دیکتاتور دلسوز!

نگاهی «چلچراغی» بر معترضان به واکسیناسیون اجباری در جهان

نسیم بنایی

چند وقت پیش ایوان فیشر، رهبر و آهنگ‌ساز مجارستانی، کنسرتی را در فضایی باز در بوداپست برگزار کرد. حین اجرا، کت سفیدش را بیرون آورد، روی پیراهنش در ناحیه بازو به اندازه یک وجب، سوراخ بود. چند لحظه بعد، او درحالی‌که با یک دستش ارکستر را رهبری می‌کرد، سومین دوز واکسن کرونای خود را دریافت کرد. اعضای ارکستر هم در همان اجرا، تست کرونا دادند. همه این کارهایی که ظاهرا عجیب به نظر می‌رسند، برای تشویق مردم به واکسینه شدن صورت گرفت. اما چرا باید مردم را برای واکسینه شدن تشویق کرد؟ اصلا چرا عده‌ای در برابر واکسن تا این اندازه مقاومت می‌کنند؟
بسیاری از کشورها به‌ویژه پس از شیوع سویه جدید ویروس کرونا موسوم به دلتا، تصمیم گرفته‌اند واکسیناسیون را اجباری کنند. برخی کشورها هم گفته‌اند اگر کسی می‌خواهد بیرون از خانه فعالیت خاصی انجام دهد، یا به رستوران برود، یا باید واکسینه شود، یا تست کرونا با نتیجه منفی در دست داشته باشد. از کانادا و استرالیا گرفته تا بریتانیا و فیجی، کشورهای بسیاری به این قوانین روی آورده‌اند. اما قوانین سخت‌گیرانه، مثل همیشه معترضانی دارد؛ معترضانی که شاید حرف‌هایشان چندان قانع‌کننده نباشد، اما نمی‌توان به‌سادگی هم آن‌ها را قانع کرد.

‌واکسن یا چوب؟

استرالیایی‌ها واکسن را برای کارگران پرخطری که سن بالایی دارند و هم‌چنین کارکنان هتل‌هایی که در حقیقت محل قرنطینه هستند، اجباری کرده‌ است. به‌علاوه ورزشکارانی که برای پارالمپیک به توکیو می‌روند هم همگی باید واکسینه شوند. کارگرانی که در خانه‌ها کار می‌کنند در انگلستان، از ماه اکتبر، باید واکسینه باشند. کافه‌ها و کلوب‌های شبانه هم در این کشور باید مدرک واکسیناسیون کامل را دریافت کنند تا اجازه ورود به اشخاص مختلف را بدهند.
فرانسوی‌ها کمی سخت‌گیرانه‌تر این قوانین را اجرا کرده‌اند. نمایندگان مجلس در این کشور در طرحی تصویب کرده‌اند که حضور در بخش‌های مختلف جامعه نیازمند ارائه مدرک واکسیناسیون است. هر کسب‌وکاری که این مدرک را در مورد مشتریانش بررسی نکند، ۴۵ هزار یورو جریمه خواهد شد. در ایتالیا، کارکنان حوزه سلامت حتما باید واکسینه شوند و در صورت امتناع از کار خود برکنار خواهند شد.
اگر مردم بخواهند در قزاقستان در جمع‌های بالای ۲۰ نفره شرکت کنند، حتما باید واکسینه شوند، یا به صورت هفتگی تست بدهند. لبنانی‌ها هم تنها در صورتی می‌توانند به رستوران، کافه و ساحل بروند که یا مدرک واکسیناسیون خود را ارائه کنند، یا تست آنتی‌بادی داشته باشند. آن دسته از کارکنانِ این بخش‌ها که هنوز واکسینه نشده‌اند هم هر ۷۲ ساعت یک بار باید تست پی‌سی‌آر بدهند.
شرکت‌های روسی فقط یک ماه فرصت دارند تا ۶۰ درصد از کارکنان خود را واکسینه کنند، در غیر این صورت کسب‌وکارشان به صورت موقتی تعطیل خواهد شد. در عربستان سعودی قضیه از این هم جدی‌تر است. همه کسانی ‌که می‌خواهند در محل کار خود حاضر شوند، باید ابتدا واکسینه شده باشند. شهروندان سعودی هم باید حتما برای سفر، دو دوز واکسن را دریافت کرده باشند. در سری‌لانکا، شهروندان حتی اگر بخواهند درون مرزهای این کشور هم جابه‌جا شوند و به سفر بروند، باید ابتدا به صورت کامل واکسینه شده باشند. ترکمنستان واکسیناسیون را برای همه افراد بالای ۱۸ سال اجباری کرده ‌است. برخی از دیگر کشورها هم

قوانینی مشابه به این‌ها دارند. اما مردم در این کشورها واکنش‌هایی نشان داده‌اند که شرایط را کمی سخت و بحث‌برانگیز کرده‌ است.

