جاذبه های گردشگری اردستان

شهرستان اردستان با قدمت چند هزار ساله یکی از مناطق تاریخی، گردشگری و مهد علم و فرهنگ در شمال استان اصفهان و در مسیر جاده ترانزیت تهران به جنوب کشور است که هر ساله در ایام نوروز با جاذبه های گردشگری و تاریخی بسیارش همچون نگینی چشم نواز در پهنه کویر مرکزی ایران پذیرای میهمانان، مسافران و گردشگران نوروزی است.

به گزارش «دنیای سفر»، اردستان بنا به شواهد تاریخی و باستان شناسی یکی از قدیمی ترین شهرهای استان اصفهان و منطقه ای فرهنگی، مذهبی، سیاسی و عالم پرور است و افرادی چون شهیدآیت الله سید حسن مدرس، استاد سید محمد محیط طباطبایی، شهید محسن فخری زاده مهابادی و شاعرانی مانند ذوقی اردستان، پیر جمالی اردستانی و بسیار دیگری از رجال مذهبی و سیاسی را در دامن خود پرورش داده، آثار تاریخی و گردشگری زیادی دارد و از تنوع و جذابیت های فراوانی برخوردار است که به گروه های تاریخی، باستانی، طبیعی و آیین های سنتی مانند تعزیه خوانی و نخل گردانی تقسیم می شوند.

امروز شهری را معرفی می کنیم که از نظر برخی از مورخان، زادگاه کاوه آهنگر (شخصیتی اسطوره ای در شاهنامه فردوسی) است. این شهر جایی نیست بجز اردستان.

از آثار تاریخی و مکان های دیدنی اردستان می توان به مسجد جامع اردستان، مقبره امیر اویس، یخچال چرمهین، مسجد امام حسن مجتبی(ع)، مسجد خسرو، مسجد دشت، مسجد ملایعقوب، آب انبار های حاج حسن، حاج معدل، حاج میررحیم، آب انبار بزرگ بازار، آب انبار مسجد جامع، قنات دو طبقه مون ثبت جهانی و مقبره سلطان بیگ، امیراویس و خانه های تاریخی مانند پنجه آفتاب، خانه حکیم و نقاشی اردستان اشاره کرد، همچنین بافت تاریخی ۳۶ هکتاری زواره، مسجد جامع، یخچال، قلعه سنگ بست، خانه های تاریخی و کویر تل شیطان زواره و یخچال و بافت تاریخی شهر مهاباد و بسیاری دیگر از بناهای تاریخی وکاخ سرهنگ آباد، مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع خارو و کهیاز از جمله جاذبه های طبیعی و تاریخی این شهرستان است.

وجود این آثار تاریخی، مذهبی و جاذبه های طبیعی و گردشگری زمینه را برای جذب گردشگران زیادی فراهم کرده هر ساله این شهرستان پذیرای تعداد زیاد از گردشگران داخلی و خارجی است.

جاهای دیدنی اردستان را بهتر بشناسید

شهرستان اردستان با مساحت حدود ۱۲ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی بیش از ۴۳ هزار نفر در فاصله ۱۱۸ کیلومتری شمال اصفهان قرار دارد. این شهرستان شامل ۳ بخش، ۳ شهر، هفت دهستان و ۳۰۶ روستا می شود.

قنات های اردستان

در این شهرستان زیبا، جاهای دیدنی طبیعی و تاریخی متعدد وجود دارد که به برخی از آن ها اشاره می شود.

قنات دو طبقه مون

قنات های بسیاری در مناطق کویری وجود داشتند که امروز برخی خشک شده، قنات یکی از ابداع های مهم ایرانیان برای انتقال آب از سرچشمه تا محل استفاده است.

قنات دو طبقه «مون» با قدمت بیش از یک هزار سال در یکی از قدیمی ترین محلات اردستان بنام مون عرب قرار دارد. قنات دو طبقه مون ۳٫۵ الی ۴ کیلومتر طول و عمق مادر چاه آن به ۳۰ متر می رسد.

