داد از این پیش داوری

قیافه رو!

شما خودتان انتخاب کرده اید که با چه فیزیک و ظاهری به دنیا بیایید؟ خودتان انتخاب کرده اید که در چه خانواده ای متولد شوید؟ خودتان انتخاب کرده اید که در چه شهر و دیاری پا به این جهان بگذارید؟ قطعا نه. پس لطفا این حرف و صحبت ها را تمام کنید که فلانی چون چاق است، پس حتما آدم تن پروری است یا چون در یک شهرستان کوچک زندگی می کند، لزوما آدم دنیا دیده‌ای نیست. فراموش نکنید خیلی اوقات قضاوت های شما از آن حالت پیش داوری خارج می شود و منجر می شود به توهین، تمسخر، تحقیر، غیبت و بدگویی.

پول د اری پس دزدی!

یک عده هم هستند که همیشه یک تفکر قدیمی و بی پایه و اساس را مبنا قرار می‌دهند. آخر کجا گفته اند که هر کسی پولش از پارو بالا می رود یا بنز زیر پایش است، حتما یک آدم خلاف کار است یا پول مردم را بالا کشیده یا حق بقیه را خورده است؟ باور کنید خیلی ها مزد زحماتشان را گرفته اند، بابت قِران به قِران پولی که به دست آورده اند عرق جبین ریخته اند و حالا موعد آسایش و آرامششان است. قبول کنید تمام فعل و انفعالات و اتفاقاتی که می افتد در مسافت دید شما نیست که از وقوع آن مطلع باشید.

دعوا در ملأ عام

طرف توئیت کرده است: «وقتی تو تاکسی با موبایل با کسی دعوا می کنین بذارین روی اسپیکر که مجبور نشیم یک طرفه قضاوت کنیم.» خودمانیم دیگر، راست گفته است بنده خدا. خیلی اوقات این خود ما هستیم که برای قضاوت شدن بهانه دست مردم می دهیم. آخر یکی نیست بگوید در یک وجب جا و وقتی که دو سه نفر دیگر بغل دستتان نشسته اند واقعا چه اصراری است که گوشی تلفن را دستتان بگیرید و زیر و بم زندگی تان را بریزید روی دایره؟ واقعا بهتر نیست مکالمات شخصی تان را در اتوبوس و مترو و تاکسی انجام ندهید و بگذارید برای یک وقت بهتر؟

بفرمایید تو دم در بده

دیده اید این آدم هایی را که یک صفحه در اینستاگرام راه می اندازند و بعد تمام طول روزشان را صرف سروکله زدن با آن می کنند؟ حالا ای کاش چهارتا مطلب به درد بخور هم از این صفحه عاید مردم بشود. کارشان شده است به معرض نمایش گذاشتن اینکه فلان روز و فلان ساعت کجا بوده اند، با چه کسانی بوده اند، چه چیزی خورده اند و چه چیزی پوشیده اند! جالب اینکه خودشان را هم این طور توجیه می کنند که صفحه شخصی است و هرطور صلاح بدانم آن را می چرخانم. باشد، قبول. فقط انصافا شما دیگر انتظار نداشته باشید که دیگران قضاوتتان نکنند.

نکته:

به خاطر بسپارید که حتی انتشار یک پست در صفحات مجازی بدون اینکه از صحت و سقم آن مطلع باشید، خودش یک قضاوت و پیش داوری ناخواسته است.

خودتان را قضاوت کنید

اگر یک شخص وجود داشته باشد که شما مجاز به قضاوت کردنش باشید، شک نکنید که آن شخص خود شما هستید. اصلا بهتر است بنا به همان توصیه همیشگی هر از گاهی زمانی را -هرچند کوتاه- اختصاص بدهید به فکر کردن به گذشته ای که هنوز خیلی از آن فاصله نگرفته اید. به کارهایی که کرده اید و فکرهایی که درباره دیگران به ذهنتان خطور کرده است. واقعا همیشه شما بی گناه بوده اید و دیگران مجرم؟ بهتر نیست به جای زوم کردن روی سایر آدم های اطرافتان، خودتان را بگذارید زیر ذره بین، خودتان را به نقد بکشید و خودتان را قضاوت کنید؟

ما خوبیم، شما بد

خودش حسابی خجالتی است؛ آن قدر که اگر بخواهد ٢ کلام بین جمع صحبت کند ،حتی یک جمع کوچک دو سه نفره، حسابی سرخ می شود، به تته پته می افتد و دست و پایش را گم می کند. همیشه هم از این قبیل موقعیت ها دوری می کند و کنج و انزوای خودش را ترجیح می دهد. درست برعکس رفیقش که نه تنها مقابل دیگران خودش را نمی بازد، بلکه با اعتماد به نفس نطق غرایی سر می دهد و بقیه افراد هم با به به و چه چه کردن هایشان حسابی دستمزد او را می دهند. اینجاست که آن قضاوتی که نباید، صورت می گیرد: اوه! ببین چقدر گنده اش کرده اند. چقدر متظاهر و خودنما.

