سبلان منطقه گردشگری استان اردبیل

سبلان مناطق گردشگری
منطقه نمونه گردشگری سبلان که به عنوان دهکده توریستی سبلان نیز نامیده می شود در سایتی به وسعت 110 هکتار در کنار جاده ارتباطی نیر به سراب و در 5 کلیومتری غرب شهر نیر و در جوار رودخانه بالقلو قرار دارد که در بردارنده چندین دهنه آبگرم معدنی همچون برجلو –قینرجه- داش آلتی – قمیش تی می باشد که در این میان آبگرم معدنی برجلو( بوشلی) با درجه حرارت 53 درجه سانتیگراد و آبگرم قینرجه بادرجه حرارت 73 درجه سانتیگراد و دارا بودن خواص درمانی همچون تسکین و درمان درد های رماتیسم و درد مفصلها و رفع خستگی به صورت سنتی مورد استفاده قرار میگیرد از آوازه بیشتری برخوردار می باشند این منطقه درتاریخ 9/3/88 با شماره مصوبه 51571/ت38706 بادرجه ملی به عنوان منطقه نمونه گردشگری شهرستان نیر مورد تصویب هیئت دولت قرار گرفت در حال حاضر این منطقه برای ایجاد مجتمع های آبدرمانی و تاسیسات گردشگری و اقامتی به بخش خصوصی واگذار گردیده است .
ساوالان:
معنی کلمه ساوالان که از دو کلمه ساو (باج) و آلان (گیرنده) تشکیل شده است، باج گیرنده می باشد. در برخی نوشته ها معنی ساوالان را گیرنده آب (سوالان) یا گیرنده صدا عنوان کرده اند. در منابع فارسی ساوالان با نام سبلان شناخته می شود که آن را از باران بزرگی به نام سبل می دانند.سبلان (ترکی آذربایجانی:[(ساوالان)(معانی مختلفی برای نام ساوالان ذکر می شود ولی رایج ترین معانی عبارتند از ساو به معنی پیغام(وحی)و آلان به معنی گیرنده معنای کلی یعنی گیرنده وحی ریشه این معنی اشاره دارد به پیامبری زرتشت در این مکان.معنی دیگر ساوالان یعنی گیرنده روح که این معنی هم حکایت از ارتفاعی دارد که در طلوع خورشید اولین مکان تابش نور قله ساوالان می باشد همچنین برخی کوه ساوالان را محل بعثت پیامبر ایران، زرتشت، می دانند نمونه ای از ان در کتاب چنین گفت زرتشت، اثر نیچه، مشاهده می شود که به پایین آمدن زرتشت از کوه ساوالان اشاره کرده است. و از این نظر مکانی مقدس و مورد احترام است که حتی در میان بومیان و عشایر منطقه به نام آن قسم یاد می شود.
دسترسی
تقریبا می توان گفت صعود به ارتفاعات این کوه یا استفاده از چشمه های آب گرم بهترین کارهایی است که در سفر به سبلان می توان انجام داد. رایج ترین مسیر در شمال شرقی قرار دارد که از آبگرم شابیل در جنوب شهر لاهرود در جاده اردبیل به مشگین شهر شروع و با عبور از پناهگاه به وسیله یال شرقی به قله منتهی می شود.

خوشبختانه مسیر پناهگاه تا قله پاکوب است و پرچم های راهنما هم در امتداد آن به چشم می خورند. حتی اگر کوهنوردی مبتدی باشید هم می توانید این مسیر را به سادکی و طی چند ساعت (در طول تابستان) طی کنید.
مسیر دیگری در سمت غربی وجود دارد. این مسیر از دریاچه ی قره گل شروع و پس از عبور از هرم چال و یخچال بزرگ، هرم به پناهگاه غربی و در نهایت به سبلان منتهی می شود.

کوه سبلان
سبلان سومین قله بلند ایران پس از دماوند و علم کوه و یک کوه آتشفشانی غیرفعال است. ارتفاع قله این کوه 4811 متر است و در بالای قله آن دریاچه کوچکی قرار دارد. سبلان به خاطر آبگرم های طبیعی دامنه کوه، طبیعت زیبا و پیست اسکی آلوارس مورد توجه گردشگران است. کوه سبلان در 35 کیلومتری غرب شهر اردبیل و 25 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان مشگین شهر واقع است از لحاظ تقسیمات اداری استان اردبیل، این کوه در مرز بین بخش مرکزی شهرستان اردبیل و بخش لاهرود شهرستان مشکین شهر واقع می باشد.

