لزوم حرکت کشاورزی آبادان و خرمشهر بر روی مدار گردشگری

خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها – محمود نواصر*: مردم شهرهای آبادان و خرمشهر از قدیم به کار کشاورزی مشغول بوده‌اند و حتی پس از ورود صنایع و پیشرفت علم در جهان، تفکر شغل دولتی نداشته‌اند.

«کشاورزی» در این دو شهر بیش از یک‌صد سال قدمت دارد و در بین تمام گیاهان و درختان «نخل» از همه معروف‌تر است به طوری که بسیاری از درخت خرماها که در شهرهای آبادان و خرمشهر به ثمر می‌آید، شاید فقط در چند نقطه جهان وجود داشته باشد که همین امر نشان‌دهنده توانمندی کشاورزان این دو شهرستان است.

پس از وقوع جنگ تحمیلی «صنعت کشاورزی» در شهرهای آبادان و خرمشهر آسیب جدی دید و بسیاری از نخیلات نابود شده و اقتصاد این دو شهر با یک چالش مواجه شد.

بعد از پایان جنگ تحمیلی، مردمی که در این حوزه فعالیت و امرار معاش می‌کردند، وقتی که به شهرهای خود بازگشتند، عملاً کاری دشوار داشتند. زمین‌های کشاورزی، نخیلات و عمده محصولات در برخی از مناطق به صورت کامل نابود شده بود و دستاوردی که از اجداد آنها به ارث رسید، به عنوان یک میراث ارزشمند، از بین رفته بود.

مشکلات اقتصادی کشاورزان

نوسانات اقتصادی در چند دهه اخیر، گرایش به سمت حفظ زمین و منابع طبیعی و تأثیر آن بر درآمد حاصل از کشاورزی، منجر به فشار بیش از حد بر کشاورزان و در نتیجه تغییر جهت آنها به سمت استفاده از فرصت‌های اقتصادی جایگزین شده است.

بسیاری از کشاورزان در اقصی نقاط جهان به منظور ایجاد کارآفرینی، افزایش فروش مستقیم محصولات کشاورزی در مزرعه و گسترش درآمد ناشی از فعالیت‌های تفریحی و گردشگری به «آگروتوریسم» یا «گردشگری کشاورزی» روی آورده‌اند.

گردشگری کشاورزی

اصطلاح «گردشگری کشاورزی» یا «Agri Tourism» از ترکیب دو واژه «Agriculture» و «Tourism» تشکیل شده است و چهره جدیدی از گردشگری و بخشی از گردشگری روستایی محسوب می‌شود. به هر گونه فعالیتی که در مزرعه یا مرتع انجام می‌شود و اجازه می‌دهد تا عموم مردم، برای سرگرمی، تفریح، یا با اهداف آموزشی، برای دیدن و لذت بردن از فعالیت‌های روستایی مانند کشاورزی، دامداری، فعالیت‌های تاریخی، فرهنگی، برداشت محصول دست چین، فعالیت‌های طبیعی و جاذبه‌ها به مزرعه مراجعه کرده و همچنین پی بردن به این اصل که (آیا مشارکت‌کنندگان در فعالیت‌های مزرعه حاضر به پرداخت پول هستند یا خیر؟) گردشگری کشاورزی گفته می‌شود.

ساکنان محلی و صاحبان مزارع، گردشگران را به سرزمین خود دعوت می‌کنند تا از نزدیک شاهد رونق فعالیت‌های کشاورزی و چشم‌انداز مزارع تولیدی باشند. این کار در قالب ادغام فعالیت‌های گردشگری و جاذبه‌های کشاورزی انجام می‌گیرد که به «گردشگری کشاورزی» مرسوم است.

گردشگری کشاورزی یکی بهترین تفریح و سرگرمی‌هاست. بازدیدکنندگان ممکن است در طول فصل تابستان به گردش بپردازند، در جستجوی آب‌میوه طبیعی باشند یا درباره روند تبدیل شیر به کره محلی صحبت کنند. در این گشت‌وگذار مهمانان و به خصوص شهرنشینان با واقعیت زندگی روستایی آشنا خواهند شد.

آنها همه چیز را به صورت طبیعی و مستقیم درک و احساس می‌کنند. برای بیشتر مردم، گردشگری کشاورزی به معنی بازدید از یک مزرعه فعال یا هرگونه فعالیت کشاورزی، باغبانی و یا کسب‌وکار کشاورزی به منظور لذت بردن، آموزش و یا درگیر شدن در فعالیت‌های مزرعه و یا امور دیگر است.

بازدیدکنندگان می‌توانند با انواع خرما، کشت سبزی، برنج، صیفی‌جات و گونه‌های گیاهی که در شهرهای آبادان و خرمشهر کشت می‌شود، آشنا شوند. علاوه بر این کشاورزان فعالیت‌های سرگرم‌کننده‌ای دیگری را برای بازدیدکنندگان همچون تست انواع محصولات محلی از جمله نان، پنیر و کره در نظر می‌گیرند چرا که گردشگری در قالب سه فعل دیدن، خریدن و انجام دادن معنی می‌شود.

