فاولا یا زاغه نشین‌های ریودوژانیرو

زاغه نشین، گدا محله یا به قول خود برزیلی‌ها “ فاولا Favela ” جزو مناطق ممنوعه ی شهرهای بزرگ برزیل محسوب میشه. ممنوعه نه تنها واسه خارجی ها، حتی واسه شهروندهای عادی برزیل! این محله ها معمولا محل سکونت خلافکارها و قشر فقیر هر شهره و با اینکه در همسایگی سایر محلات قرار دارند اما معمولا از زیرساخت های ساده شهری هم محروم هستند. پلیس مگر در موارد خاص وارد فاولاها نمیشه و هر اتفاقی اونجا بیافته توسط خود ساکنین اونجا حل و فصل میشه. با این تفاسیر به نظر جایی میاد که باید ازش دوری کرد، اما برعکس به نظر من سفر به برزیل بدون دیدن فاولاهای ریودوژانیرو ناقصه! من به لطف دوستای خوبم ۳ تا از فاولاهای شهر ریودوژانیرو رو دیدم که تجربه فراموش نشدنی ای بود. البته رفتن اونجا بدون همراهی یه فرد محلی -که خودشون هم واسه رفتن به فاولا محتاط بودن و نوع رفتارشون وقتی اونجا بودن محتاطانه بود- به هیچ وجه عاقلانه نیست. یک سری از فاولاهای ریودوژانیرو توی مسیر خروجی شهر به سمت سائوپائولو هستند، که هرچقدر اصرار کردم هیچ کدوم از دوستای برزیلیم حاضر نشد با من بیاد اونجا و قیدش رو زدم. فاولاهایی که مرکز و جنوب شهر هستند قدری اوضاعشون بهتره و جدیدا یکی دو تا هاستل هم اونجا باز شده که خیلی واسم جالب بود.

فاولای ویجیگال

مثل اکثر فاولاهای ریودوژانیرو شبکه کوچه‌های فاولای ویجیگال مناسب حرکت ماشین نیست و جابجایی توسط موتورسیکلت یا پیاده انجام میشه. ویجیگال روی دامنه کوه ساخته شده، بخاطر همین خیلی هم راحت نبود که بخواهیم پیاده بریم قسمت های بالایی فاولا، بخصوص واسه میرلی، دوست برزیلی تنبل من! اولین تجربه من از دیدن فاولا از همون اول با دعوا شروع شد. موتورسیکلت‌هایی که نقش تاکسی رو داشتند کرایشون تا بالا ۲ رئال بود اما به ما گفتند باید ۱۰ رئال بدیم. میرلی شروع به جر و بحث و دعوا کرد که اون یک برزیلیه و حق ندارند ازش بیشتر بگیرند، اما بعد از ۱۰ دقیقه و رد و بدل شدن کلی فحش و داد و بیداد پرتغالی، آخرش اون هم مثل من مجبور شد ۱۰ رئال بده، تازه شانس آوردیم کتکمون نزدند! حدود ۱۵ دقیقه طول کشید تا با موتورسیکلت رسیدیم بالای فاولا یعنی جایی که دیگه شیب کوه اینقدر زیاد شده بود که امکان ساختن خونه وجود نداشت. منظره اون بالا بسیار زیبا بود، طوریکه برای من باورش هم سخت بود از داخل فاولا بشه یک همچین چشم اندازی رو داشت. معماری خونه‌ها قدری شبیه ماسوله بود، خونه‌ها پله‌ای ساخته شده بودند و حیاط یک خونه سقف خونه پایینیش بود. میرلی می‌گفت این قسمت از فاولای ویجیگال بدلیل منظره ش خیلی معروفه و چند تا خارجی چندتا خونه‌های اینجا رو خریدند. البته چون دولت این محله‌ها و خونه‌هاش رو به رسمیت نمیشناسه و هیچ سندی هم صادر نمیکنه. تنها مدرک یک برگ کاغذه که توسط تعدادی از همسایه‌ها امضا شده.

یک رستوران خیلی محقر اون بالا بود که بجز من و میرلی هزار تا سوسک قد و نیم قد هم مهمونش بودند. آشپز، نظافتچی و گارسون این رستوران همگی یک نفر بود که با همون امکانات کم یک غذای خوشمزه‌ برزیلی درست کرد.

آشپز، گارسون و نظافتچی رستوران فاولا

بعد از نهار رفتیم داخل یک هاستل و در کمال تعجب دیدم ۲ تا مهمان اروپایی هم داشت. داخل هاستل تنها جایی بود که احساس امنیت کامل کردم، دوربین را درآوردم و چند از عکس از اون منظره زیبا گرفتم.