کوهستان سبلان به طور کلی سه قله معروف دارد، قله بزرگ آن به سلطان مشهور است و دو قله دیگر آن به هرم و کسری مشهورند.
کوه سبلان از مجموعه ای از ارتفاعات متعدد تشکیل شده که به موازات ارسباران ولی اندکی در شرق آن کشیده شده است. امتداد آن شرقی–غربی است و از شرق و شمال و جنوب کوهی به نام قوشه داغ آنرا به رشته کوه ارسباران متصل می کند. در جنوب آن کوه بزقوش، که از سمت جنوب غربی به کوهستان سهند مربوط است، کشیده شده است.
قسمت شرقی کوه سبلان به قله آتشفشان سبلان که در بلندای 4811 متری قرار دارد، منتهی می شود. تمام قله های سبلان در همهٔ ایام سال پوشیده از یخ و برف های دائمی هستند.
در جبهه غربی قله سلطان و در کنار جانپناه، سنگی به شکل عقاب قراردارد که در طول زمان به نماد سبلان تبدیل شده است.این قطعه سنگ به شکل عقابی است که نشسته و سر را به سوی شرق چرخانده است.
زبان ، نوع لهجه و گویش اهالی منطقه :
ترکی ، فارسی
دین،عقاید مذهبی و فرهنگی اهالی :
اسلام ، شیعه
مراتع سبلان
مراتع سبلان از بهترین مراتع طبیعی ایران است. دامنه های سبلان، برخلاف سهند که کمی سنگلاخی است، دارای خاک نرم و حاصلخیز است و علف های مرغوب و پرارزشی در آن رشد می کنند.

نوع پوشش گیاهی منطقه :
فصل بهار آغاز رویش گیاهان مرتعی بوده که با ذوب شدن تدریجی برفهای زمستانی شروع می شود و در این مرحله مراتع را ژئوفیت های گلدار می پوشاند، مراتع سبلان هفت گونه اصلی دارد که پنج گونه از آنها به تیره لاله و یک گونه، به تیره آلاله و گونه دیگر به تیره زنبق تعلق دارد.
جانوران منطقه :
گونه های مهم حیات وحش این منطقه عبارتند از:خرس قهوه ای، کل و بز (پازن)، انواع سمور، گرگ، روباه، راسو، گراز، شغال، خرگوش، عقاب طلایی، طرلان، قرقی، انواع سهره، جغد،زنبور خوار، هدهد، انواع چلچله، انواع چکاوک، پرستو، کبک دری، باد خورک، انواع کلاغ و…

آبگرم های طبیعی
سبلان به خاطر آبگرم های طبیعی دامنه کوه، طبیعت تابستانی زیبا، دریاچه زیبا در قله کوه، مورد توجه دوستداران طبیعت می باشد همچنین از آنجایی که تمام قلل سبلان در ایام سال پوشیده از یخ و برف های دائمی می باشند، در این منطقه یک پیست اسکی به نام «الوارس» وجود دارد که مورد توجه گردشگران است.
آبگرم شابیل:
این چشمه در 27 کیلومتری لاهرود و در چند کیلومتری آبگرم قوتورسوئی و در پای تپه ای واقع شده است. دمای آب در مظهر چشمه 48 تا 49 درجه سانتی گراد است. ظاهر آب زلال، کمی ترش مزه، بی رنگ و نیز کمی بودار است. آب این چشمه، در ردیف آب های معدنی اسید بیکربنات یا بیکربناته سدیک قرار دارد. به خاطر وجود مقدار زیادی اسید کربنیک، از آب آن برای درمان بیماری های حرکتی، عصبی (درمان پادرد و کمر درد) استفاده می شود.

