ثبت جهانی کاروانسراهای استان سمنان زمینه ساز جذب گردشگران خارجی

از شش کاروانسرای استان سمنان که در لیست یونسکو ثبت شده اند، سه کاروانسرا در شهرستان میامی، دو کاروانسرا در شهرستان سمنان و یک کاروانسرا در شهرستان گرمسار واقع شده اند.

به گزارش «دنیای سفر»، شگفت آنکه علیرغم عملکرد یکسان کاروانسراهای ایرانی هیچ کدام آن ها از طرح تکراری برخوردار نیستند. حتی در دوران صفویه که بیشترین تعداد کاروانسراهای ایرانی از آن به یادگار مانده است دو طرح و نقشه همسان هم نمی توان یافت. دلیل آن را باید در ذوق و هنر معماران ایرانی یافت. اگر شعر فردوسی و حافظ و سعدی و مولوی همسان هم شد نقشه دو کاروانسرا را هم همسان می توان یافت. اینجا ایران است و این هنرمند معماری ایرانی است که خوش ندارد از کار خود یا دیگری تکرار کند. اینجا هر شعری یا هر اثر معمارانه ای یکتاست و بی بدیل.

در عصرگاهان روز ۲۶ شهریورماه در چهل و پنجمین نشست شورای جهانی ثبت و ابنیه سازمان علمی و تحقیقاتی ملل متحد (یونسکو) که در شهر ریاض پایتخت کشور عربستان برگزار شد، پرونده ۵۴ کاروانسرای ایران در این نشست مطرح و با اکثریت آراء به تصویب رسید. ۵۴ کاروانسرای ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو متعلق به استان های سمنان، اصفهان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، قم، تهران، یزد، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، فارس، همدان، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، کرمان، اردبیل، گیلان، مرکزی، البرز، هرمزگان، بوشهر، خوزستان، لرستان، قزوین است که از این ۵۴ کاروانسرای ایران، شش کاروانسرا متعلق به استان سمنان است. از شش کاروانسرای استان سمنان، سه کاروانسرا در شهرستان میامی، دو کاروانسرا در شهرستان سمنان و یک کاروانسرا در شهرستان گرمسار واقع شده اند. کاروانسراهای قصر بهرام گرمسار، سنگی و آجری آهوان سمنان، میامی، عباس آباد میامی و بزرگ ترین کاروانسرای ایران، میاندشت میامی از استان سمنان در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند.

کاروانسراهای ثبت جهانی شده استان سمنان

1. کاروانسرای قصر بهرام گرمسار: کاروانسرای قصر بهرام گرمسار مربوط به دوره ساسانی است و توسط شاه بهرام ساسانی یا بهرام گور ساخته شده است. این بنا سپس توسط شاه عباس صفوی بازسازی شده و به عنوان کاروانسرا مورد استفاده قرار گرفته است. این مکان تاریخی در جنوب گرمسار، جنوب شرقی شهر جوادآباد شمال دریاچه نمک واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۰۵۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
2. کاروانسرای شاه عباسی عباس آباد میامی: کاروانسرای شاه عباسی عباس آباد میامی مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان میامی، روستای عباس آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۴ تیر ۱۳۶۶ با شماره ثبت ۱۷۲۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
3. کاروانسرای میامی: کاروانسرای میامی مربوط به دوره صفوی است و در میامی، خیابان امام رضا واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اردیبهشت ۱۳۶۵ با شماره ثبت ۱۷۱۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
4. کاروانسرای آهوان: مجموعه کاروانسرای آهوان یکی از بناهای مهم مسیر جاده ابریشم و از جاهای دیدنی سمنان محسوب می شود. این مجموعه دارای دو کاروانسرای سنگی و آجری است که از یکدیگر صد متر فاصله دارند. فاصله زمانی ساخت این دو کاروانسرا به ۱۰۰۰ سال می رسد. کاروانسرای سنگی متعلق به دوران پیش از اسلام و زمان ساسانیان در تاریخ ۱۴ تیرماه ۱۳۶۶ به شماره ۱۷۲۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و کاروانسرای آجری متعلق به دوران صفویان در تاریخ اردیبهشت ۱۳۵۶ به شماره ۱۳۷۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این مجموعه کاروانسرا در ۴۲ کیلومتری شرق شهر سمنان قرار گرفته است.
5. کاروانسرای میاندشت میامی: کاروانسرای میاندشت میامی با قدمتی ۴۰۰ ساله مربوط به دوره صفوی - دوره قاجار به عنوان بزرگ ترین مجموعه کاروانسرای ایرانی در فاصله ۴۰ کیلومتری شرق میامی قرارگرفته است و این اثر در تاریخ ۱۴ شهریور ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۴۳۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

