در هشت ماه گذشته، تنها اقدام محسوس در حوزه واردات خودرو نه آغاز واردات بلکه تصویب و ابلاغ آیین‌نامه‌های اجرایی بوده است. آیین‌نامه‌هایی که بدون پشتوانه اجرایی و تخصیص منابع، هم‌اکنون در آرشیو وزارت صمت خاک می‌خورند. بررسی‌ها نشان می‌دهد هیات دولت از ابتدای سال جاری تاکنون آیین‌نامه‌هایی در خصوص واردات خودروهای دست‌دوم، خودروهای متعلق به ایرانیان خارج‌نشین و حتی خودروهای سواری تصویب و ابلاغ کرده است؛ اما هیچ‌یک به مرحله اجرا نرسیده‌اند. به‌گفته فعالان بازار، سامانه ثبت سفارش خودرو طی این مدت تنها در مقاطع محدود و برای برندهای خاص فعال شده است.

به‌عنوان نمونه، در آبان‌ماه ثبت سفارش برای خودروهای چانگان به‌صورت محدود انجام شده؛ اقدامی که نه نشان‌دهنده از سرگیری واردات، بلکه بیشتر شبیه به‌ رفع تکلیف موقتی است. در این میان، تنها مسیر نسبتا فعال واردات مربوط به‌خودروهای ویژه جانبازان است. نماینده وزارت صمت در جلسه کمیسیون اجتماعی مجلس که با حضور وزیر صمت برگزار شده، طی گزارشی درمورد روند واگذاری خودرو به‌جانبازان عنوان کرده که از ۲۷ هزار نفر جانباز مشمول این قانون، تاکنون قریب به ۲۱ هزار نفر جهت واردات خودرو ثبت‌نام کرده و ۱۹ هزار و ۶۲۵ ثبت سفارش انجام شده است. وی همچنین عنوان کرده که تاکنون بالغ بر ۵۱۳ میلیون و ۴۳۹ هزار و ۶۳۵ یورو ارز برای اجرای این قانون اختصاص داده شده است که درمجموع نزدیک به ۱۸ هزار خودرو در مسیر حمل، گمرک یا در حال ترخیص هستند.

برخی تحلیلگران معتقدند تمرکز وزارت صمت ظاهرا بر این بخش خاص، بیشتر از اجرای آیین‌نامه‌های دیگر وارداتی است. بنابراین در سطح کلان، به‌نظر می‌رسد دولت و مجلس هر دو از اهداف اعلام‌شده در ابتدای سال فاصله گرفته‌اند. زمانی که در جریان بررسی بودجه ۱۴۰۴ بحث کاهش تعرفه واردات، تخصیص ارز و تسهیل ورود خودروهای وارداتی مطرح شد، بسیاری از نمایندگان وعده داده بودند که واردات از نیمه نخست سال شتاب خواهد گرفت. اما اکنون، همان نهاد قانون‌گذار نه تنها پیگیر اجرای مصوبات نیست، بلکه با برخی مواضع، عملا به مانعی برای تحقق واردات تبدیل شده است.

از سوی دیگر، سکوت سیاست‌گزار صنعتی در برابر توقف ثبت سفارش، این گمان را تقویت کرده که وزارت صمت تمایلی به بازگشایی واقعی مسیر واردات ندارد. درحالی که بازار خودرو با کمبود عرضه و رشد قیمت‌های ناشی از انحصار داخلی دست‌وپنجه نرم می‌کند، بی‌توجهی دولت به درآمدهای بالقوه گمرکی و مالیاتی ناشی از واردات نیز پرسش‌برانگیز است. کارشناسان اقتصادی معتقدند در شرایطی که دولت با کسری بودجه مزمن مواجه است، چشم‌پوشی از درآمدهای ارزی و ریالی واردات خودرو منطقی به‌نظر نمی‌رسد؛ مگر آن‌که سیاست‌گزار به‌صورت غیررسمی تصمیم گرفته باشد که واردات همچنان در حالت تعلیق بماند.

به این ترتیب، هشت ماه از سال گذشت و آن‌چه هم‌اکنون بازار وارداتی‌ها با آن مواجه است، مجموعه‌ای از آیین‌نامه‌های بی‌اثر، سکوت مجلس و نوعی سیاست‌گزاری‌ است که بیش از هر زمان دیگری از شفافیت و پاسخگویی فاصله گرفته است.

از طرفی در صنعت‌خودرو و خودروسازی هم با مشکلاتی روبه‌رو بودیم که بانک‌مرکزی با پرداخت تسهیلات ۴۰ همتی به خودروسازان موافقت کرده است؛ اقدامی که به گفته کارشناسان می‌تواند مُسکنی موقت یا آغاز درمان صنعت‌خودرو باشد. پس از مذاکرات اخیر وزیر صمت با رئیس‌کل بانک‌مرکزی، سیاست جدید ارزی خودروسازان اعلام شد و همچنین در آخرین رویدادهای خودرو مقرر شد تسهیلات ۴۰ همتی که پیش‌تر با هدف حمایت از خودروسازان مطرح شده بود، به‌صورت مستقیم به زنجیره تولید آنان پرداخت شود؛ خواسته‌ای مالی که هرچند مورد تایید بانک‌مرکزی قرار گرفته، اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.

مونتاژی‌ها قصد ارزان شدن ندارند؟

خودروهای داخلی در آخرین روز هفته گذشته افت بهای یک تا ۲۷ میلیون‌تومانی را تجربه کرد. جایی که دنا اتومات آپشنال (۱۴۰۴) با ۲۷ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۳۱۸ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ موتور TU۳ (۸۵گانه) (۱۴۰۴) با ۱۴ میلیون‌تومان کاهش ۸۸۸ میلیون‌تومان، تارا ۶ دنده V۱ پلاس (۱۴۰۴) با ۱۲ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۸۸ میلیون‌تومان، ری‌را (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۹۰۰ میلیون‌تومان، سورن پلاس XU۷P (دریچه‌برقی) (۱۴۰۴) با ۹ میلیون‌تومان کاهش ۸۶۱ میلیون‌تومان و شاهین (سانروف و ESP) (۱۴۰۴) با ۷ میلیون‌تومان کاهش، یک‌میلیارد و ۱۸۵ میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.

در میان خودروهای مونتاژی نیز شاهد رشد بهای ۵ تا ۴۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که کی‌ام‌سی T۹ (۱۴۰۴) با ۴۰ میلیون‌تومان افزایش ۳ ‌میلیارد و ۳۹۰ میلیون‌تومان، ام‌وی‌ام X۲۲ PRO دنده‌ای (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۳۰۰ میلیون‌تومان، ام‌وی‌ام X۵۵ PRO اکسلنت اسپرت (۱۴۰۴) با ۲۵ میلیون‌تومان افزایش ۲ ‌میلیارد و ۶۵ میلیون‌تومان و جک J۴ اتوماتیک (۱۴۰۴) با ۵ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۲۷۰ میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.

از طرفی در میان خودروهای وارداتی شاهد افت بهای ۵۰ و ۱۰۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش تویوتا وایلدلندر (۲۰۲۵) با ۱۰۰ میلیون‌تومان کاهش به ۷ ‌میلیارد و ۹۰۰ میلیون‌تومان، بنز EQE Sedan ۵۰۰ تمام‌برقی (۲۰۲۵) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۱۶ میلیاردتومان و ایرس HM۵ EREV نیمه‌برقی (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون‌تومان رسید.