آیینه هویت انسان کتاب است

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ مراسم تولد غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، چهره ماندگار فلسفه، عصر امروز، 5 دی، با حضور جمعی از علاقه‌مندان در انتشارات حکمت برگزار شد.
دینانی در این مراسم طی سخنان کوتاهی به اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی پرداخت و بیان کرد: اگر رفیق کیمیای سعادت است، بهترین رفیق انسان کتاب است. رفقای انسانی خوب هستند، اما ممکن است که گاهی بین آنها اختلاف بیفتد و یکی به دیگری خیانت کند، چنانچه در طول تاریخ این‌گونه نیز بوده است. اما کتاب رفیقی است که خیانت نمی‌کند. کتاب همیشه چیزی به انسان می‌دهد، اما چیزی از انسان نمی‌گیرد. بزرگان عالم مانند ابن‌سینا و ... از دنیا رفته‌اند، اما آثار آنها همچنان به جا مانده است و هنگامی که شما کتاب‌های آنها را باز می‌کنید، در واقع با ابن‌سینا و ملاصدرا حرف می‌زنید.
وی تصریح کرد: وقتی در کتاب با آنها حرف می‌زنید، حرف آنها را می‌شناسید و فایده دیگر مطالعه نیز این است که خودتان و هویتتان را در آیینه وجود آنها می‌بینید. نه تنها ابن‌سینا را می‌بینید، بلکه وجود خود را در آیینه سخن ابن‌سینا خواهید دید. آیا هر کسی وجود خود و هویت انسانی خود را در آیینه منزلش می‌تواند ببیند؟ هرگز. آیینه صورت را نشان می‌دهد، اما هویت انسانی را نشان نمی‌دهد و برای اینکه هویت را در آیینه ببینیم باید کتاب بخوانیم. حرف‌های کتاب را که می‌خوانید، در اینجا شما باید کار تطبیقی انجام دهید. به این معنا که آن را تأیید یا رد کنید.
این چهره ماندگار فلسفه در ادامه بیان کرد: گاهی هم از بنده می‌پرسند که چه کتابی بخوانیم. تنها پاسخ این است که باید در کتابفروشی‌ها کتاب را ورق بزنید، صفحه اول را بخوانید و اگر مطلبی داشت که برای شما مفید بود، در اینجاست که این کتاب شما را نشان می‌دهد و باید خوانده شود. در این صورت، هویت انسان نیز تصحیح می‌شود. اینکه ابن‌سینا چه گفته و من چقدر با او تطبیق دارم، موجب اصلاح هویت می‌شود. لذا بهترین فایده در خواندن کتاب است و همیشه به انسان خدمت می‌کند، اما هرگز خیانت نخواهد کرد.

وی تصریح کرد: با کمال تأسف، امروز مردم چندان کتاب‌خوان نیستند. همیشه مردم کتاب‌خوان نبودند، اما یک عده کمی اهل کتاب بوده‌اند، ولی امروز به ویژه نسل جوان مدام درگیر موبایل هستند. چند روز قبل بود که مترو سوار شدم، اما دو نفر را که با یکدیگر صحبت کنند یا در حال مطالعه باشند ندیدم. نمی‌گویم موبایل بد است و از موبایل هم انتقاد نمی‌کنم. موبایل چیز خوبی است؛ بسیار عظمت دارد و مفید است، اما به اندازه‌ای که وقت را برای کتاب خواندن از انسان نگیرد و نباید این‌طور باشد که موبایل موجب فراموش کردن کتاب شود. یک فیلسوف فرانسوی می‌گوید، کسانی غمگین می‌شوند و ناراحت هستند که تفکر نمی‌کنند و کتاب نمی‌خوانند. کسی که مرتب فکر کند و کتاب بخواند، تازه به تازه زندگی‌اش جلوه جدید دارد و هر صفحه از کتاب مطلب تازه‌ای است.
در ادامه این مراسم، سؤالاتی از استاد مطرح شد که وی نیز به آنها پاسخ داد. دینانی در پاسخ به این سؤال که عقل چقدر اهمیت دارد؟ بیان کرد: عرفانی که عقلانیت نداشته باشد، نه تنها بی‌ثمر است، بلکه باید آن را کنار گذاشت. کسی را که می‌گوید عارف است و عقل ندارد، باید به زباله‌دان انداخت. حتی دینی که از روی بی‌عقلی باشد نیز ارزش ندارد. عقل نباشد، چیزی ارزش ندارد. ارزش‌ها با عقل تعیین می‌شوند. عقل ارزش‌ها را تعیین می‌کند و عقل از ارزش‌ها بالاتر است. لذا ارزشی بالاتر از عقل نداریم. این نیز حرف بنده نیست، بلکه حرف خدا و رسول خدا(ص) است. در اولین کتابِ اصول کافی این روایت آمده است که «اول ما خلق الله العقل»، اولین مخلوق خداوند عقل است. همچنین در 73 آیه از قرآن نیز به اهمیت عقل اشاره شده است.
دینانی در پاسخ به این سؤال که آیا مولانا عقل‌ستیز بوده است یا خیر؟ گفت: مولانا که می‌گوید «پای استدلالیان چوبین بود». در واقع در اینجا منظورش عقل معاویه‌صفت است که آن را مذموم می‌داند. مولانا می‌گوید: «از یکی اندیشه کاید در درون / صد جهان گردد به یک دم سرنگون»، یعنی با یک فکر، جهان عوض می‌شود. آنها که این‌طور تفسیر نکرده‌اند و گفته‌اند مولانا عقل‌ستیز بوده، نفهمیده‌اند.

وی در پاسخ به سؤال دیگری در این زمینه که آیا فلسفه اسلامی توانسته به نیازهای انسان پاسخ دهد یا خیر؟ بیان کرد: اولاً باید بگویم که فلسفه نه اسلامی است و نه یهودی و مسیحی و ...، فلسفه دین ندارد و فلسفه فلسفه است. فلسفه اسلامی نداریم اما فیلسوف مسلمان داریم و فیلسوفان مسلمان می‌توانند به همه نیازهای انسان پاسخ دهند. البته نیاز به غذا خوردن را خیر، اما اینکه خدا کیست، آغاز و پایان انسان کجاست، به کجا خواهیم رفت و معنای زندگی چیست را ابن‌سینا پاسخ می‌دهد.

انتهای پیام