رابطه ثبت جهانی با جذب گردشگران خارجی

با اجرای سیاست توسعه متوازن گردشگری در پهنه استان پهناور سمنان در سال های اخیر، ثبت شش کاروانسرای استان سمنان در فهرست جهانی یونسکو می تواند نقش مهمی در توسعه پایدار استان ایفا کند و این ثبت شروعی برای حفاظت ویژه از کاروانسراهای استان سمنان و تبدیل آن ها به عنوان مقصد گردشگری و پژوهشی برای محققان، پژوهشگران، گردشگران ایرانی و خارجی است.

ثبت جهانی نتایج زیادی دارد و حتماً باید از دستاوردهای ثبت جهانی آثار استفاده کرد. به عنوان مثال آثاری را که ثبت جهانی شده اند می توان به عنوان مظاهر جذب گردشگر و نماد تاریخ و هویت ایران اسلامی معرفی کرد.

ثبت جهانی نقشی مهم در انعکاس هویت، اصالت و ریشه یک کشور دارد و علاوه بر آن گردشگران خارجی برای انتخاب مقصد گردشگری به آثار معرفی شده از سوی یونسکو به عنوان یک مرجع معتبر مراجعه می کنند و ورود نام یک استان و کشور در فهرست ثبت جهانی، فرصت و شانس جذب گردشگر خارجی را افزایش می دهد. ثبت جهانی این آثار ارزشمند تاریخی که نماد تفکر والای فرهنگی و اقتصادی نیاکان است می تواند به معرفی جهانی استان سمنان شود. امید می رود تا با افزایش روند ثبت ملی و جهانی آثار تاریخی ضمن حفاظت از کالبد و تزئینات این آثار ارزشمند که نماد فرهنگ و هنر والای نیاکان است، بتوانیم به توسعه اقتصاد محلی نیز دست یابیم، زیرا معتقدیم همه مردم جوامع محلی در مناطق مختلف استان این حق رادارند تا از مواهب صنعت پاک گردشگری بهره مند شوند.

احیای کاروانسراها و ثبت ملی و ثبت جهانی آن ها از جنبه های مختلف می تواند به توسعه مناطق مختلف استان از سه منظر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی منجر شود. به گونه ای که وجود این کاروانسراها در جاذبه های مختلف و احیای آن ها در قالب اقامتگاه سنتی، مراکز فروش صنایع دستی و مواردی از این دست می تواند به افزایش تردد گردشگران در محدوده این آثار تاریخی شود؛ از سوی دیگر احیای این مجموعه های تاریخی ضمن حفاظت از مواریث ارزشمند فرهنگی می تواند به توسعه گونه های گردشگری به ویژه گردشگری فرهنگی و گردشگری طبیعت گردی منجر شود و این در حالی است که بسیاری از این کاروانسراها در مسیرهای جاده ای و در اقلیم های گوناگون طبیعی اعم از کویر، دشت واقع شده و همین نکته باعث می شود گردشگران علاقه مند به گونه های سفرهای از این دست به این مجموعه های تاریخی جذب شوند.

در استان سمنان غیر از این شش کاروانسرا، جنگل ابر و بخشی از راه آهن سراسری دو اثر دیگری هستند که در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند و در معرفی این استان به گردشگران داخلی و خارجی نقش مؤثری دارند.

صنعت گردشگری رشد اقتصادی، اشتغال زایی و ... را به همراه دارد که همگام با شعار سال است و باید جهانی اندیشد و استانی عمل کرد و از توان های بین المللی برای پیش برد اهداف و توسعه گردشگری استان بهره برد، پس آنچه نباید از ذهن ها دور بماند برنامه ریزی به منظور بهره برداری بهینه از امتیاز ثبت آثار تاریخی و طبیعی استان سمنان در فهرست میراث جهانی است.