اقدامی همه‌جانبه از سوی سازمان‌ها و تشکل‌های ذی‌ربط برای استفاده از این فرصت جهانی صورت گیرد

حسین زارع صفت مدیرکل وقت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی:

اقدامی همه‌جانبه از سوی سازمان‌ها و تشکل‌های ذی‌ربط برای استفاده از این فرصت جهانی صورت گیرد

واگذاری عنوان مشهد شهر جهانی صنایع‌دستی گوهرسنگ‌ها با تولیت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی فرصتی دست داد تا گفتگویی با آقای حسین زارع صفت مدیرکل وقت این سازمان داشته باشیم.

چگونه مشهد در سال 2017 به‌عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی گوهرسنگ‌ها انتخاب گردید؟
شورای جهانی صنایع‌دستی که تا پایان سال 2013 توسط یونسکو اداره می‌شده در پایان این سال به‌عنوان یک‌نهاد مستقل به لحاظ ترکیبات، تشکیلات و بودجه عمل می‌کند. هدف اصلی شورای جهانی صنایع‌دستی، برپایی جنبش صنایع‌دستی برای ارائه آینده‌ای بهتر برای سازندگان یا تولیدکنندگان صنایع‌دستی در سراسر جهان است. براساس مصوبه شورای مذکور در سال 2014 میلادی کلیه شهرهای هر کشور به‌طور مستقل می‌توانند با توجه به وجود یک‌رشته صنایع‌دستی که در سطح ملی و جهانی شهرت قابل قبولی داشته باشند نامزد دریافت عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی شوند. در سال 2015 میلادی دو شهر اصفهان و تبریز از کشور ایران موفق به دریافت این عنوان از شورای جهانی صنایع‌دستی تحت عنوان اصفهان شهر جهانی صنایع‌دستی و تبریز شهر جهانی فرش دستباف گردیدند. از نیمه دوم سال 1394 بررسی پتانسیل‌های شهر مشهد برای نامزدی شهر جهانی سنگ‌های قیمتی آغاز گردید. آنچه واضح است آن است که استان خراسان رضوی و شهر مشهد از دیرباز در این حوزه فعال بوده است. به همراه طرح پیشنهادی نامه تائید استاندار محترم، شهردار و فرماندار محترم مشهد نیز به شورای جهانی صنایع‌دستی ارائه گردید. این پروپوزال برای بررسی به کشور چین فرستاده شد که پس از بررسی مورد تائید قرار گرفت و مقرر شد هیئت بازرسی متشکل از: چهار داور به سرپرستی خانم غدا هیجاوی رئیس شورای جهانی صنایع‌دستی منطقه آسیا و اقیانوسیه اردیبهشت 1395 در مشهد حضور یابند. اولین اقدام ستادی در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی به ریاست مدیرکل محترم تشکیل شد و به دنبال آن با بخش‌های خصوصی و نیز ارگان‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط مکاتبات و هماهنگی‌هایی صورت گرفت و برنامه‌های بازدید از مراکز آموزشی، علمی، فرهنگی، تولید و عرضه سنگ‌های قیمتی صورت پذیرفت. داوری در روزهای 12 و 13 اردیبهشت‌ماه توسط گروه داوری شورای جهانی صنایع‌دستی منطقه آسیا و اقیانوسیه به سرپرستی خانم دکتر غدا هیجاوی انجام شد. نتایج این داوری به مقر اصلی شورا در چین فرستاده شد و پس از بررسی هم‌زمان با عید سعید فطر مشهد رسماً به‌عنوان شهر جهانی سنگ‌های قیمتی از سوی این شورا معرفی گردید.

