سیاست های ترغیبی و تشویقی طرح عفاف و حجاب و وظایف همه نهادهای دولتی و مردمی

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، در قرآن مجید بیش از ۱۰ آیه در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرم وجود دارد. یکی از این آیات، آیه 59 سوره احزاب است:« یا ایهاالنبی قل لازواجک و بناتک و نساءالمومنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یوذین و کان الله غفورا رحیما» (ای پیامبر، به زنان و دخترانت و نیز به زنان مومنین بگو خود را بپوشانند تا شناخته نشوند و مورد اذیت قرار نگیرند. و خداوند بخشنده مهربان است).

جلاب به معنای یک پوشش سراسری است؛ یعنی زن باید همه اندامش پوشیده باشد تا همچون گلی لطیف از دسترس هوسرانان مصون و محفوظ باشد. در سوره نور آیه 31 نیز مفصلا در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرمان سخن به میان آمده است.

حجاب در لغت به معنای مانع، پرده و پوشش آمده است. استعمال این کلمه، بیش‎تر به معنی پرده است. این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می‎دهد که پرده، وسیله‎ی پوشش است، ولی هر پوششی حجاب نیست؛ بلکه آن پوششی حجاب نامیده می‎شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت ‎گیرد.

با توجه به اهمیت موضوع عفاف و حجاب و اقدامات ستاد امر به معروف و نهی از منکر درخصوص عفاف و حجاب، خبرنگار گروه قرآن و معارف گفت و گویی با «صدیقه صنعتگر» معاون اداره کل امور خانواده، عفاف و حجاب ستاد امر به معروف و نهی از منکر انجام داده است که در ادامه می خوانید.

درخصوص محتوای مفهومی حجاب توضیح بفرمایید؟
حجاب، به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بعد ایجابی و سلبی است. بعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است؛ و این دو بعد باید در کنار یکدیگر باشد تا حجاب اسلامی محقق شود؛ گاهی ممکن است بعد اول باشد، ولی بعد دوم نباشد، در این صورت نمی‎ توان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است.

اگر به معنای عام، هر نوع پوشش و مانع از وصول به گناه را حجاب بنامیم، حجاب می‎ تواند اقسام و انواع متفاوتی داشته باشد. یک نوع آن حجاب ذهنی، فکری و روحی است؛ مثلاً اعتقاد به معارف اسلامی، مانند توحید و نبوت، از مصادیق حجاب ذهنی، فکری و روحی صحیح است که می‎تواند از لغزش ‎ها و گناه‎ های روحی و فکری، مثل کفر و شرک جلوگیری نماید. علاوه بر این، در قرآن از انواع دیگر حجاب که در رفتار خارجی انسان تجلی می ‎کند، نام برده شده است؛ مثل حجاب و پوشش در نگاه که مردان و زنان در مواجهه با نامحرم به آن توصیه شده ‎اند.

هدف اصلی تشریع احکام در اسلام، قرب به خداوند است که به وسیله‌ تزکیه‌ نفس و تقوا به دست می ‎آید: إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ (حجرات؛13) بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقواترین شماست.

هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ؛ اوست خدایی که میان عرب امّی (قومی که خواندن و نوشتن هم نمی ‎دانستند) پیغمبری بزرگوار از همان قوم برانگیخت، تا بر آنان وحی خدا را تلاوت کند و آنها را (از لوث جهل و اخلاق زشت) پاک سازد و کتاب سماوی و حکمت الهی بیاموزد؛ با آن که پیش از این، همه در ورطه‌ی جهالت و گمراهی بودند.

از قرآن کریم استفاده می‎ شود که هدف از تشریع حکم الهی، وجوب حجاب اسلامی، دست‌یابی به تزکیه‌ی نفس، طهارت، عفت و پاکدامنی است. آیاتی هم‎چون قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکى لَهُمْ؛ ای رسول ما مردان مؤمن را بگو تا چشم‎ها از نگاه ناروا بپوشند و فروج و اندامشان را محفوظ دارند، که این بر پاکیزگی جسم و جان ایشان اصلح است.

درخصوص طرح ها و برنامه هایی که با موضوع ترویج عفاف و حجاب داشته اید، توضیح بفرمایید. مهم ترین برنامه ها چه بوده و اگر ابتکار عمل و خلاقیتی نیز وجود داشته بفرمایید.

