تا نرم‌افزار مهدویت به سخت‌افزار تبدیل نشود نباید منتظر کارکردهای علمی این آموزه بود

به گزارش خبرنگار گروه غدیر و مهدویت خبرگزاری شبستان، کرسی علمی «بررسی انتقادی مواجهه فرهنگی با خوانش های ناصحیح از آموزه های مهدویت در ایران عصر انقلاب» از سلسله نشست های همایش «جریان های انحرافی و مدعیان دروغین مهدویت در دوران معاصر و راهبردهای مواجهه با آنها» به همت پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی برگزار شد.

بنا بر این گزارش، در این نشست، حجت الاسلام امیرمحسن عرفان به عنوان ارایه دهنده، حجج الاسلام صادق سهرابی و محمود ملکی راد به عنوان ناقد و محمدجواد فرج نژاد به عنوان دبیر علمی حضور داشتند.

بنا بر این گزارش، حجت الاسلام عرفان در این نشست با بیان اینکه محوریت تکاپوی مواجهه فرهنگی با جریان های انحرافی مدعیان مهدویت ، نیابت و .... است، گفت: این مهم باعث شده قرائت های ناصحیح از آموزه مهدویت حاشیه امن بیابد. منظور از انحرافات در این آموزه یعنی خروج از دین، خروج از مسلمات مذهب در رویکرد به آموزه مهدویت، بیان سخنان مغایر و مخل شرع مقدس اسلام در تفسیر این آموزه، داشتن اعتقادات خلاف شهرت اجتماعی علما و هرگونه رفتار و گفتار خلاف مبانی دینی و اعتقادی.

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: در این بین خوانش هایی از آموزه مهدویت وجود دارد و منجر به تفسیر حداقلی یا قرائت سکولار از آن می شود ولی اصطلاح انحراف را برای آن نمی توان به کار برد. در مهدویت پژوهی و مهندسی فرهنگی کمتر این خوانش ها و قرائت ها مورد اهتمام قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه انجمن حجتیه نمونه عینی خوانش حداقلی از آموزه مهدویت است، گفت: اگر این انجمن در کانون نقادی ها قرار گرفته به جهت اقتضائات زمانی و انفعال سیاسی آن بوده است اما هیچ گاه عقبه فکری و اندیشه ای این جریان که نیروی انسانی شاخص و صاحب اثر دارد، مورد نقد واقع نشده است.

عرفان ادامه داد: آنچه مواجهه فرهنگی با جریان های فکری را که خوانش های ناصحیح از آموزه مهدویت دارند، پراهمیت می کند، این است که جریان های فکری و اندیشه ای آرام و تدریجی، پایدار و بادوام، پرتحرک، منسجم و دارای نفوذ تاثیرگذاری فکری و اندیشه ای دارند.

وی با بیان اینکه رویکرد سکولار خوانشی برون دینی از آموزه مهدویت دارد، تاکید کرد: این رویکرد از سوی کسانی مطرح می شود که اولاً نگاهی منفی یا ناموثر به دین دارند و ثانیاً تمدن را یک مبادرت علمی، فنی و مدیریت صرف قلمداد می کنند که نه تنها به دین بلکه به هیچ عنصر مرامی و ایدئوژیک دیگری نیز نیاز ندارد.

استاد دانشگاه معارف اسلامی با بیان اینکه جریان های فکری دین‌مدار که خوانشی ناصحیح از آموزه مهدویت دارند به دو جریان تجددگرایان و شریعت‌گرای سنتی قابل تقسیم‌اند، اضافه کرد: به دلیل طیفی بودن این اندیشه ها طبقه بندی برخی از شخصیت ها و گروه هایی که در میانه های این طیف می گنجد با دشواری های جدی همراه‌اند؛ باید توجه داشت چنین تقسیم بندی هایی به معنای گنجاندن افراد به طور مطلق در این عناوین نیست، مهم سنخ شناسی این تفکرات در جهان اسلام است.