چه برنامه‌هایی برای استفاده از این فرصت طلایی پیش‌بینی‌شده است؟
با توجه به استراتژی تدوین‌شده، محققین به این نتیجه رسیده‌اند که استراتژی مؤثر در گوهرسنگ‌های استان خراسان و مشهد از نوع استراتژی تهاجمی است که مؤید ضرورت رشد و توسعه می باشد. فرصت‌های سرمایه‌گذاری در اکتشافات سنگ‌های قیمتی و فرآوری آن‌ها و نیز توسعه جواهرات با استانداردهای جهانی و همچنین مدیریت بازاریابی و فروش و نگرشی نو به ژئوتوریسم از طرح‌ها و پروژه‌های آتی می باشد. از اقدام‌های اولویت‌دار و زیربنایی در این صنعت می‌توان به تفویض اختیار ارزش‌گذاری صادرات و واردات جواهرات از طرف بانک مرکزی به مشهد، تصویب گمرک مشهد به‌عنوان پایانه تخصصی صادرات و واردات جواهرات، تخصیص زمین برای ایجاد شهرک تخصصیطلاو جواهر و سنگ‌های قیمتی خوشه جواهرات و سنگ‌های قیمتی در نظر دارد با کمک شرکت شهرک‌های صنعتی، سازمان صنعت، معدن و تجارت، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی و… با اتکا به مهارت مناسب در زمینه طراحی و تولید سنگ‌های قیمتی و با استفاده از جدیدترین تجهیزات و تکنولوژی‌های روز دنیا و با تأکید بر کیفیت و وضعیت رقابتی مطلوب محصولات تا سال 1400 با عنوان قطب تولید جواهرات و سنگ‌های قیمتی در کشور مطرح شود؛ و در این میان انتخاب مشهد به‌عنوان شهر جهانی سنگ‌های قیمتی عاملی بسیار مؤثر در توسعه خوشه جواهرات می باشد.

در حال حاضر چه تعداد تولیدکننده رسمی در استان فعالیت دارند و در چه رشته‌هایی فعالیت می‌کنند و بخش خصوصی این حوزه چگونه در سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و تداوم فرصت شهر جهانی نقش خواهد داشت؟
بیش از 90درصد از واحدهای تراش سنگ‌های عقیق و فیروزه کشور در مشهد مقدس قرار دارد و تنها اتحادیه فیروزه و عقیق تراشان در مشهد فعال است. همچنین سالانه 9 هزار کیلو عقیق بارنگ‌های مختلف و حدود 4500 کیلو فیروزه در مشهد استخراج می‌شود. در سال‌های اخیر دولت محترم با توجه ویژه به این بخش توسط مشهد به‌عنوان خوشه صنعتی جواهرات جایگاه خاصی به این شهر داده است. همچنین اولین کانون هماهنگی دانش، صنعت، بازار جواهرات و سنگ‌های قیمتی ایران در مشهد تشکیل گردیده است. در حال حاضر حدود 16100 نفر در حوزه سنگ‌های قیمتی و فعالیت‌های مرتبط با آن ازجمله فیروزه کوبی، حکاکی، خطاطی، قلم‌زنی انگشتر، مخراج کاری، تراش فانتزی، مرصع‌کاری و… مشغول به کار می‌باشند.

مشهد شهر جهانی گوهرسنگ‌ها چه ظرفیتی می‌تواند برای کسب‌وکار و اشتغال باشد؟
وجود معدن فیروزه در این منطقه به‌عنوان قدیمی‌ترین و باکیفیت‌ترین معدن دنیا با قدمتی بیش از پنج هزار سال، نشان می‌دهد که توجه به سنگ‌های قیمتی در این ناحیه از کشور ریشه در ماقبل تاریخ دارد. از سوی دیگر جاذبه‌های گردشگری خراسان رضوی ازجمله: وجود بارگاه ملکوتی امام هشتم شیعیان (امام رضا) در مشهد و اعتقادات مذهبی در استفاده از سنگ‌هایی مانند فیروزه و عقیق در نماز و عبادات، این شهر را به‌عنوان قطب دادوستد این‌گونه سنگ‌های قیمتی تبدیل نموده است. سرانه سرمایه‌گذاری برای اشتغال یک نفر در این رشته 35 تا 50 میلیون ریال (حداکثر 100 میلیون ریال) و فضای موردنیاز برای اشتغال یک نفر حداکثر 2*2 متر است