ستاد امر به معروف و نهی از منکر طرح عفاف و حجاب را با محورهای دوگانه متوازن، قضازدایی، تنش زدایی، تبدیل جرم به تخلف، عدم تصدی گری دولت، مردمی بودن، حمایت از مردم و تفویض قدرت از حاکمیت به مردم، آموزش، مشاوره خانواده، عفاف و حجاب، توجه به همه مظاهر فساد اخلاقی، تعیین نقش همه دستگاه های اجرایی و اعتمادسازی تهیه کرده است.

طرح جامع عفاف و حجاب طرح بند اول از اصل سوم قانون اساسی است که دولت را موظف بر ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی و سلامت جامعه و مبارزه با کلیه مظاهر فساد می کند، بنابراین می توان نام دیگر طرح عفاف و حجاب را طرح تحقق بند اول اصل سوم قانون اساسی نامید.

یکی از مهمترین شاخصه های فضایل اخلاقی حیا و از مهمترین ارکان حیا موضوع عفت است که عفت هم دارای اقسامی از جمله عفت در رفتار، عفت در پاکدامنی، نگاه و عفت در کلام و پوشش می باشد که حد عفت در پوشش همان حجاب است. در طرح عفاف و حجاب به صورت عام به موضوع عفاف به عنوان محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی و سلامت جامعه و به صورت خاص به مسئله حجاب توجه شده است و همه مظاهر فساد و تباهی اخلاقی در زمره بی عفتی تعریف و طرحی به نام عفاف و حجاب تهیه و تدوین شد.

پشتوانه پژوهشی با تکیه بر مبانی امر به معروف و نهی از منکر مهمترین شاخصه طرح عفاف و حجاب است که توسط فرهیختگان اعم از علما، ائمه جمعه، اساتید، مراکز پژوهشی و فرهنگی، دست اندرکاران موضوع عفاف و حجاب و عموم دغدغه مندان و متدینین بررسی و مورد بحث قرار گرفته است و نظرات و اصلاحات نهایی در قالب طرح جامع عفاف و حجاب ستاد امر به معروف و نهی از منکر تدوین شده است.

طرح عفاف و حجاب ستاد امر به معروف و نهی از منکر در چه سطح و مراحلی اجرایی می شود؟

طرح عفاف و حجاب به صورت مرحله ای و گام به گام اجرا می شود. این طرح یک طرح فرهنگی دارای ضمانت اجرایی است و همه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی را نیز دریافت کرده است. مشارکت اثرگذار نهادهای مردمی و سایر دستگاه های حاکمیتی با ضمانت اجرایی نیز در این طرح پیش بینی شده است.

اجرای طرح عفاف و حجاب در مواردی که قانون وجود دارد مانند آموزش و عرصه دستگاه های دولتی و با ابلاغ شاخص های عفاف و حجاب به دستگاه ها آغاز شده است اما اجرای همه جانبه و پایدار طرح با مشخص شدن متولی واحد و پاسخگو و الحاق یک ماده واحده به قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر توسط مجلس شورای اسلامی یا هر مرکز تصمیم گیرنده دیگر محقق می شود.

تصمیم سازان و برنامه ریزان در مواجهه با موضوع عفاف و حجاب چه رویکردی را باید اتخاذ کنند؟

در شرایط کنونی برای مواجهه با موضوع عفاف و حجاب سه رویکرد وجود دارد. لغو حجاب قانونی و اختیاری کردن حجاب، سکوت و حفظ وضع موجود، حل مسئله با ارایه برنامه و طرح جامع. با توجه به اینکه حجاب حد پوشش در حریم اجتماع است در صورت رها کردن پوشش و برداشتن حدود قانونی آن هیچ حدی برای پوشش نمی توان تصور کرد و بدپوششی تا برهنگی و ارتباطات نامشروع علنی و ناهنجاری های پیرامون آن پیش خواهد رفت و در ادامه عادی سازی به تدریج باعث از بین رفتن حریم عفت و حیا در جامعه می شود، بنابراین با لغو حجاب قانونی نه تنها مشکل حل نمی شود بلکه در مسایل نازل اخلاقی و حادتر در ابعاد گسترده تری مشکل تشدید می شود.