در این قنات ۳۰ میله تعبیه شده، امکان آبدهی ۶۰ لیتر در ثانیه را دارد و بر اساس اسناد تاریخی، قدمت این قنات به دوران کیانیان، اشکانیان و ساسانیان باز می گردد. در این قنات دو کانال مختلف به چشم می خورد، کانال بالایی حدود ۴ تا ۵ متر بالاتر از پایینی و در یک مسیر قرار دارد و آب آن قابل شرب، شیرین و بسیار خوش طعم است.

قنات مون یکی از آثار ملی ایران است که در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

قنات چرمهین

یکی دیگر از این قنات ها، قنات روستای چرمهین است که حدود ۶ کیلومتر طول ، ۳۶۵ حلقه چاه با عمق ۵۵ متر از طولانی ترین و عمیق ترین قنات های شهرستان اردستان محسوب می شود که قبل از اسلام حفر شده و همچنان زنده است.

قنات ارونه

از دیگر قنات های معروف اردستان قنات ارونه است که مانند نهر آبی زیرزمینی دیده می شود و از ۱۰۰۰ سال قبل از اسلام حفر و از آثار باستانی ایران به حساب می آید.

محققان زمان حفر قنات را به ۲۵۰۰ سال قبل نسبت می دهند و تقسیم آب قنات ارونه در دوره هلاکوخان مغول به صورت فرزه بندی توسط شیخ بهایی انجام و آن را ۲۰ سهم و نیم تقسیم بندی کرده، نیم سهم از آب قنات قبل از مخزن جهت باغ های بالا دست قنات و ۲۰ سهم دیگر بین محله بازار شش سهم، محله فهره هفت سهم، محله راهمیان چهار سهم، محله کبودان ۱.۵ سهم و روستای تلک آباد در ۱۵ کیلومتری اردستان، ۱.۵ سهم تقسیم می شود.

مورخان احداث این قنات را به "اروند شاه" در دوره کیانی و قبل از اسلام نسبت می دهند و از سنگ هایی بنام ساروج جهت تقسیم بندی آب استفاده شده، پس از گذشت ۵۰۰ سال هیچ تغییری نکرده و سالم باقی مانده، جنس و ترکیبات این سنگ ها از آهک، ماسه، پشم بز، چربی و ماسه بادی ساخته شده است.

مسجد جامع اردستان

مسجد جامع هزار ساله اردستان بزرگ ترین و زیباترین مسجد این شهر است که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده، این بنا چهار ایوانی و سبک ساخت آن الگوبرداری استادانه از نقشه مسجد جامع اصفهان است و از سبک معماری رازی استفاده شده است.

بر اساس اسناد تاریخی، مسجد جامع اردستان یک آتشکده یا معبد زرتشتیان در دوره ساسانیان بوده، پس از ظهور اسلام، این آشتکده به مسجد تبدیل شده، بخش های مخصوص عبادت زرتشتیان، به شبستان مسجد تبدیل شده، ساخت آن به قرن هفتم تا هشتم قمری بر می گردد.

این مسجد اولین مسجد دو طبقه در تاریخ اسلام و بسیار بی آلایش است و خبری از کاشی کاری های فیروزه ای در آن به چشم نمی خورد ولی سبک معماری آن تحسین برانگیز است.

مسجد جامع اردستان به سبک مسجد جامع اصفهان، شیوه رازی، بنا شده واکنون مسجدی چهارایوانی است

آتشکده مهر اردشیر اردستان

در مناطق مرکزی ایران شاهد حضور قدیمی ترین تمدن های ایرانی هستیم، مردم ایران در گذشته پیرو آیین مقدس زرتشت بودند و هنوز هم این آیین در بین مردم ایران رواج دارد.

آیین زرتشت نخستین آیینی در جهان بود که بت پرستی نمی کرد و یکی از ادیان آسمانی محسوب می شود و از دوران هخامنشیان تا ۱۴۰۰ سال پیش، ایرانیان همگی پیرو آیین زرتشت بودند.

از این رو در مناطق تاریخی ایران می توانیم شاهد انواع آتشکده زرتشت باشیم که آتشکده مهر اردشیر یکی از این آتشکده های باستانی و از جاهای دیدنی اردستان به حساب می آید و قدمت این آتشکده به دوران ساسانی بر می گردد که بنام اردشیر پسر اسفندیار نامگذاری شده است.