ریشه اش کجاست؟

تا به حال به این فکر کرده اید که علت بروز این رفتار چیست؟ چرا خیلی از افراد دوست دارند مدام دیگران را در معرض داوری های شخصی خود قرار بدهند؟ و از آن مهم تر چرا عموم افرادی که دست به قضاوت دیگران می زنند، خودشان به شدت از قضاوت شدن در هراس اند؟ این اتفاق که بعد اصلی شکل گیری آن از زیست اجتماعی افراد ناشی می شود و محیط، اجتماع و آدم های دوروبر به اکتساب آن کمک می کنند، ٢ دلیل مهم دارد:

﷯از حسادت افراد ناشی می شود (چشم دیدن داشته های دیگران را ندارند).

﷯ فرد خودش بدون یک ویژگی مطلوب است و در به دست آوردن آن نیز ناتوان است.

خودمانیم دیگر، بهتر نیست به جای حسادت ورزیدن و اقرار به ناتوان بودن:

در قدم اول: خودمان را همان طور که هستیم، با وجود تمام ویژگی های خوب و بد بپذیریم؛

در قدم دوم: اگر ویژگی مقبول و مثبتی در وجود افراد می بینیم تلاش کنیم آن را در وجود خودمان بپروریم.

قضاوت از منظر دینی

آیه ٣۶ سوره اسراء:

و چیزى را که بدان علم ندارى دنبال مکن، زیرا گوش و چشم و قلب همه مورد پرسش واقع خواهند شد.

امام علی (ع):

قضاوتی که با تکیه به ظن و گمان باشد عادلانه نیست.

پیش داوری کردن ممنوع

باور کنید خود قاضی جماعت هم، قبل از اینکه حکمی بدهد، تمام جوانب کار را بررسی می کند و با آگاهی و اطلاع از وضع موجود و آنچه که به طرفش گذشته است، طرفش را تبرئه یا محکوم می کند و دست به کار قضاوت می زند. طبیعی است. کار، کار حساسی است. همان طور که یک قاضی با دادن یک حکم اشتباه می تواند حقی را از کسی ضایع کند، من و شما هم با یک پیش داوری اشتباه می توانیم مسبب ضایع شدن حق و حقوق کسی بشویم.

نکته ١

فراموش نکنید که هیچ کس کامل نیست. همه آدم ها مجموعه ای هستند از ویژگی های مثبت و منفی که اصلا همین تفاوت هاست که حضور و هم زیستی آدم ها را در کنار یکدیگر جذاب می کند. پس لطفا نه کسی را متهم کنید و نه قضاوت.

نکته ٢

بدون شک شما هم این جمله معروف را شنیده اید که تا با کفش های کسی راه نرفته ای، در مورد راه رفتنش قضاوت نکن. فراموش نکنید که شما فقط جای خودتان هستید و نه جای کسی دیگر. «او» یک شخص دیگر است، در یک موقعیت دیگر، با اجبارها و اختیارات دیگر و با اقتضائات خفیف و شدید دیگر. چه می دانید «او» چه سختی هایی را از سر گذرانده است؟ پس طبیعتا انتخاب هایش با انتخاب های شما و تصمیم هایش با تصمیم های شما متفاوت است. اصلا چه ضمانتی وجود دارد که اگر شما جای او بودید، مثل او رفتار نمی کردید؟

یک پیشنهاد

اگر کسی اوضاع را به قدری برایتان بغرنج کرده است که خون خونتان را می خورد و نمی توانید هیچ جوره او و کاری را که از او سر زده است فراموش کنید، باز هم راهش این نیست که او را مورد قضاوت قرار بدهید. در مورد او اظهار نظر کنید و پیش این و آن بنشینید و غیبتش را بکنید. از ما می شنوید ترتیب یک جلسه دوستانه را با حضور همان شخص سوم بدهید و همه سنگ هایتان را رودررو وا بکنید و خودتان را خلاص کنید.