در خصوص سکوت و حفظ وضع موجود نیز باید گفت دشمن مسئله ترویج بی حجابی و بی عفتی را در اولویت قرار داده است و احساس می کند در سایه بی تفاوتی و غفلت مسئولان تصمیم ساز و با هجوم همه جانبه و برنامه ریزی شده می تواند در تهاجم فرهنگی موفق و پیروز شود، بنابراین با سکوت باعث فرصت سوزی شده و روز به روز وضع اخلاقی نابسامان تر می شود و هر از چندی شاهد جریحه دار شدن عفت عمومی با حریم شکنی های جدید خواهیم شد. بنابراین این دو رویکرد راهگشا نبوده و باید با ارایه طرح و برنامه جامع موضوع حجاب را حل کنیم تا از کیان خانواده دفاع شود؛ بنابراین بهترین رویکرد به جای بی تفاوتی و پاک کردن صورت مسئله یا ارایه نظرات شعاری و احساسی باید موضوع حجاب و عفاف را طی فرآیندی هوشمندانه و دقیق در قالب دو برنامه کوتاه مدت و بلندمدت به مسئله ای در سطح مسئولیت های اجتماعی و ارتقای عفاف و حجاب در اجتماع و بدون تنش و بحران تبدیل کنیم و طرح جامع و نقشه راه عفاف و حجاب ستاد امر به معروف و نهی از منکر در این راستا تهیه و تدوین شد.

درخصوص اهمیت و ضرورت تهیه طرح عفاف و حجاب توضیح دهید؟ طرح جامع عفاف و حجاب چه مزایا و ویژگی هایی دارد؟

صیانت از خانواده، عقلانیت، حفظ فرهنگ ملی و ایرانی، عدالت اجتماعی، حفظ حریم عبودیت، آرامش روانی جامعه و مطالبه شهدا از جمله ضروریات مطرح در پرداختن به مسئله عفاف و حجاب است. از طرفی باید به این موضوع توجه کنیم که دشمن امروز مسئله عفاف و حجاب را به عنوان اولویت خود قرار داده است و اقدامات فرهنگی گسترده ای نیز برای گسترش بی بند و باری و بی عفتی در جامعه در حال ارایه است.

در خصوص ویژگی ها و مزیت های طرح جامع عفاف و حجاب باید گفت در طرح ستاد امر به معروف و نهی از منکر رعایت حجاب در عین حفظ کرامت انسانی مورد توجه است، همان طور که رهبر معظم انقلاب تاکید فرموده اند حجاب یک ضرورت شرعی است یعنی هیچ تردیدی در وجوب حجاب وجود ندارد این را همه باید بدانند اینکه حالا خدشه کنند، شبهه کنند که آیا حجاب است، لازم است، ضروری است، نه، جای خدشه و شبهه ندارد. یک واجب شرعی است که باید رعایت شود. از طرفی ایشان در مواجهه با افرادی که در حجاب ضعیف هستند فرموده اند آن کسانی که حجاب را به طور کامل رعایت نمی کنند اینها را نباید متهم کرد به بی دینی و ضد انقلابی، اینها بچه های خودمان اند، دخترهای خودمان اند؛ این موجب نمی شود که ما این افراد را از حوزه دین و انقلاب خارج کنیم و خارج بدانیم. با توجه به این دو تاکید رهبر معظم انقلاب در طرح عفاف و حجاب رعایت پوشش عفیفانه در جامعه اتفاق خواهد افتاد و کرامت انسانی نیز در همه مراحل و شکل اجرا حفظ می شود. افراد باید بتوانند در یک مفاهمه رودررو صحبت کنند و ذهنیت های منفی را کاهش دهند و مخاطب باید احساس کند که نظام اسلامی حتی در وضع و اجرای قوانین خود برای شخصیت انسانی ارزش قایل است و می خواهد تخلف بدحجابی را رفع کند نه اینکه شخصیت افراد را تخریب نماید.

تبدیل جرم به تخلف و قضازدایی، عدم تنش زایی، اعتمادسازی با شروع طرح از دستگاه های دولتی، اجرای کار فرهنگی و اجرایی، مردمی بودن طرح با کمک معتمدین و ضابطین آموزش دیده، تشکل های مردمی و آحاد مردم، آموزش و ارتقای بینش، تطابق عرف با معروف، اقناع و آمادگی فکری از دیگر مزایا و ویژگی های این طرح است.

