خنک کننده آبی یا بادی؟ چه زمانی از کولر مایع استفاده کنیم و کی از فن بادی؟

اگر قصد خرید یک کولر برای کامپیوتر خود را داشته باشید، ممکن است بر سر دو راهی انتخاب میان خنک‌کننده آبی یا بادی قرار بگیرید که آسان نیست. در نوشتار پیش رو، ضمن مقایسه کولر مایع با کولر بادی، به مزایا و معایب هر یک از آنها می‌پردازیم تا بهتر بتوانید تصمیم بگیرید. با شهر سخت‌افزار همراه شوید.

فهرست مطالب این مقاله:

- نکات مهم در انتخاب خنک‌کننده کامپیوتر
- مزایا و معایب فن‌آبی سی‌پی‌یو (واترکولر AIO)
- مزایا و معایب فن بادی (ایرکولینگ)
- فن مایع یا فن بادی بخرم؟
- جمع‌بندی و پرسش‌های رایج

شاید در گذشته بدون هیچ دغدغه‌ای می‌توانستید از کولر استوک پردازنده‌تان استفاده کنید و نگرانی بابت انتخاب یا خرید کولر مجزا نداشتید. اما حالا شاهد پردازنده‌های پرقدرت و البته با گرمای زیاد هستیم که دیگر کولرهای ساده‌ی آلومینیومی موجود در جعبه پردازنده‌ها جوابگو نیستند و بسیاری مواقع به خرید یک کولر جداگانه نیاز پیدا می‌کنید. درست اینجاست که سوال خنک‌کننده آبی یا بادی مطرح می‌شود.

در حالی که خنک‌کننده مایع (Liquid cooling) نسبت به خنک‌کننده بادی (Air cooling) برتری دارد، اما هنگام انتخاب میان این دو باید مزایا، معایب و هزینه هر کدام از آنها را توجه کرد تا بهترین خرید را داشته باشید. در ادامه به شما می‌گوییم فرق خنک‌کننده مایع کامپیوتر با خنک‌کننده سی‌پی‌یو بادی چیست و کدام یک برای شما مناسب‌تر است.

نکات مهم در انتخاب خنک‌کننده آبی یا بادی برای کامپیوتر

بدیهی است پارامترهای مختلفی در انتخاب میان ایر‌کولینگ یا واترکولینگ و به صورت کلی هر نوع کولری برای CPU تاثیرگذار باشد که از مهم‌ترین آنها می‌توان موارد زیر را برشمرد:

• قدرت دفع گرما (خنک‌سازی) و تناسب با میزان گرمای CPU
• مزایا و معایب فن بادی (ایرکولینگ)
• نویز (آلودگی صوتی)
• زیبایی و ظاهر
• وزن و اندازه (تناسب با فضای کیس)

همانطور که اشاره شد، نکات زیادی در زمان انتخاب وجود دارد که هر شخص بسته به نیازها، علایق و بودجه خود اولویت‌های خاص خود را دارد. مهم‌تر اینکه کولر مایع با کولر بادی از جنبه‌های زیادی تفاوت دارد و ممکن است برای شما یکی از آنها مناسب‌تر از دیگری باشد. به همین دلیل به مزایا و معایب واترکولر و ایرکولر به طور جداگانه می‌پردازیم.

مزایا و معایب فن‌آبی سی‌پی‌یو (واترکولر AIO)

اولین تفاوت اساسی و کلیدی واترکولر با ایرکولر، قدرت یا ظرفیت خنک‌سازی است که مزیت بزرگی برای واترکولینگ محسوب می‌شود. وجود مایع خنک‌کننده، پمپ و گردش آب در کنار رادیاتور و فن‌های چندتایی باعث می‌شود معمولاً واترکولرها ظرفیت خنک‌سازی بالاتری داشته باشند و بهتر از ایرکولرها بتوانند گرما را دفع کنند. این مزیت برای پردازنده‌های قوی‌تر و سریع‌تر که گرمای زیادی تولید می‌کنند بسیار حائز اهمیت است.

هرچند ایرکولرهای بزرگ و پرقدرت هم وجود دارند، اما معمولاً بسیار سنگین بوده و فضای زیادی هم اشغال می‌کنند که بسیاری مواقع امکان نصب آنها درون کیس کاربر وجود ندارد. بنابراین می‌توان گفت ظرفیت خنک‌سازی واترکولر بالاتر از ایرکولر است و انتخاب بهتری برای CPU‌های پرقدرت و پرسرعت امروزی است.

افزون بر استفاده از مایع کولانت، آنچه که باعث می‌شود واترکولر عملکرد بهتری از نظر دفع گرما داشته باشد، استفاده بهینه‌تر و موثرتر از فضا است. در حالی که فضای میانی کیس معمولاً محدود است و نمی‌توان کولر بزرگی نصب کرد یا وزن چنین کولری برای مادربرد و حتی CPU بی‌هزینه نخواهد بود، واترکولینگ از طریق شیلنگ و مایع کولانت گرما را به رادیاتور منتقل می‌کند تا با استفاده از یک یا چند فن دفع شود. همین ویژگی باعث شده کولر مایع عملکرد قوی‌تری داشته باشد.

