قابل گذشت هرگاه متضرر از جرم در مدت یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم، شکایت نکند، حق شکایت کیفری او ساقط می‌شود مگر اینکه تحت سلطه متهم بوده یا به دلیلی خارج از اختیار، قادر به شکایت نباشد که در این صورت مهلت مزبور از تاریخ رفع مانع محاسبه می‌شود.

تبصره- غیر از مواردی که شاکی تحت سلطه متهم بوده، در صورتی به شکایت او یا ورثه اش رسیدگی می‌شود که جرم موضوع شکایت طبق ماده (۱۰۵) این قانون مشمول مرور زمان نشده باشد.

نکته مهم: اعاده حیثیت صرفا با شکایت شاکی خصوصی امکان‌پذیر است ضمن آنکه جرم افتراء از جمله جرایم قابل گذشت است.
همچنین براساس ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی در باره جرائم قابل گذشت؛ در صورتی که پس از صدور حکم قطعی با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجرای مجازات متوقف شود اثر تبعی آن نیز رفع می‌شود.