افزایش اشتهای کودک، سیپروهپتادین ندهید

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: پسرم سه ساله است و ۱۲ کیلو وزن دارد و اصلا اشتهایی به غذا خوردن ندارد. آیا می توانم به او شربت سیپروهپتادین بدهم که اشتهایش زیاد شود؟

پاسخ دکتر میترا زراتی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد دانشگاه:

امروزه وقتی کودک غذا نمی خورد، به راحتی سراغ داروهای اشتهاآور و شربت ها می رویم. ولی حقیقت امر این است که مواد غذایی طبیعی از بهترین محرک های اشتهای کودک به شمار می آیند و در مرحله بعدی مولتی ویتامین ها. در واقع سیپروهپتادین در گروه داروهای آنتی هیستامین و ضدآلرژی قرار دارد و از عوارض آن تغییر اشتها و در برخی موارد افزایش اشتها است. این دارو در کودکان باعث کاهش هشدارهای مغزی شده و بیشتر عوارض آن بر روی دستگاه اعصاب مرکزی است. مصرف زیاد آن در کودکان می تواند باعث توهم، مشکلات قلبی، ریوی و حتی مرگ گردد. بهتر است در کودکان این دارو مصرف نگردد، مگر تحت شرایط خاص و زیر نظر پزشک متخصص.

اصولا غذا دادن به کودکان کم اشتها صبر و حوصله زیادی مطلبد. بهتر است که کودک را در تهیه غذا مشارکت دهید. طعم و رنگ و ظاهر غذا در پذیرش غذای کودک بسیار موثر است. در درجه اول باید غذایی را برای او تهیه کنید که از ترجیح های غذایی کودک باشد.

بهتر است غذاهایی با رنگ های شاد و متنوع برای او آماده کنید. به طور مثال، یک ران مرغ پخته را با سس قرمز، دو تکه هویج، فلفل دلمه ای سبز و زرد و کاهوی ریز شده در یک بشقاب قرار دهید. غذاهای فرم انگشتی، رنگی، جذاب و سرد برای کودکان قابلیت پذیرش بیشتری دارد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
کودکان در دوران یک سالگی خود رشد قابل توجهی دارند. با عبور از سن یک سالگی، این رشد به شکل پیوسته اما با سرعت کمتر ادامه می یابد. متاسفانه بیشتر کودکان در این دوران با بی اشتهایی مواجه هستند. در این مطلب روش های افزایش اشتهای کودک را به شما معرفی می کنیم.
برای درمان بی اشتهایی در کودکان نیاز به انجام کار سختی نیست. فقط کافی است که با روحیه غذایی آن ها آشنایی داشته باشید و بتوانید نوع خوراک و مواد غذایی مصرفی او را کنترل کنید. افزایش اشتهای کودک در پی عادت های غذایی صحیح به وجود می آید.
توجه داشته باشید که والدین در ایجاد بی اشتهایی در کودکان موثر می باشند. به طور مثال فست فود برای کودکان نوپا مضر است اما بیشتر خانواده از این موضوع غافل می شوند و از همان دوران طفولیت عادت های فست فودی را در کودک به وجود می آورند.

پس از یک سالگی
کودک شما بعد از طی کردن اولین سال زندگی اش از تغذیه کودک یک ساله فاصله می گیرد. به عنوان مثال شیر مادر به طور روانه کمتر شده و مکمل های غذایی به تدریج به غذاهای اصلی تبدیل می گردند. در چنین مواقعی است که عملاً کودک به تناول در کنار خانواده فرا خوانده می شود.
توجه داشته باشید که نحوه برخورد والدین در افزایش اشتهای کودک موثر است.
کوک با دیدن عکس العمل های شما مانند تشویق کردن، توبیخ کردن یا هر نوع عکس العملی دیگر متوجه میزان اهمیت غذا خوردنش برای شما می شود. این موضوع می تواند موضع گیری منفی یا مثبت او را به همراه داشته باشد.
بنابراین بدون شک می تواند از این موضوع به عنوان سلاحی در برابر شما برای رسیدن به خواسته هایش کمک بگیرد.

راه کارهای مفید و مناسب برای افزایش اشتهای کودک
برای درمان بی اشتهایی کودک بهتر است به جای مشورت با متخصصان تغذیه در تربیت کودک تجدید نظر کنیم. کودکان متوجه حساسیت ها و عکس العمل های والدین می شوند و به مراتب قدرت نتیجه گیری بالایی از این عکس العمل ها دارند.
ابتدا این نکته را مد نظر داشته باشید که برای محل و زمان سرو غذا باید با قاطعیت رفتار کنید. البته این قاطعیت به معنای عصبانی شدن نیست. در این واکنش شما باید او را متوجه نظم در غذا خوردن کنید.