توجه:مجتمع آب درمانی شابیل در دو طبقه شامل بخش های مجزای زنانه و مردانه و هرکدام مجهز به استخر، سالن دوش، رستوران، سوئیت، سونا و جکوزی احداث گردیده و آماده بهره برداری است.
کوه سبلان مقدس ترین کوه ایران است. گفته می شود مزار یکی از پیامبران، در قله سبلان قرار دارد و بنا بر باورهای مردم، این مزار، مزار زردشت است. در متون کهن فارسی نیز به رابطه سبلان و زردشت اشاره شده و آنجا را مکان نیایش و عبادت زردشت می دانند. یکی از نشانه های تقدس سبلان، سوگند به آن است. نام سبلان هنوز یکی از مهم ترین سوگندهای ساکنان اطراف کوه و عشایر کوچنده شاهسون به شمار می آید. اهالی باور دارند که وقتی نام سبلان برده می شود به ویژه وقتی به آن سوگند یاد می کنند، مار از شکارش دست می کشد.
به صورت کلی برای صعود به سبلان سه مسیر وجود دارد:
مسیر شمال شرقی (مسیر رایج)، که از آبگرم شابیل واقع در جنوب شهر لاهرود در جاده اردبیل به مشکین شهر آغاز می شود و با عبور از پناهگاه به وسیله یال شرقی به قله می رسد. مسیر پناهگاه تا قله کاملاً پاکوب بوده و مشخص است و در بیشتر قسمت های آن پرچم های راهنما وجود دارد. این جبهه ساده بوده و کوهنوردان معمولی به راحتی صعود تابستانه را در چند ساعت (صبح تا ظهر) انجام می دهند.

مسیر غربی، که از پای دریاچه قره گل شروع می شود و پس از گذر از هرم چال و یخچال عظیم هرم به جان پناه غربی و سپس قله سبلان می رسد.
مسیر جنوبی، که از سمت جنوب قله آغاز می شود و در نزدیکی قله به وسیله یال شرقی به قله منتهی می شود. در این مسیر جان پناهی وجود ندارد. این جبهه سخت ترین راه صعود به این قله می باشد که از سنگ های بزرگ تشکیل شده است. پیست اسکی آلوارس که یکی از مجهزترین پیست های اسکی ایران است در این مسیر قرار دارد
بهترین فصول صعود قله :تابستان (مرداد و شهریور ماه )
آتشفشان سبلان:
آتشفشان سبلان از نوع آتشفشان نقطه ای و مخروط مختلف است که از نظر ساختمان و حجم، شبیه آتشفشانهای قاره ای ولی از نظر ترکیب شیمیایی شباهتی با انواع حاشیه قاره ای ندارد. ارتفاع آتشفشان سبلان از سطح دریا 4800 متر و گدازه ی آن مساحتی معادل 1200 کیلومتر مربع را در بر می گیرد.
قلل ساوالان:
سلطان:قله اصلی یا آتشفشان ساوالان که یکی از زیباترین قلل آتشفشانی ایران و جهان که به آن لقب «سلطان» داده اند بلندترین نقطه آذربایجان (4811 متر) و پس از دماوند، دومین قله آتشفشانی خاموش معروف ایران است. قله سلطان به شکل مخروط زیبایی است و حدود پنج کیلومتر مربع مساحت دارد. دهانه آتشفشان خاموش آن، در جنوب شرقی قله و در داخل این دهانه دریاچه ای با محیط بیضی شکل وجود دارد. سنگ معروف محراب در قسمت شمالی قله سلطان و در مسیر جبهۀ شمال شرقی واقع است که در کتاب معجم البلدان به قبور حضرت حامد (گائوماته زرتشت) و حضرت هودپیامبر (سپیتمه جمشید) در زیر این سنگ اشاره شده است. گویند سنگ محراب محل عبادت زرتشت بوده است.

هرم داغ: که نوکی تیز و غیرقابل صعود دارد . دومین ناحیه مرتفع ساوالان بعد از سلطان، ستیغ بزرگی است که به نام هرم داغ یا سبلان کوچک شناخته می شود. هرم داغ شامل سه قله می باشد، بلندترین آن هرم 1 با ارتفاع 4587 متر و دیگر قلل آن از سمت هرم 1 ، به ترتیب هرم 2 و هرم 3 نامیده می شوند.

کسری: سومین قله مرتفع ساوالان کسری یا آقام داغ با ارتفاع 4577 متر می باشد.