البته همه واترکولرها لزوماً قوی‌تر یا بهتر از ایرکولر نیستند. برای نمونه واترکولرهای 120 میلی‌متری اغلب مواقع قدرت زیادی در دفع گرما ندارند که باعث می‌شود سرعت چرخش و فن‌های آنها دائماً در واکنش به دمای پردازنده باشد و این موجب ایجاد نویز می‌شود.

پیشنهاد می‌کنیم هرگز به خرید واترکولرهای کوچک‌تر از 240 میلی‌متری فکر نکنید و اگر پردازنده‌تان با واترکولر 120 میلی‌متری قابل خنک‌سازی باشد، همان ایرکولینگ بهتر است

مزیت دیگر واترکولینگ نسبت به ایرکولینگ که خود از توانایی بهتر در دفع گرما ناشی می‌شود، ایجاد آلودگی کمتر است. از آنجایی که خنک‌کننده آبی ظرفیت بیشتری در دفع گرما دارد، لازم نیست فن‌های آن با سرعت بالایی چرخش کنند و همین موضوع به کاهش نویز کمک می‌کند. این در حالی است که یک ایرکولر اغلب مواقع بدون چرخش فن‌ها با سرعت بالا نمی‌تواند عملکرد مطلوبی داشته باشد.

حالا که از مزایای کولر مایع گفتیم، نوبت به معایب آن می‌رسد. بزرگ‌ترین عیب خنک‌کننده آبی، قیمت بالاتر است که در مدل‌های مرغوب و کارآمد می‌تواند بسیار بیشتر از ایرکولر باشد. عیب دیگر واترکولینگ، عمر کمتر و شانس خرابی بیشتر نسبت به ایرکولینگ است. البته این موضوع کاملاً به کیفیت واترکولر انتخابی بستگی دارد، با این حال کولر بادی فاقد فن، اتصالات، شیلنگ، مایع کولانت و پمپ است که شانس خرابی و مشکلاتی مانند نشت مایع کولانت را کاهش می‌دهد.

در صورتی که اندازه و قدرت واترکولر انتخابی با میزان گرمای CPU تناسب نداشته باشد و در دما و سرعت بالا کار کند، شانس استهلاک آن بیشتر می‌شود. همچنین مایع کولانت واترکولرهای ارزان و متفرقه ممکن است در مدت کوتاهی کارایی خود را از دست بدهند و شاهد افت کارایی ناشی از رسوب، گرفتگی و افزایش نویز فن‌ها باشید. بنابراین توصیه می‌شود واترکولر باکیفیت و قوی انتخاب کنید.

مزیت دیگر خنک‌کننده آبی نسبت به بادی، عدم تداخل با ماژول‌های حافظه رم است و کاربر می‌تواند به دلخواه ماژول‌های RGB یا دارای حرارت‌گیر بزرگ نصب کند. این در حالی است که معمولاً ایرکولینگ‌های قوی فضای زیادی اشغال می‌کنند.

مزایا و معایب فن بادی (ایرکولینگ)

در بخش قبلی به معایب واترکولینگ نسبت به ایرکولینگ اشاره کردیم که تا حد زیادی مزایای کولر بادی را هم بازتاب می‌دهد. اگر بخواهیم مزایای آن را برشماریم، به طور خلاصه می‌توان گفت ایرکولر ارزان‌تر، بادوام‌تر و ساده‌تر است.

واترکولر بسیاری مواقع طول عمر بیشتری نسبت به کولر مایع دارد و تنها چیزی که شاید مستهلک شود، فن آن است. همچنین ایرکولینگ با ریسک نشت مایع کولانت همراه نیست. اما اگر بخواهیم به معایب فن بادی اشاره کنیم، می‌توان نویز زیاد، وزن زیاد، دشواری نصب و البته ظرفیت دفع گرمای پایین‌تر را برشمرد.

مهم‌ترین عامل در انتخاب ایرکولینگ به جای واترکولینگ، قیمت پایین‌تر آن است، با این حال چنین انتخابی تنها زمانی پیشنهاد می‌شود که CPU شما گرمای زیادی تولید نکند.

در صورتی که برای یک CPU پرقدرت و سریع با گرمای زیاد به دنبال کولر هستید، واترکولینگ انتخاب بهتری برای شما است. هرچند ایرکولرهای قوی هم وجود دارند، اما بسیار سنگین و بزرگ هستند که محدودیت‌های را به وجود می‌آورند. برای نمونه چنین ایرکولرهای قوی ممکن است در کیس شما جا نشوند یا با ماژول‌های رم تداخل داشته باشند

همچنین وزن زیاد کولر می‌تواند باعث آسیب دیدن مادربرد و پردازنده شود. یکی از معایب کولر بادی، ارتفاع زیاد آنها است که باعث می‌شود نتوان از مدل دلخواه استفاده کرد. همچنین اندازه بزرگ ایرکولرها دشوارهایی را در نصب کولر و ماژول‌های حافظه رم ایجاد می‌کند. حتی گاهی ایرکولر با مادربرد یا ماژول‌های حافظه رم تداخل پیدا می‌کند.