‌نه به مدرک شرمساری…

شاید بتوان اصل قضیه را این‌طور خلاصه کرد: موافقان واکسیناسیون اجباری به مقوله «مسئولیت‌پذیری» اشاره می‌کنند و به خاطر حفظ جان دیگران اصرار دارند که واکسیناسیون به صورت اجباری برای همه انجام شود. اما مخالفان می‌گویند: «واکسن زدن یک حق است، کسی نمی‌تواند ما را مجبور کند واکسن بزنیم یا نزنیم.» درواقع آن‌ها معتقدند آزادی‌شان با اجباری شدن واکسیناسیون و ارائه مواردی مثل پاسپورت بهداشت، محدود شده‌ است. این قضیه به چالشی برای دولت‌های مختلف تبدیل شده و اکنون بسیاری از دولت‌ها باید با معترضان و جنبش‌های ضدواکسیناسیون دست‌وپنجه نرم کنند.
صدهاهزار اروپایی این روزها به خیابان‌ها آمده‌اند؛ از فرانسه گرفته تا ایتالیا و یونان. آن‌ها سیاست‌های واکسیناسیون اجباری و محدودیت‌های کرونایی را نپذیرفته‌اند و به آن اعتراض دارند. در فرانسه، به محض این‌که نمایندگان مجلس تصویب کردند ارائه مدرک واکسیناسیون یا تست منفی کرونا برای ورود به هر مکان عمومی مثل رستوران، الزامی است، عده‌ای از شهروندان فرانسه به خیابان‌ها آمدند و دست به اعتراض زدند. دویچه ووله نوشته عده‌ای از مردم فرانسه با شعارهایی مثل «نه به مدرک شرمساری» و «ستمگر» که خطاب به امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه بود، اعتراض خود را به این ماجرا نشان دادند. درحالی‌که تعداد مبتلایان به کرونا در فرانسه طی چند هفته اخیر روندی صعودی داشته، مردم به خیابان‌ها آمده‌اند و به سیاست‌های دولت برای محدودسازی اعتراض کرده‌اند. این اعتراضات به گاز اشک‌آور ختم شده و کار را به خشونت کشانده ‌است.
ایتالیایی‌ها هم در اعتراض به قانون دولت در زمینه اجباری شدنِ ارائه مدرک واکسیناسیون یا تست منفی برای حضور در بخش‌های مختلف جامعه، به خیابان‌ها آمدند و با شعارهایی مثل «آزادی!» و «مرگ بر دیکتاتوری» مخالفت خود را با این قوانین اعلام کردند. آن‌چه دولت ایتالیا اعلام کرده، «مدرک سبز» (Green Pass) است که مردم با ارائه آن می‌توانند وارد مکان‌های عمومی مثل موزه، ورزشگاه، رستوران و مکان‌هایی نظیر آن‌ها شوند. ماریو دراگی، نخست‌وزیر ایتالیا، گفته با توجه به شیوع گونه دلتا، این اقدام درست‌ترین کاری است که دولت انجام داده: «سویه دلتا خطرناک‌ترین سویه کروناست که تا کنون جان انسان‌ها را تهدید کرده‌ است. مدرک سبز اجباری نیست، بلکه ضرورت است! شرایطی الزامی است که جلوی ورشکستگی اقتصادی را خواهد گرفت. بدون واکسیناسیون همه‌ چیز دوباره تعطیل خواهد شد.»
حدود چهارهزار نفر هم در یونان به واکسیناسیون اجباری اعتراض کرده‌اند. آلمان هم جایی است که در آن جنبش‌های ضدتعطیلی و ضدواکسیناسیون بسیار فعال بوده ‌است. حتی سال گذشته عده‌ای از مخالفانِ تعطیلی‌های کرونایی در آلمان قصد داشتند در برلین به مجلس یورش ببرند که دولت جلوی آن‌ها را گرفت. اکنون واکسیناسیون اجباری برای سیاست‌گذاران این کشور به چالشی بزرگ تبدیل شده ‌است.
کانادا هم با مخالفان واکسیناسیون دست‌وپنجه نرم می‌کند. در شهر کبک، ۸۴ درصد از افراد بزرگ‌سال یک دوز و ۷۰ درصد هم دو دوز واکسن خود را دریافت کرده‌اند. اما هنوز معترضانی وجود دارند که به خیابان‌ها می‌آیند. یکی از معترضان به دویچه ووله گفته‌ است: «واکسن زدن باید انتخابی شخصی باشد. پاسپورت بهداشت در حقیقت اجبار است.» اما این طرز فکر فقط متعلق به افرادی نیست که از دانش پزشکی سر درنمی‌آورند. قضیه کمی بغرنج‌تر از این حرف‌هاست.