مقبره امیر اویس

مقبره پیر اویس در اردستان قرار دارد، در این محل قبر دو تن از عارفان بزرگ ایرانی به نام های پیر اویس و پیر برحق وجود دارد که امیر اویس از سرداران عصر شاه اسماعیل صفوی در سال ۹۲۰ هجری قمری کشته شده و در این محل سنگ مزار به شکل عمودی و افقی وجود دارد که واقعا منحصر به فرد است.

این مقبره بر روی تپه خاکی بنا شده و در سال های اخیر توسط میراث فرهنگی داخل و بخش بیرونی آن بازسازی شده، گنبد آن آجری و مجموعه بنا در یک اتاق گنبدی و دور بنا با چینه پلکانی قابل دسترس است.

قلعه سنگ بست زواره

قلعه سنگ بست زواره یکی دیگر از زیباترین جاهای دیدنی شهرستان اردستان است.

اردستان جزء مناطق تاریخی ایران است و آثار تاریخی متعددی در این منطقه وجود دارد. به عنوان مثال همین قلعه سنگ بست زواره، که بعد از قلعه الموت قزوین، بزرگ ترین قلعه کشور به حساب می آید، می توان اشاره کرد.

قدمت این قلعه به دوران سلجوقیان می رسد و بر اساس اسناد تاریخی فردی با نام «ابوعلی دهدار زواره ای»، این قلعه را در زمینی به مساحت ۱۵۰۰ مترمربع در دوطبقه بنا کرد.

ارتفاع دیوارهای این قلعه به حدود ۱۲ متر می رسد و در ساخت آن از خشت خام استفاده شده است. برای ساخت پی آن از سنگ و خاک استفاده شده، کاربرد اصلی قلعه سنگ بست زواره نظامی بوده، قلعه دارای بخش های متعدد مانند بخش مسکونی، اصطبل، قراول خانه و چندین برج دیدبانی است.

کاخ سرهنگ آباد

یکی دیگر از جاهای دیدنی اردستان کاخ سرهنگ آباد واقع در روستایی با همین نام و در ۳۰ کیلومتری شرق اردستان واقع شده است.

قدمت این کاخ زیبا به دوران قاجار و دوره حکومت ناصرالدین شاه بر می گردد این کاخ با بیست ستون رنگی از نظر معماری شباهت بسیاری به عمارت چهل ستون اصفهان دارد. در چند سال قبل براثر آتش سوزی تعدادی از این ستون های چوبی و قسمت هایی از سقف آن تخریب شد و میراث فرهنگی بخشی از آن را مرمت کرده، این کاخ را می توان نمونه ای بارز از معماری تماشایی ایرانی دانست.

در میان حیاط این کاخ، حوضی بزرگ و سنگی به چشم می خورد و دور تا دور آن را با گلدان های سفالی قدیمی تزئین کرده اند. رو به روی حوض، ایوانی بزرگ با پنجره چوبی مشکب به چشم می خورد ودر دو طرف ایوان، دو درب ورودی دیده می شود، آب انبار و حمام اختصاصی کاخ در زیر ایوان اصلی ساختمان واقع شده است.

شاهزادگان قاجار از این محل برای شکار و پیاده روی تابستانی استفاده می کردند، در این کاخ تزئیناتی از جمله حکاکی، گلدوزی، گچبری، سقف بندی و مقرنس استفاده شده، یک حمام، آسیاب و برجی بادی دو طبقه را در نزدیکی خود جای داده است.

مسجد جامع زواره

قدمت ساخت این مسجد به دوران سلجوقی و سال ۵۳۰ هجری قمری می رسد و زیباترین بخش آن محراب مسجد است که در سال ۵۵۱ هجری قمری، بناشده، شامل سه کتیبه یکی به خطّ کوفی و دو کتیبه به خط نسخ است که آیاتی از قرآن کریم با رنگ نارنجی بر آن ها نقش بسته، همچنین محراب با گچبری های برجسته از نقوش گیاهی و اسلیمی تزیین شده است.

برای ساخت مسجد بامساحت حدود ۱۲۰۰ متر مربع از مصالحی همچون آجر، سنگ، گچ و خاک استفاده شده، گفته می شود بانی مسجد ابوطاهر بن غالی بوده است.

این بنا که اولین مسجد چهار ایوانی جهان اسلام و مستطیلی شکل است و شامل بخش های مختلفی همچون صحن چهارگوش، گنبدخانه، شبستان، رواق، سردر، مناره و محراب می شود.