در دهانه آتشفشانی آن دریاچه بیضی شکلی به اقطار تقریبی 140 و 80 متر قرار دارد که عمق آن در کناره ها بسیار کم و در وسط نامعلوم ( نقل شده ، حدود 40 متر ) است.
آب دریاچه 25 متر پایین تر از لبه های مخروط آتشفشانی است و در ردیف دریاچه های آتشفشانی محسوب می شود که از لحاظ علم دریاچه شناسی یا لیمنولوژی در جهان بی نظیر است. آب آن به استثنای اواسط تیر ماه تا اوایل شهریور ماه در تمام فصول سال یخ بسته و منجمد است و درجه حرارت آن از درجه حرارت محیط تبعیت می کند.
کف این دریاچه از بازالت آنوزیت و تراکیت تشکیل شده و آب آن تنها از طریق ریزش برف و ذوب آن تأمین می شود. آب آن آبی مایل به سبز و زلال است که از نظر شیمیایی جزء آبهای سولفاته کلسیک و سدیک بسیار سبک و غنی از سیلیس است و موجود آبزی در آن مشاهده نمی شود. این دریاچۀ قله ای یکی از زیباترین و منحصر به فردترین دریاچه های کوهستانی است که همه ساله علاقمندان زیادی برای دیدار از آن به سوی قله سلطان سبلان روانه می شوند.مشهور است که قبر زرتشت پیامبر در کنار این دریاچه و زیر یکی از تخته سنگ ها قرار دارد.
چشمه و آبشار گورگور
چشمه گورگور از جمله چشمه های مشهور منطقه سبلان می باشد. این چشمه در دره الوارس یا قزل گوللر که یکی از عریض ترین و باصفاترین دره های سبلان است، در ارتفاع 2420 متری از سطح دریا واقع شده است. آبدهی این چشمه بسیار بالا بوده و آب از خلل و فرج دیواره صخره ای مشرف به دره با فشار بیرون می آید که با توجه به شیب تند مسیر، آب تا رسیدن به رودخانه بستر آبشار مانندی را طی می کند.
آبشار گورگور در حدود 12 متر ارتفاع دارد و در یکی از زیباترین نقاط استان اردبیل یعنی در دامنه شمالی کوه سبلان واقع شده است. وجود عناصر زیبا و بدیع طبیعی همچون یخچال های دائمی، چشمه های آب گرم و آب معدنی متعدد، فضایی مناسب و دلپذیر را برای دوستداران طبیعت به وجود آورده است و هر ساله هزاران نفر از کوهنوردان و مشتاقان طبیعت، به این مکان دلپذیر مراجعه می نمایند.
سنگ عقاب سبلان
سبلان جلوه ای ای زیبا از طبیعت کم نظیر ایران است که سنگها و صخره هایش نیز با انسان حرف می زنند. سنگ عقاب سبلان صخره ای شبیه به عقاب است که پاسبان راهی است که به قله مقدس سبلان ختم می شود “عقاب سنگی” (قارتال داشی) درنزدیکی جان پناه غرب، به شکل عقابی است که نشسته وسررابه جانب شرق چرخانده است.
نام آبادیها و روستاهای اطراف:
لنج آباد،شاطر گنبدی،بابیان،داشکسن،وله زیر ، موبل
نام نزدیکترین شهر یا شهرها :
دامنه های این کوهستان در بخش مرکزی از چهارسو به شهرستان های مشکین شهر و اهر در شمال ، تبریز در مغرب ، سراب درجنوب و اردبیل در شرق مشرف می باشد.
تسهیلات و امکانات خدماتی منطقه :
سبلان به خاطر آبگرم های طبیعی دامنه کوه، طبیعت تابستانی زیبا و پیست اسکی آلوارس مورد توجه گردشگران است که با توجه به موقعیت این منطقه و همچنین بدلیل برف گیر بودن در فصل زمستان و احتمال گرفتار شدن مسافران و گردشگران ، می بایست امکانات رفاهی ایجاد گردد.
امکانات اطراف قله در زمان حضور ما:
1) غذا های کنسروی و بیسکویت را میتوان از فروشگاه تهیه نمود.
2) آب لوله کشی شدۀ آشامیدنی موجود است.
3) شب مانی هم می تواند در پناهگاه صورت گیرد و هم در چادر. پناهگاه اصلی حدود 60 نفر گنجایش دارد. چند اتاق هم کنار پناهگاه می باشد که خانوادگی اجاره داده می شود.
4) پناهگاه مجهز به برق در یک بازه زمانی در اول شب میباشد.
5) دستشویی زنانه و مردانه با لوله کشی آب در آن ، در نزدیک پناهگاه موجود است .
6) چادرهای هلال احمر کنار پناهگاه مستقر هستند و تا پناهگاه هم ، جاده خاکی با رفت و آمد لندرورها برای جابجایی کوهنوردان و وسایلشان فراهم است.
7) آنتن دهی موبایل ، در کنار پناهگاه و بیشتر مسیر صعود، امکان پذیر است .
8) مسیر پاکوب از پناهگاه تا قله پرچمگذاری شده است تا در صورت بروز مه ، کوهنوردان ، مسیر حرکت را گم نکنند ( توجه:در اکثر مواقع از ساعت 13 به بعد مه غلیظی قله و اطراف آنرا می گیرد)