ارگان های دولتی و مردم درخصوص اجرای طرح عفاف و حجاب چه وظایفی بر عهده دارند؟

در خصوص وظایف ارگان های دولتی و نقش مردم در طرح عفاف و حجاب باید گفت همه دستگاه های حکومتی مرتبط و نهادهای مردمی با توجه به ماموریت های ذاتی خود در طرح عفاف و حجاب نقش ایفا می کنند، به عنوان نمونه در عرصه خانواده 47 وظیفه قانونی برای 16 نهاد به تناسب وظایف ذاتی خود در حوزه کار فرهنگی احصا شده است، بنابراین وقتی دستگاه ها در یک نقشه واحد به ایفای نقش در زمینه فرهنگ سازی عفاف و حجاب و اجرای موثر آن بپردازند، کار اثربخش خواهد شد؛ بنابراین تشکیل جبهه متحد و تعیین نقش دستگاه های دولتی و مشارکت مردمی موثرترین روش در این حوزه است. طرح عفاف و حجاب به گونه ای تدوین شده است که بر اساس برنامه ها و اولویت های مطرح به صورت مستمر و پیوسته اجرا شود. ایجاد فرهنگ تذکردهی و تذکرپذیری از دیگر رویکردهای ما در طرح عفاف و حجاب است.

طرح عفاف و حجاب در چه محیطی اجرایی خواهد شد؟

محیط های اجرای طرح عفاف و حجاب در 11 عرصه پیش بینی شده است؛ دستگاه های دولتی و حاکمیتی که شامل کارمندان و مدیران، ارباب رجوع، ماموریت و وظایف دستگاه ها می شود. خانه و خانواده، وسایل نقلیه، لباس و پوشاک، اماکن تجاری، خدماتی، فرهنگی، تفریحی، درمانی و ورزشی، مراکز آموزشی شامل محتوا و متن آموزشی، فضای آموزشی، معلمان و اساتید، دانش آموزان و دانشجویان، مدیران و کارمندان می شود. فضای مجازی، محله، معابر و مراکز عمومی، باندهای اشاعه مفاسد اخلاقی و سایر مظاهر فساد از دیگر محیط های اجرای طرح عفاف و حجاب می باشد.

طرح عفاف و حجاب در دستگاه های دولتی و حاکمیتی که شامل کارمندان و مدیران و ارباب رجوع خواهد شد. همچنین در راستای اجرایی شدن طرح عفاف و حجاب ماموریت هایی نیز به دستگاه ها محول شده است؛ به عنوان مثال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 22 وظیفه در خصوص عفاف و حجاب دارد که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی برای آنها تعریف شده است. همچنین وزارت امور خارجه در قبال اتباع خارجی نیز وظایفی تعیین شده دارد. عرصه دیگر اجرای طرح عفاف و حجاب خانه و خانواده است.

چه برنامه ها و اقدامات تشویقی و ترویجی در حوزه عفاف و حجاب در این طرح پیش بینی شده است؟

معرفی ادارات، سازمان ها، ارگان ها و نهادهایی که موفقیت بیشتری در راستای اجرای طرح عفاف و حجاب از طرف پرسنل و ارباب رجوع داشته اند به عنوان نهاد نمونه و برتر، اعطای بسته های فرهنگی اثرگذار و هدفمند، تشویق و حمایت از افراد و تشکل های اداری فعال در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب، تقدیر از نفرات موفق آموزش های ضمن خدمت عفاف و حجاب برخی از اقدامات تشویقی و فرهنگی در این عرصه است.

ترویج سبک معماری اسلامی، حمایت از ایجاد تشکل های صنفی در خصوص زنان سرپرست خانواده برای کارآفرینی، خودیاری و بهبود زندگی اقتصادی آنها، ایجاد مراکز مشاوره محلی در حوزه عفاف و حجاب و خانواده، ترویج و تولید محصولات فرهنگی و برنامه های متناسب با فرهنگ عفاف و حجاب برای کودکان، برنامه ریزی برای بهینه سازی اوقات فراغت اعضای خانواده، برنامه های فرهنگی در فضای مجازی و رسانه ملی و ترغیب و تسهیل ازدواج و تحکیم بنیان خانواده از دیگر محورهایی است که در قالب طرح عفاف و حجاب باید اجرایی شود.

پایان پیام/47