وی با بیان اینکه یکی از موضوعات اصلی در عرصه آموزه مهدویت مسئله مواجهه با شبهات است، گفت: در شرایط کنونی به طور آشکار شاهد نابسامانی در عرصه مدیریت این مسئله هستیم. در پاسخ به این سوال که آیا باید در برخورد با شبهات برآمده از خوانش های ناصحیح به نرم افزار توجه یا از ابزار سخت افزاری استفاده کرد، باعث شده مدیریت مواجهه در این عرصه از نابسامان ترین فعالیت ها باشد.

وی ادامه داد: در عرصه مدیریت مواجهه با سوالات و شبهات پیرامون مهدویت ما با سه مدیریت واکنشی، فعال و فوق فعال مواجه هستیم. در مدیریت واکنشی برنامه ریزی بلندمدت وجود ندارد، نوع نگرش حاکم در چنین مدیریتی به اختلافات منفی و تهدیدآمیز است. در مدیریت فعال در مواجهه با شبهه افکنی ها به محض رصد فعالیت های تمایزطلبانه وارد عمل و فعالانه درصدد کنترل و مهار شبهه یا بحران می شوند. آنان که مدیریت فوق فعال دارند نیز با تاکید بر کسب فرصت های جدید و چشم اندازی نو برای رشد و پویایی نه تنها وجود بحران ها را می پذیرند و در مواجهه با آن فعالانه وارد عمل می شوند بلکه فراتر از آن برای مقابله با شرایط بحرانی پیش بینی های لازم را به عمل می آورند. در چنین فضایی نوع نگارش شبهات و بحران های اختلاف‌افکن کاملاً مثبت و فرصت آفرین است.

حجت الاسلام عرفان با اشاره به وجود غیریت سازی در مواجهه با آموزه مهدویت، ابراز کرد: غیریت سازی از دو جهت برای مهندسی فرهنگی با ضدفرهنگ ها در عرصه آموزه مهدویت اهمیت دارد، از یک سو رابطه غیریت سازانه را که همواره شامل تولید ضد فرهنگ دیگر است و برای تاسیس مرزهای اعتقادی، سیاسی و فرهنگی ضروری است، ایجاد می کند و از دیگر سو تشکیل روابط غیریت سازانه و تثبیت مرزهای فرهنگی هویت تشکل های گفتمانی و عاملان اجتماعی را تحکیم می کند.

وی در ادامه بیان کرد: باید اذعان داشت در ایران عصر انقلاب مرز هویتی ملموسی بر خوانش از آموزه مهدویت پدیده نیامده یعنی کماکان خوانش های متعدد و متنوع از آموزه مهدویت به رسمیت شناخته می شود.

حجت الاسلام عرفان تاکید کرد: بررسی انتقادی وضعیت مواجهه فرهنگی با خوانش های ناصحیح از آموزه مهدویت ما را به این مهم رهنمود کرد که یکی از الزامات اساسی در رویکرد فرهنگی به این باور تبدیل نرم افزار آموزه مهدویت به سخت افزار است. اگر بپذیریم که چهارچوب نظری در این زمینه وجود دارد، باید قبول کنیم این نرم افزار به سخت افزار تبدیل نشده است. مهدویت به پشتوانه وحیانی بودن ظرفیت های بالایی دارد اما واقعیت این است که ایران عصر انقلاب در این زمینه با کاستی های فراوان روبرو است. تا زمانی که نرم افزار مهدویت به سخت افزار تبدیل نشود نباید منتظر کارکردهای علمی این آموزه بود.

این استاد حوزه و دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: ادبیات موجود در تبیین مهدویت این واقعیت را نشان می دهد که هیچ یک از نظریه های متعارف موجود در این حوزه به تبیین چرایی و چگونگی رفتار فرهنگ عمومی در باورداشت آموزه مهدویت قدرت ندارد. سیر حقیقی و طبیعی تبدیل نرم افزار مهدویت به سخت افزار با برنامه ریزی برای تولید انبوه نظریه ارتباط ندارد بلکه با ممارست و اجتهاد برای حل درونی سازی آن آغاز می شود.

گفتنی است، در پایان مباحث مطرح توسط ناقدان جلسه به بحث و بررسی گذاشته و پیشنهاداتی برای ارتقای بحث داده شد.

پایان پیام/9