موفقیت کشورهای خارجی

کشورهای مالزی، فیلیپین، اندونزی، چین و ترکیه از مقاصد اصلی گردشگری کشاورزی و روستایی در آسیا محسوب می‌شوند و توانسته‌اند در این کسب‌وکار پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشند. آمریکا، کوبا، مکزیک، کانادا، استرالیا، آلمان، ایتالیا، انگلستان، هند و تایوان نیز اقدامات شایسته‌ای را در این خصوص انجام داده‌اند.

در مالزی تورهایی برای بازدید از مراحل کاشت تا برداشت چای و گردشگری در روستاها به گردشگران ارائه می‌شود. در کوبا نیز ماشین‌های کلاسیک برای توسعه گردشگری کشاورزی قرار داده‌اند.

مزیتی برای کشاورزان

افزایش درآمد یا مکملی بر درآمد مزرعه، تنوع خدمات، اداره مزرعه توسط اعضای خانواده، حفظ میراث زمین، تأمین اشتغال اعضای خانواده، تعقیب علایق یا سرگرمی‌های شخصی و آموزش عمومی و سودآوری بیشتر بخشی از مزایای گردشگری کشاورزی برای کشاورزان است.

مزارع، بهشت فراموش شده

دوری از فضای شهری و گذران وقت در مناطق روستایی همراه با کسب تجربه‌ای منحصر به فرد برای گردشگران جذابیت بالایی خواهد داشت و ایجاد نگرشی متفاوت به آداب و رفتار سفر، باعث افزایش تعداد دفعات سفر از مناطق روستایی نیز می‌شود.

خرید مستقیم محصولات غذایی تازه در محل تولید، بازدید از مزرعه با دیدگاه آموزشی و تجربه‌ای جدید به همراه خانواده، پایین بودن هزینه و سهولت دسترسی از دیگر مزیت‌های گردشگری کشاورزی برای گردشگران است.

برنامه‌های گردشگری کشاورزی

برگزاری نمایشگاه محصولات کشاورزی، تیراندازی با کمان، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، بازی بدمینتون، اسب‌سواری، تماشای پرندگان، برگزاری جشن تولد، استراحت در کلبه‌های اقامتی چوبی، چادر زدن، قایقرانی، پرورش حیوانات اهلی، گردهمایی‌ها و رویدادهای گروهی، مسابقات آشپزی، ماهیگیری آزاد از رودخانه یا نهر، اقامت در اقامتگاه بومگردی و خانه مسافر روستایی، سوار شدن و یا راندن گاری‌های مخصوص حمل علوفه، نمایش نحوه درست کردن محصولات محلی، بازدید از محوطه نگهداری حیوانات، چیدن پشم گوسفندان، نمایش نحوه دوشیدن شیر گاو یا آماده‌سازی اسب برای سوارکاری، نمایشگاه‌های ساخت کوزه و محصولات سفالی، غصه گویی و احیای داستان‌های بومی و اصیل، آموزش صنایع‌دستی و آموزش پخت غذاهای محلی بخشی از برنامه‌هایی است که از طریق گردشگری کشاورزی می‌توان در شهرهای آبادان و خرمشهر اجرا کرد.

درآمدی پایدار

ورود گردشگران طبیعت‌گرا و بوم‌گردها به روستاهای آبادان و خرمشهر علاوه بر رونق و آبادانی روستاها و ایجاد روش‌هایی برای درآمد بیشتر، باعث می‌شود ارزش‌های روستایی، فرهنگ‌ها و ریشه‌ها بیشتر مورد توجه قرار گیرد و خود جوامع روستایی این دو شهر در صدد حفاظت از میراثشان برآیند.

این تبادلات فرهنگی باعث تقویت فرهنگ بومی می‌شود و بسیاری از باورها، سنن و آداب و رسوم قدیم و حتی از یاد رفته را دوباره احیا می‌کند به طوری که توسعه گردشگری کشاورزی و مزرعه‌ای می‌تواند علاوه بر ایجاد درآمد پایدار، بسیاری از مشکلات نواحی روستایی را از بین ببرد.

امروزه بیشتر گردشگران دوست دارند در قالب گردشگری تجربه محور تعامل زیادی را با جامعه محلی داشته باشند و زندگی این جامعه را تجربه کنند. به همین دلیل حرکت در چارچوب استاندارد، قانونمند بودن و صدور مجوز برای فعالیت مزرعه‌داران در صنعت گردشگری اولین مؤلفه برای ضابطه‌مند کردن و توجه به حقوق گردشگران و همچنین کشاورزانی است که ترجیح می‌دهند فعالیت‌های آنها قانونی باشد.

*کارشناس گردشگری