فن مایع یا فن بادی بخرم؟

با توجه به نکات اشاره شده در خصوص معایب و مزایای هرکدام، شما باید بسته به بودجه، نیازها و انتظاراتتان دست به خرید بزنید. با این حال می‌توان به صورت کلی گفت کولر بادی ارزان‌تر، کم دردسرتر و ساده‌تر است. در طرف مقابل، واترکولرها قوی‌تر، حساس‌تر و گران‌تر هستند.

باید توجه داشت که نوع دفع گرما در کولر بادی با کولر آبی ممکن است متفاوت باشد. کولرهای بادی از هوای موجود در فضای کیس برای خنک کردن پردازنده استفاده می‌کنند که ممکن است به دلیل گرمای کارت گرافیک، دمای بالایی داشته باشد و همین موضوع باعث می‌شود عملکرد ضعیف‌تری در دفع گرما داشته باشند.

در طرف مقابل، می‌توان رادیاتور واترکولرها را در جلوی کیس نصب کرد تا از هوای تازه و خنک‌تر بهره‌مند شوند که به دفع بهتر گرما و کاهش دمای پردازنده کمک می‌کند. البته اگر واترکولر را در سقف یا پشت کیس نصب کنید، از این نظر تفاوتی با ایرکولر نخواهد داشت و همان هوای داخل کیس برای دفع گرما استفاده می‌شود.

صرف نظر از تفاوت یاد شده، واترکولرها اغلب مواقع قوی‌تر هستند و برای پردازنده‌های با گرمای زیاد انتخاب بهتری محسوب می‌شوند. البته آنچه که گفته شد درباره واترکولرهای 120 میلی‌متری و ارزان صدق نمی‌کند.

نصب واترکولر هم معمولاً آسان‌تر است، با این حال باید مراقب شبکه‌های حساس رادیاتور آن بود تا سوراخ نشود. این در حالی است که نصب ایرکولینگ معمولاً به دلیل ابعادی که دارد، دشوار است و گاهی می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد.

همچنین معمولاً واترکولرها زیبایی بیشتری به کیس شما می‌بخشند و فضای داخلی کیس از نمای کناری بسیار بهتر خواهد بود. امروزه اغلب واترکولرها دارای نورپردازی‌های جذاب و طراحی‌های شکیل در بخش واتربلاک هستند، از همین رو گزینه زیباتری برای کیس‌های با پنل کناری شیشه‌ای یا شفاف محسوب می‌شوند.

جمع‌بندی

در صورتی که CPU شما دارای 6 تا 16 هسته پردازشی است و گرمای زیادی تولید می‌کند، بهترین انتخاب فن سی‌پی‌یو مایع است، زیرا قدرت بیشتر و توانایی بالاتری در دفع گرما دارد. البته این کار بدون هزینه هم نیست و باید پول بیشتری صرف خرید کولر کنید.

در طرف مقابل، خنک‌کننده سی‌پی‌یو بادی ارزان و متنوع است و با هر بودجه‌ای می‌توان یک ایرکولینگ خریداری کرد. بنابراین انتخاب بهتری برای پردازنده‌های ضعیف‌تر هستند و اگر CPU شما گرمای زیادی ایجاد نکند، انتخاب ارزان‌تری است. فراموش نکنید فن کولربادی باید مرغوب باشد تا با نویز آزاردهنده مواجه نشوید. همچنین باید به اندازه حرارت‌گیر، تعداد لوله‌های ناقل گرما و کارایی فن توجه کرد تا از قدرت کافی در دفع گرما برخوردار شود. در صورتی کولر ضعیف باشد، باید دمای بالا و نویز زیاد را تحمل کنید.

واترکولرها قوی‌تر، زیباتر و عمدتاً کم‌صداتر از ایرکولرها هستند، این ویژگی‌ها باعث می‌شود پردازنده‌های مُدرن امروزی بهتر بتوانند فرکانس بوست یا توربو را حفظ کنند یا مدت بیشتری در فرکانس‌های بالاتر کار کنند که به سرعت پردازنده کمک می‌کند. در صورتی که کولر قوی بوده و قادر به مهار کردن مناسب گرما باشد، CPU بهتر می‌تواند فرکانس خود را بوست کند و کاربر عملکرد بهتری را تجربه خواهد کرد.

کولر بادی بهتر است یا کولر مایع؟

کولر مایع قوی‌تر از کولر بادی است و کارایی بهتری در دفع گرما دارد. البته واترکولر 120 میلی‌متری را باید نادیده بگیرید. کولر قوی‌تر به دمای پایین‌تر و عملکرد بهتر در بوست فرکانس CPU کمک شایانی می‌کند.

آیا مایع بهتر از باد پردازنده را خنک می‌کند؟

بله، عملکرد کولر مایع در خنک کردن پردازنده بهتر از بادی است.

آیا استفاده از کولر مایع زیاده‌روی است؟

خیر، واترکولر می‌تواند یک انتخاب مناسب برای سیستم‌های امروزی باشد، با این برای پردازنده‌های ضعیف و ارزان‌مثل Core i3 یا Core i5 ضرورتی به واترکولر نیست.