چگونه می‌توانیم در حوزه برند سازی سنگ‌های قیمتی خراسان از فرصت‌های جهانی استفاده کنیم؟
با ایجاد شبکه‌های مدیریت بازار و فروش به‌منظور افزایش سطح فروش محصولات و ورود به بازارهای جهانی و افزایش تولید با ارتقاء سطح تکنولوژی و به‌کارگیری ماشین‌آلات مدرن از اهداف شهر جهانی است که در حوزه برند سازی سنگ‌های قیمتی مؤثر است. ا کنون در ایران ثبت اولین برندها در حوزه تخصصی سنگ‌های قیمتی در شهر مشهد با عناوین (آبگینه، پیوه ژن، فرشتگان طلا) بوده است.

چه حمایت‌هایی برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان این حوزه در نظر گرفته‌شده است؟
فعالیت‌ها و اقدام‌های خوبی در این زمینه انجام‌گرفته است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
– تقاضای رسیدگی به بحث بیمه هنرمندان صنایع‌دستی گوهرسنگ‌ها و محصولات آن‌ها.
– اخذ مصوبه برای دریافت مبلغ پنج میلیارد ریال جهت ایجاد مرکز ملی گوهرسنگ‌ها ( فضایی به مساحت 1500 مترمربع) در کارگروه عمرانی استاندار خراسان رضوی.
– اخذ مصوبه برای دریافت پنج میلیارد ریال برای ایجاد هنرستان تخصصی صنایع‌دستی با همکاری اداره کل آموزش‌وپرورش خراسان رضوی در کارگروه عمرانی استاندار خراسان رضوی.
– رایزنی با سازمان در تهران و درخواست اعمال سیاست‌های تشویقی ویژه به هنرمندان و صنعتگران بخش گوهرسنگ‌ها جهت حضور در مجتمع‌های تجاری به شکل یکپارچه و منسجم.
– بررسی پتانسیل مجتمع‌های تجاری قابل‌واگذاری به شکل یک مجموعه منسجم به هنرمندان و صنعتگران صنایع‌دستی.
– حمایت در برگزاری نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی و ایجاد بازارهای ثابت و فصلی صنایع‌دستی گوهرسنگ‌ها با همکاری سایر بخش‌های دولتی از قبیل شهرداری و بخش خصوصی ذی‌ربط.
– تدوین استانداردهای آموزشی در رابطه با گوهرسنگ‌ها با همکاری اداره کل آموزش فنی حرفه‌ای و کار و دانش استان.

نقش آموزش و افزایش مهارت‌ها تا چه حد می‌تواند به ارتقای کیفیت و رقابت محصولات تولیدی منجر گردد؟
ایجاد فضای مناسب آموزش برای آموزش‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت در زمینه گوهرسنگ‌ها در مراکز خصوصی، نیمه‌خصوصی و دولتی، دانشکده‌های مختلف مرتبط با رشته هایی از قبیل، گوهرشناسی تراش‌ها، مخراج کاری، فیروزه کوبی، طراحی زیورآلات و …، مراکز و موسسه‌های آموزش عالی، هنرستان‌ها و مراکز آموزشی آزاد از اهداف دبیرخانه است. ایران به‌ویژه خراسان رضوی دارای ظرفیت‌های فراوانی است که اگر به‌درستی مورداستفاده قرار گیرد در ابعاد مختلف نتایج ارزشمندی برای جامعه خواهد داشت و امیدوارم این مهم به‌درستی به سرانجام برسد در این میان نقش رسانه‌ها بسیار ارزشمند و حائز اهمیت است و به همین خاطر از ماهنامه وزین اقتصادآسیا که به این مهم پرداخته است صمیمانه تشکر می‌کنم.