اهمیت دادن به علاقه‌مندی های کودک
به علاقه مندی های کودک اهمیت بدهید اما هرگز به او فرصت تحمیل نظر به خانواده را ندهید. به عنوان مثال اگر کودکی غذایی را دوست ندارد، قرار نیست تمام خانواده از خوردن آن امتناع کنند و آن غذا هیچ وقت در منزل تهیه نشود.
در چنین مواقعی مادر غذای در نظر گرفته را علی رغم میل کودک آماده می کند. سپس مقداری از غذا در بشقاب ریخته و به کودک پیشنهاد می دهد. ضمن اینکه متذکر می شوید به غیر از این غذا، غذای دیگری موجود نمی باشد.
نکته مهم دیگر برای افزایش اشتهای کودکان این است که اگر شما با خواسته های نامعقول کودک موافق نبودید، اجازه ندهید دیگران با پیشنهادهای دلسوزانه نظرتان را عوض کنند. چون در این صورت نشانه تسلیم شما در ذهن کودک نقش می بندد.
شک نداشته باشید این تسلیم اول، آخرین تسلیم شما نیست و بعد از این در برابر تقاضاهای غیر منطقی کودک سر تسلیم فرود خواهید آورد. می بینید که افزایش اشتهای کودک بیش از ارتباط با تغذیه به تربیت خانوادگی و والدین بستگی دارد.

تهیه غذاهای باب میل کودک
اگر می خواهید غذاهای باب میل او را تهیه کنید، این کار را در قالبی نامحسوس انجام دهید. هیچ وقت او را مجبور به تمام کردن غذا یا زیاد خوردن نکنید. اجازه دهید آزادانه غذا بخورد. ضمن اینکه با این کار احساس تدافعی از جانب شما نخواهد کرد.
برای کودکان غذا کم ریخته و از ظرف های مناسب استفاده کنید. ظرف های چینی با رنگ های جذاب گزینه خوبی برای افزایش اشتها در کودکان می باشد. این گونه رنگ ها محرک اشتها هستند و به همین خاطر توصیه می گردند.
در زمان خوردن غذا از نگاه به بشقاب کودک خودداری کنید و هیچ گاه برای خوردن غذا یا تمام کردن آن کودک را با فواید غذا یا با اصرار زیاد مواجه نسازید. این رفتار باعث می شود کودک شما برای همیشه آن غذا را از برنامه خود حذف کند.
کودک را در حین غذا خوردن آزاد بگذارید. کودکان دوست دارند غذا را با دست لمس نمایند و به همین خاطر گاهی غذا را به عنوان وسیله بازی قرار می دهند. فرصت لازم برای این کار خاص را در اختیار کودک بگذارید.
این موضوع افزایش اشتهای کودک را به دنبال دارد. توجه داشته باشید که یک کودک سالم هیچ گاه نمی تواند مانند یک فرد بزرگسال غذا بخورد یا خود را در چارچوبی از قوانین تصور کند. بهتر است از او انتظاراتی فراتر از سنش نداشته باشید.
نگران نباشید. او دیر یا زود با قاشق و چنگال آشنا خواهد شد و به شکل منظم غذا خواهد خورد.

داشتن استراحت کافی برای افزایش اشتها
دقت کنید که کودکان برای داشتن اشتها باید به خوبی استراحت کرده باشند. پس اگر انتظار دارید صبحانه خود را کامل میل کند، حتماً باید شب قبل کامل خوابیده باشد. به کودکان اجازه ندهید تا نیمه شب فیلم یا کارتون ببینند.
این گونه کودکان رشد چندانی نخواهند داشت و افزایش اشتهای کودکان نیز در مورد آن ها محقق نمی گردد. ضمن اینکه نسبت به غذا بی میل می شوند.
یکی از موثرترین و مهم ترین دلایل بی اشتهایی در کودکان خوردن خوراک های رنگارنگ و کاذب می باشد. نوشابه های رنگی، پفک، چیپس، شکلات یا بستنی رنگی و … از موادی هستند که اسانس و رنگ در خود دارند.
ضمن اینکه این محصولات در نوع خیلی چرب، شیرین یا شور تولید می شوند. هله هوله های مصرفی آثار سوء بر تغذیه کودک دارند. اگر این مواد به اندازه ۶ تا ۸ دفعه در طی یک ماه مصرف شوند، قطعاً به عادت غذایی کودک مبدل می گردند و نوعی وابستگی را در او به همراه دارند.
در هنگام غذا خوردن او را اذیت نکنید. با او دعوا نکنید و آرامش او را بر هم نزنید. توجه داشته باشید برای افزایش اشتها کودک و سرو یک غذای خوشمزه نیاز به آرامش دارید.

