گزارشی از هلیکوپتر هایی که در سه دهه گذشته در ایران سقوط کردند / ماجرای مثلث برمودای ایران چیست؟

محمد رحمانی: تعداد سوانح هوایی که برای هلیکوپترها در ایران رخ داده است، به مراتب کمتر از حوادثی است که هواپیماهای کشور را درگیر کرده، با این وجود مطابق آمار هر ۴ ماه، یک هلیکوپتر در ایران سقوط می کند.

پایه و اساس هلیکوپتر رانی و هلیکوپترسازی در ایران امری نو و تازه نیست اما به همان روال قدیم باقی مانده است. بالگرد «بل ۲۱۴» آمریکایی، اصلی‌ترین برنامه ایران برای گسترش این دستگاه نظامی ترابری بود که با وقوع انقلاب نیمه کاره ماند. بخشی از این نیاز اما از روسیه و با بالگردهای «میل» تامین شد و در عرصه داخلی نیز تلاش هایی برای بومی‌سازی انجام گرفت ولی به نقطه مناسبی نرسید.

در سال ۱۳۷۸، دو حادثه هوایی در ایران رخ داد؛ اولی در بهمن ماه بود که طی آن، یک هواپیمایی سی-۱۳۰ ارتش ایران با یک ایرباس متوقف تصادف کرد و همه سرنشینان آن جان باختند‌.

تنها اندکی بعد و در اسفند ماه همین سال، هلیکوپتر نیروی انتظامی گرفتار سانحه شد و به دریاچه مهارلو( که در ۲۰ کیلومتری جنوب شرق شیراز میان این شهر و سروستان قرار گرفته) افتاد و ۳ نیروی درجه‌دار نظامی محلی که سرنشین آن بودند جان باختند. مدل این هلیکوپتر در منابع موجود ذکر نشده است.

داستان سقوط هلیکوپتر و هواپیما در منطقه مهارلو کم‌کم اما مشابه داستان‌های ترسناک علمی‌تخیلی شد.

تنها در سال ۱۳۸۵ و در فاصله کمتر از دو روز در بهمن ماه، دو هلیکوپتر دیگر نیز به مهارلو سقوط کردند تا آمار تلفات هوایی مهارلو علاوه بر هلیکوپتری دیگر که در دی ماه همین سال و کمتر از یک ماه قبل از آن سقوط کرده بود، از زمان نخستین حادثه هوایی طی ۱۰ سال، به ۸ مورد برسد. دو فروند بالگرد آخر به گفته مسئولان وقت، نو بوده و مشکل اساسی نداشتند.

یک فروند شنوک نیز به علت شکستن ملخ و نیز یک فروند کاموف که آهن بار زده بود، به دلیل به هم خوردن تعادل دچار سانحه شدند.

اما سال ۸۵ رسما سال سیاه هلیکوپتری بود. در این سال، دو فروند دیگر نیز در نجف‌آباد و علم‌کوه سقوط کردند. باز هم اما سقوط ها متوقف نشد و در اسفند یک فروند هلیکوپتر دیگر هوانیروز نیز به زمین خورد.

مجموعه این اتفاقات که در عمده موارد علت سقوط و بخشی از قطعات پرنده سقوط کرده در آن یافته نشد، منطقه بهاارلو را به مثلث برمودا مشهور کرد.

پیش از این سلسله سقوط های سال ۸۵، در سال ۱۳۸۳ نیز دو هلیکوپتر دیگر یکی متعلق به هلال احمر فارس در خرم بید و دیگری متعلق به هوانیروز در الموت سقوط کرده بودند.

سال ۱۳۸۷ نیز بی‌نصیب از سقوط نبود و هلیکوپتر ۲۰۶ آموزشی هوانیروز به زمین افتاد اما علت حادثه نیز مشخص نشد.

سال ۱۳۸۸ قرعه بار دیگر به نام نیروی انتظامی خورد و بالگرد آن پس از بازگشت از ماموریت در کرمان سقوط کرد و منفجر شد؛ دلیل آن تعجبی نداشت و نقص فنی علت اصلی آن اعلام شد. اما این سال هوانیروز را نیز بی‌نصیب نگذاشت. اندکی بعد بالگردی دیگر، این بار آموزشی، مثل عمده موارد نقص فنی پیدا کرد و در آتش سوخت.

آبان ۱۳۹۱، بالگردی دیگر که در کار امدادرسانی بود نقص فنی پیدا کرد و جان همه سرنشینان خود را گرفت، سرنشینانی که خود برای نجات جان انسان‌ها در مشهد عازم محل حادثه بودند.

زمانی نگذشته بود که در سال ۱۳۹۳ هلیکوپتری دیگر که برای امداد عازم بود خود به کوه خورد و امدادگران کشته شدند.

سال ۱۳۹۵ برمودای ایران بار دیگر سوژه اخبار سقوط شد و هلیکوپتر دیگری را بلعید. این اتفاق ناگوار، ۹ نفر را به دیار باقی فرستاد.

سال ۱۳۹۵ بار دیگر زهر خود را ریخت و این بار یک بالگرد ام.آی ۱۷ که در حال انتقال مصدوم بود، به دریای خزر افتاد و مصدوم و درمانگر به خانه ابدی رفتند.

کمک‌رسانی با بالگرد اما ظاهرا خوش یمن نیست و بار دیگر در سال ۱۳۹۷ یک فروند بل ۲۱۴که برای یاری‌رسانی به مادری باردار در چهارمحال عازم ماموریت بود، دچار سانحه شد که منجر به مرگ خدمه و تیم درمان شد.

بل ۲۱۴ بار دیگر نیز در نظم امور دخالتی مرگبار کرد و در سال ۱۴۰۰ در حین حمل صندوق‌های رای به دلیل نقص فنی دچار سانحه شد و سرنشینان را بدون جان رها کرد.

یک سال بعد، در اسفند ۱۴۰۱ هلیکوپتر MIL171 وزیر ورزش که به هلال احمر تعلق داشت، در کرمان سقوط کرد، رخدادی که منجر به فوت یک مقام وزارت ورزش و جراحت شدید حمید سجادی وزیر وقت ورزش شد. سازمان هواپیمایی اما چندی بعد علت سانحه را «عامل انسانی» و خلبان دانست.

ماجرا اما به اینجا ختم نشد و دوشنبه اخیر، ابراهیم رئیسی رئیس جمهور و حسین امیرعبدالهیان وزیر خارجه و سایر همراهان در سانحه سقوط هلیکوپتر به شهادت رسیدند.