نی‌نوا، نوای جاودان؛ درباره اثر معروف استاد علیزاده

نی‌نوا، نوای جاودان

یادداشتی از سهراب پورناظری، نوازنده و موسیقی‌دان

نی‌نوا را مرور می‌کنیم. اثری که جزو شاخص‌ترین آثار استاد حسین علیزاده و از زیباترین نمونه‌های همراهی موسیقی دستگاهی ایرانی و کلاسیک غربی است. نی‌نوا در دستگاه نوا و با تک‌نوازی اساتید جمشید عندلیبی و خاچیک بابایان و همراهی ارکستر زهی غربی در سال ۱۳۶۲ منتشر شد.

اگرچه فرم اصلی این اثر سال‌ها قبل از آن در سال ۵۶ شکل گرفته است، این اثر ارکسترال استاد علیزاده دارای ‌هارمونی ویژه و منحصربه‌فردی است که نمونه آن را تنها در آثار معدود آهنگ‌سازان ایرانی، چون استاد مرتضی حنانه و فرهاد فخرالدینی می‌توان شنید.

ویژگی نی‌نوا از نظر من ترکیب شیمیایی و نه‌تنها فیزیکی این دو نوع موسیقی است. معمولا در هم‌نشینی‌هایی از این دست، شیمی دو نوع موسیقی کمتر با هم ترکیب می‌شود و گاه عالم و فضای یکی بر دیگری چیره می‌شود. اما در این اثر ما بهترین نوع ترکیب را می‌شنویم. ذهن خلاق استاد علیزاده در الگوهای ریتمیک به کار رفته. استفاده از میزان‌ها و اکسنت‌های نوین و در عین حال خارج نشدن از فضای احساسی اثر سبب شنیدنی‌تر شدن آن شده است.

نکته جالب دیگر در این میان «فراگیر شدن آن» است که خلاف ایده «عدم فراگیر شدن اثر ناب هنری» است و بار دیگر این مهم را به یاد می‌آورد که آثار خاص موسیقی نیز اگر دارای احساس و تکنیک درست باشند، موج فراگیرتری از مخاطبان را با خود درگیر خواهند کرد.

اما نگاه کلی من به این اثر، ملودی‌پرداز زیبا، استفاده از الگوهای ریتم نوین و از همه مهم‌تر پیدا کردن‌ هارمونی بسیار نزدیک به فضای موسیقی ایرانی است. این موسیقی را می‌توان الگوی درستی برای قرار گرفتن موسیقی ایرانی در بستر ‌هارمونی غربی دانست. به اندازه‌‌ای که این تلفیقِ درست، رازآمیزی دستگاه نوا را چندین برابر کرده است.

نمی‌توان از این اثر سخن گفت و اجرای استادانه جمشید عندلیبی و سونوریته منحصربه‌فرد و ریتم درست نوازندگی‌شان و هم‌چنین اجرای ماهرانه استاد خاچیک بابایان و هم‌چنین هماهنگی و هم‌حسی و یک‌دست بودن ارکستر را نادیده گرفت.

سهراب پورناظری، نوازنده و موسیقی‌دان

هفته‌نامه چلچراغ، شماره ۸۷۵