کنار گذاشتن رفتارهای هیجانی هنگام غذا خوردن
تمام رفتارهای هیجانی و پرخاشگرانه خود مانند تهدید، فریاد، عصبانیت، شکوه و شکایت و … را در هنگام غذا خوردن کنار بگذارید. ضمن اینکه در هنگام سرو غذا با همسر نیز نباید مشاجره یا بحث کنید.
به طور کلی روانشناسان معتقدند بهتر است تا حد زیادی از بروز احساسات در مقابل کودکان جلوگیری کنید. هر چند این صفت مختص کودکان نیست. بلکه بسیاری از بزرگسالان نیز تحمل و ظرفیت تعریف را ندارند.
به عنوان مثال اگر از غذا خوردن کودک خوشحال یا ناراحت هستید، هیچ وقت نزد دیگران از او تعریف یا انتقاد نکنید. او نباید متوجه شود که غذا خوردنش چه قدر برای ما اهمیت دارد. در این صورت از فرصت های پیش آمده به نحو احسنت استفاده خواهد کرد.
ضمن اینکه با شنیدن تعریف و تشکر قطعاً به کودکی چاق و پر خور تبدیل می گردد.

اگر وزنش مناسب است، نگران نباشید
اگر کودک شما از نظر رشد و جسمی کاملاً مناسب و سالم است، نیازی به نگرانی در مورد افزایش یافتن اشتهای کودک نیست. شما به تدریج می توانید او را با تقاضاهای معقول خود آشنا بسازید.
توجه داشته باشید کودکان در نحوه، شکل و میزان تغذیه الگوهای خاصی دارند و حتی با وجود هم سن بودن نیز نمی توان از آن ها انتظارات یکسان داشت. گاهی به شدت به غذا متمایل می شوند و گاهی از خوردن غذای مورد علاقه خود نیز امتناع می ورزند.
در این مواقع صبور باشید و نظر خود را بر او تحمیل نکنید. چون این حالات موقتی است. اگر شما در این دوران او را اجبار به غذا خوردن کنید، این حالات برای او همیشگی می شود یا یک اشتهای کاذب و پرخوری همیشگی در کودک پدید می آید.

نکات مهم در غذا دادن به کودکان
یکی از راهکارهای لازم برای افزایش اشتهای کودک، نظم در غذا دادن به اوست. برای مکان غذا خوردن او مکانی روشن را انتخاب کنید. از رنگ های اشتها آور چون قرمز و نارنجی برای ظروف و محیط بهره ببرید. رنگ های سرد مانند آبی، سبز و محیط تاریک باعث بی اشتهایی کودک خواهند شد.
از میوه هایی چون آووکادو و خوراکی مانند کره بادام زمینی، شیر، تخم مرغ و… برای تغذیه کودک کمک بگیرید.
غذاهای پر ادویه و تند را از دسترس او خارج کنید. این غذاها او را بی اشتها می کند. در غذاهای خود از برش های ملموس مانند برش قارچ کمک بگیرید. چون این گونه برش ها مورد علاقه کودکان هستند.
به همین خاطر کودکان غذاهایی چون همبرگر، کتلت و … را دوست دارند. به طور کلی تزیینات غذا روش مناسبی برای افزایش اشتها در کودکان است.
نسبت به رفتار اشتباه کودکان واکنش مثبت یا منفی نشان ندهید و بی تفاوت باشید. چون هر دو تاثیر آموزشی بر او دارد.

مشارکت دادن کودک در آشپزی
اجازه دهید گاهی در آشپزخانه با شما در طبخ غذا همکاری کند. در این صورت عامل مهم برای افزایش اشتهای کودک به وجود آورده اید. چون قطعاً تمایل به خوردن دست پختش دارد.
با این کار او را متوجه پروسه طولانی غذا درست کردن در منزل خواهید کرد. بنابراین کم کم با حس قدردانی نیز آشنا خواهد شد.

کاهش شیرینی و شکلات
شیرینی، شکلات و … کمتر به کودکان داده شود. هنگام غذا خوردن با هم بحث نکنید. محل مناسبی برای او در هنگام غذا خوردن در نظر بگیرید. قاشق و چنگال کودک را در جنس پلاستیک اما قابل ضدعفونی انتخاب نمایید. لیوان کودک در نوع رنگی باشد و هیچ گاه آن را لبریز نکنید.
در صورت تجویز پزشک تغذیه به او شربت اشتها دهید.
در نهایت این شما هستید که با رفتارها و شیوه های تربیتی کودک خود را سازگار یا ناسازگار می کنید. بسیاری از توجهات و مراقبت ها در مورد افزایش اشتها بی دلیل می باشند و آثار سوء به دنبال دارند. هر چند کودکان باید در مرکز توجه باشند اما گاهی نیز بهتر است به حاشیه رانده شوند تا با محیط سازگارتر گردند.