‌فاشیست‌های مهربان

قضیه واکسیناسیون اجباری به یک بحران تبدیل شده و این بحران جایی خودش را نشان می‌دهد که حتی افرادِ متخصص و آشنا با علم پزشکی نظیر پرستاران و پزشک‌ها هم با این جنبش همراه می‌شوند و مسیر دیگری را در پیش می‌گیرند. در آمریکا همین چند وقت پیش اعلام شد که همه کادر درمان باید به صورت اجباری واکسینه شوند. به دنبال اعلام این خبر، عده‌ای از پرستاران در کالیفرنیا به خیابان‌ها آمدند و گفتند: «ما برای آزادی انتخاب به خیابان آمده‌ایم.» آن‌ها تابلوهایی در دست داشتند که روی آن‌ها نوشته شده بود: «نه به فاشیست‌ها». البته که پاسخ مسئولان به این افراد مثل همیشه جملاتی نظیر این بوده: «تنها راه پایان بخشیدن به همه‌گیری کرونا، واکسیناسیون عمومی است.» اما ظاهرا در میان کادر درمان هم افرادی وجود دارند که منطقشان چندان بر پایه مستندات علمی نیست. حتی اخیرا تصویری منتشر شده که نشان می‌دهد در یکی از کشورهای اروپایی، عده‌ای از پزشکان در اعتراض به واکسیناسیون اجباری به خیابان‌ها آمده‌اند و مدارک پزشکی خودشان را به آتش می‌کشند. این به‌سادگی نشان می‌دهد که واکسیناسیون اجباری تا چه اندازه چالش‌برانگیز است.
درحالی‌که مردم به‌ویژه در آمریکا و کشورهای اروپایی به واکسیناسیون معترض می‌شوند، آمار و ارقام نشان می‌دهد واکسیناسیون نتیجه‌ای مثبت داشته‌ است. برای مثال، در فرانسه از هر ۱۰ نفری که کارشان پس از ابتلا به کرونا به بیمارستان کشیده، ۹ نفر واکسنی دریافت نکرده بودند. این یعنی واکسن می‌تواند تا حدود زیادی خطر مرگ را کاهش دهد.
هرچند عده‌ای در جهان برای واکسینه شدن دست به هر کاری می‌زنند، هزینه می‌کنند، به کشورهای همسایه می‌روند و خودشان را به آب و آتش می‌زنند تا واکسن کرونا را دریافت کنند، عده‌ای از مردم اصرار دارند که تعطیلی‌های کرونایی و اجبار به واکسیناسیون حرکتی فاشیستی است و درنتیجه به نشانه اعتراض به این اقدام اجباری به خیابان‌ها می‌آیند.
عده‌ای از مخالفان حتی واکسن‌هایی مثل واکسن دیفتری و سرخجه را هم دریافت کرده‌اند، اما اصرار دارند که واکسن کرونا هنوز در مراحل آزمایشی است و به همین خاطر نمی‌خواهند به‌اجبار تن به این واکسن بدهند. برخی هم به دلیل خبرهایی که در مورد واکسن‌های تقلبی و آزمایشی منتشر شده و حتی مواردی که اعلام شده به دلیل واکسن‌های تاریخ‌گذشته، جان خود را از دست داده‌اند، اصرار دارند که واکسیناسیون دستِ‌کم باید اختیاری باشد. عده‌ای دیگر اصرار دارند که واکسینه شدن یک حق است و هر کسی باید حق داشته باشد هر طور که مایل است، با بدن خودش رفتار کند. اما مسئله این‌جاست که ابتلای افراد به کرونا، فقط مربوط به خودشان نیست، هر فردی که به این ویروس آلوده شود، می‌تواند افراد دیگری را هم آلوده کند. درحالی‌که فریاد «آزادی! آزادی» معترضان به واکسن اجباری در خیابان‌های کشورهای مختلف به گوش می‌خورد، جمعیتی در سکوت و درد، روی تخت بیمارستان‌ها به دلیل ابتلا به کرونا جان می‌سپارند.

چلچراغ۸۳۰