ورودی های مسجد در ضلع شرقی و غربی و در روبروی همدیگر قرار دارند که بازدید کنندگان پس از عبور از فضایی طاق دار به صحن مسجد وارد می شوند و کف صحن با آجر و سنگ پوشیده شده، درکتیبه ای در قسمت بالای صحن تاریخ ساخت مسجد نگاشته شده است.

گنبد مسجد از نوع دو پوسته ای پیوسته است که ارتفاع داخلی گنبد، ۱۳ و ارتفاع خارجی آن ۱۴متر و مناره آن به قطر ۵.۴ و ارتفاع کلی ۱۱ متر است.

بازار آجری زواره

بازار آجری زواره یکی از دیگر از جاهای دیدنی تاریخی اردستان به حساب می آید، این بازار قدیمی در دوران سلجوقی بنا شده است.

بازار آجری زواره حدود ۲۰۰ متر طول دارد و عرض آن به ۳٫۵ متر می رسد. در ساخت این بازار از سقف مخروطی استفاده کرده اند. بد نیست بدانید در دو طرف این بازار، کاروانسرا وجود داشت. امروزه یکی از آن ها تخریب شده و فقط امکان بازدید از یکی از آن ها وجود دارد. متأسفانه برخلاف بسیاری از بازارهای قدیمی که هنوز هم در آن داد و ستد انجام می شود، این بازار راکد و خالی باقی مانده بود که با پیگیری مسئولان، اکنون شاهد احیای مجدد این بازار آجری هستیم و این بازار به بازارچه ای برای ارائه صنایع دستی مردم اصفهان و اردستان تبدیل شده است.

شهرستان اردستان خانه های تاریخی زیادی دارد که چند سالی است با حضور سرمایه گذاران نسبت به احیای خانه های تاریخی اقدام شده از جمله خانه پنجه آفتاب جلالی و خانه حکیم اردستان، خانه توحیدی شهر زواره، خانه طلایی، مختاریان در زواره و بسیاری دیگر از این آثار تاریخی،خانه های بومگردی و مکان های گردشگری، تاریخی، طبیعی و روستا های خوش آب و هوای کوهستانی از جاذبه های گردشگری شهرستان اردستان است.

منطقه حفاظت شده کهیاز

کهیاز نام یکی از زیباترین مناطق طبیعی و جاهای دیدنی اردستان است، این منطقه در پنج کیلومتری شرق شهرستان اردستان قرار دارد، وسعت منطقه کهیاز به ۴۲ هزار هکتار می رسد.

از سال ۱۳۸۱، سازمان حفاظت از محیط زیست، این منطقه را حفاظت شده اعلام کرد، از نظر طبیعی، در منطقه کهیاز پوشش گیاهی بسیار انبوه و متنوعی وجود دارد، قرارگیری موقعیت خاص منطقه در کنار پوشش گیاهی مناسب و منابع آب کافی، کهیاز را به مکانی امن و آرام برای زندگی حیوانات مختلف تبدیل کرده است. در این منطقه می توانید شاهد انواع گیاهان بوته ای و درختچه ای و انواع گل های منحصر به فرد باشید.

اکوسیستم در این منطقه بسیار پویا است. در حقیقت هر کجا که انسان پای خود را از طبیعت بیرون بکشد، طبیعت روند معمول زندگی را ادامه خواهد داد. در این منطقه حیواناتی همانند قوچ، آهو، پلنگ، گرگ، کفتار و انواع پرندگان همانند کبک، زاغ، تیهو و سایر پرندگان زندگی می کنند.

منطقه حفاظت شده کهیاز را به عنوان یکی از زیستگاه های پلنگ آسیایی می شناسند. از طرفی قوچ ایرانی که از کمیاب ترین انواع قوچ در ایران هست نیز به وفور در این منطقه زندگی می کند.

منطقه شکار ممنوع خارو

منطقه شکار ممنوع خارو ۱۰۲ هزار هکتار وسعت دارد و گونه هایی همچون کل و بز، قوچ و میش، جبیر، هوبره، زاغ بور، کبک و تیهو، گربه وحشی، روباه، گرگ، کفتار، گربه شنی و کاراکال را در خود جای داده است.