منظره شهر ریودوژانیرو از بالای فاولای ویجیگال

فاولا سانتامارتا Santa Marta Favela

اولین باری که آدریانا و دوست پسرش رو دیدم ازم پرسیدند کجا دوست داری بریم و منم گفتم یک جای خاص. ساعت ۸ شب بود که رسیدیم پایین فاولای سانتا مارتا. این فاولا هم توی دامنه کوه قرار داشت با کوچه‌های بسیار شیب دار. شهرداری به اهالی این فاولا خیلی حال داده بود و یک قطار کابلی واسشون ساخته بود که می‌شد تا بالای فاولا رفت. یک صف طولانی داشت که فرصت خوبی واسه برانداز کردن مردم محلی بود. دخترهای برزیلی بدون آرایش واقعا با اون چیزی که تصور ما از اونهاست خیلی فاصله دارند، چهره زیبا خیلی کم بینشون پیدا میشه و اگه حرفی واسه گفتن داشته باشند اندامشونه! بعد از نیم ساعت نوبت ما شد، داشتم دانبال کسی می‌گشتم که پول بلیط رو بهش بدم که آدریانا بهم گفت این وسیله مجانیه، مردم اینجا پول واسه حمل و نقل ندارند. قطار کابلی که چه عرض کنم بیشتر شبیه یک آسانسور وحشتناک بود با حدود ۴۰ تا آدم کنار هم ایستاده و صدای نخراشیده. بالا که رسیدیم نیم ساعتی توی کوچه ها گشت زدیم، من یک عکس با مجسمه مایکل جکسون گرفتم و پیاده از بین خونه‌ها و فاضلاب و … پایین اومدیم.

جالبه بدونین که موزیک ویدئوی بسیار معروف مایکل جاکسون به اسم They Don`t Care About Us داخل کوچه پس کوچه‌های همین فاولا ضبط شده که لذت قدم زدن اونجا رو دو چندان می‌کرد.

یادگاری من و مایکل جکسون در فاولای سانتامارتا

فاولای تاباخاراس Ladeira do Tabajaras Favela

دانیل رو اولین بار توی یه جشن شبانه دیدم. هیکل چهارشانه، پوست تیره و چهره عجیبش باعث شد نتونم ملیتش رو حدس بزنم. دانیل اهل نیوزلند بود و ۹ ماه پیش واسه یک سفر توریستی به ریودوژانیرو اومده و بعد از اینکه عاشق شهر شده بود تصمیم گرفته بود اونجا بمونه. مهلت ۳ ماهه ویزاش تمام شده بود و الان بصورت غیرقانونی اونجا مونده بود. شغل خاصی نداشت، بصورت پاره وقت انگلیسی تدریس می‌کرد و حقوق بخور نمیری داشت. چیزی که خیلی در مورد دانیل واسم جالب بود محل زندگیش بود. چون قیمت خانه توی فاولا خیلی ارزونتر از بقیه جاهای شهره، دانیل و یکی از دوستاش بطور مشترک یک خانه توی فاولای تاباخاراس اجاره کرده بودند. یک روز دعوتم کرد که خونش رو ببینم و منم با کمال میل قبول کردم. ساحل کوپاکابانا قرار گذاشتیم و بعد از ۵ دقیقه پیاده‌روی رسیدیم پای کوه یعنی جایی که فاولای تاباخاراس شروع میشد. از اینجا تا خونه دانیل ۳۰۰ تا پله از داخل کوچه‌های میانبر بود که دانیل گفت خودش واسه ورزش همیشه این مسیر رو پیاده میره. ولی الان به احترام من دو تا تاکسی موتوری گرفتیم و جلوی یک کوچه باریک پیاده شدیم. ۱۰۰ تا پله دیگه مانده بود که هیچ راه دیگه‌ای بجز پیاده رفتن نبود. خانه دانیل یک پذیرایی کوچیک، ۲ تا اتاق خواب از اون کوچیکتر و یک آشپزخانه فسقلی داشت. خیلی واسم جالب بود یک نیوزلندی و یک آمریکایی اینجا زندگی می‌کنند. خانه هیچ در و پیکری درست و حسابی هم نداشت، حتی ۲ تا پنجره پذیرایی هم‌سطح کوچه بودند. وقتی در مورد امنیت اونجا و اینکه کسی از خانه شما دزدی نکرده پرسیدم دانیل برام توضیح داد که اهالی فاولا اونها رو به عنوان عضوی از محله قبول کردند و همیشه با لبخند و چند کلمه پرتغالی ارتباط خوبی برقرار می‌کنند. وقتی هم جزیی از فاولا باشه یعنی اینکه امنیتت تضمین شدست، هیچکس از اهالی فاولا دزدی نمی‌کنه و بدلیل موقیت خاص خانه ها و درهم تنیده بودنشون همیشه یکی داره تو رو نگاه میکنه، واسه همین نمیشه وارد خانه کسی شد بدون اینکه همسایه‌ها تو رو ببینند.

مسیر برگشت رو تصمیم گرفتم خودم برگردم پایین که با توجه به بلد نبودن راه و پیچ در پیچ بودن کوچه‌ها و خانه‌ها هم طول کشید و هم تنهایی توی فاولا قدم زدن هیجان داشت.

فاولا تاباخاراس روی کوه و پشت ساختمان‌های شیک کوپاکابانا

فیلم شهر خدا (City of God) و کارتون ریو (Rio) به زیبایی نحوه زندگی مردم توی فاولاهای ریودوژانیرو رو نشان دادند. البته بنظر من هیچ کدوم به پای مایکل جکسون و آهنگ They Don`t Care About Us نمی‌رسند.

تاریخ سفر: شهریور ۱۳۹۳

مطلب بعدی

فوز دو ایگواسو، زیباترین آبشارهای دنیا

مطلب قبلی

ریودوژانیرو، شهر خدا