نقدی بر نیوکاسل

هادی تقی‌زاده در مراسم رونمایی از کتاب نیوکاسل نوشته آرش محمودی که شامگاه سه‌شنبه، ۲۹ دی ماه، با حضور نویسنده کتاب در مشهد برگزار شد، اظهار کرد: نیوکاسل، نام مجموعه داستان‌های کوتاه آرش محمودی، نویسنده جوان کرمانشاهی است. این کتاب با ۹ داستان کوتاه در ۱۶۰ صفحه به چاپ رسیده است و به گفته‌ نویسنده‌ کتاب ثمره ۱۰ سال تلاش او در داستان‌نویسی است.

وی ادامه داد: یکی از نکات مثبت این کتاب تنوع داشتن در موضوع است و به هیچ عنوان مخاطب خود را دل‌زده نمی‌کند و دلیل این موضوع هم طبق گفته‌ خود نویسنده انتخاب ۹ داستان از میان ده‌ها داستانی است که او نگاشته و برای این کتاب برگزیده است. محمودی در ارائه‌ و توصیف جزئیاتی از محیط و اشیا فوق‌العاده عمل کرده است و در کنار دیالوگ‌های خوب و پرداخته شده، اثری را خلق کرده است که در سبک خودش می‌درخشد.

تقی‌زاده در رابطه با دلیل انتخاب نام نیوکاسل برای این کتاب، تصریح کرد: با دیدن طرح جلد کتاب متوجه می‌شویم که منظور از نیوکاسل، بندر نیوکاسل نیست، بلکه بیماری نیوکاسل منظور اصلی نویسنده است و با داستان اول کتاب ارتباط تنگاتنگی دارد. این بیماری که مربوط به طیور و پرندگان می‌شود، خصلتی عجیب دارد که پرندگانی که به صورت صنعتی و در مکان‌هایی متراکم نگهداری و یکسان‌سازی می‌شوند و تخم و گوشت آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، به آن دچار می‌شوند. روند این بیماری به شکلی است که این پرندگان در ابتدا دچار افسردگی و خمودگی می‌شوند و بعد فلج می‌شوند.

این نویسنده‌ مشهدی خاطرنشان کرد: داستان اول کتاب روایتی از بچه‌هایی است که به دیدن یک اعدام خیابانی می‌روند. در ابتدا با ترس و لرز به سمت چوبه‌ دار روانه می‌شوند، اما به مرور زمان این اتفاق برای آن‌ها عادی می‌شود و به نوعی دچار بیماری نیوکاسل و بی‌حسی می‌شوند. «نیوکاسل»، «مثل برف داریم آب می‌شویم»، «گاو کش‌ها»، «جشن سایه‌بان‌ها»، «شب عروسی»، «در احوال این نیمه‌ روشن»، «نهنگ آب‌های خرد»، «طولانی‌ترین شب سال» و «خارج» نام‌های جذابی است که محمودی برای داستان‌های کتاب خود انتخاب کرده است.

وی با اشاره به ساختار این کتاب، بیان کرد: کسانی که نیوکاسل را می‌خوانند متوجه می‌شوند که با یک داستان‌نویس کم‌تجربه روبه‌رو نیستند. آرش محمودی داستان‌نویسی است که به سبک خود داستان خلق و ارائه می‌کند. با این حال او از لحاظ فنی در حالتی از این جنس تکرار در نوشته‌های خود قرار گرفته که البته با تیزهوشی‌ که از او سراغ دارم از این مسئله عبور خواهد کرد. این مشکلات در زمان هوشنگ گلشیری، استاد فقید ادبیات آغاز شد و تا آرش محمودی که نسل چهارم ادبیات است، همچنان ادامه دارد.

تقی‌زاده افزود: کار گلشیری کانونی کردن ادبیات بود که با کلاس‌هایی که در دوران حیات خود برگزار کرد این اتفاق را رقم زد. کانونی شدن یعنی اشتراک در ایده و روش که به شخصه با این مسئله مخالف هستم، زیرا باعث نابود شدن استعدادها می‌شود. کانونی نبودن به معنای نیاموختن نیست، بلکه به معنای عبور از آموخته‌ها است. این مسئله یکسان‌سازی باعث می‌شود تا به ادبیات کشورمان صدمه وارد شود. نویسندگان پس از گلشیری، به لحاظ فرم و تکنیک، بسیار شباهت به قلم خود هوشنگ گلشیری دارند و فقط در ایده‌ها متفاوت هستند و این مسئله باعث شده است تا متاسفانه ادبیات کشور ما، از دوران ادبیات فاکنری نتواند پیش‌تر برود.

این نویسنده مشهدی گفت: هوشنگ گلشیری همیشه این توصیه را به شاگردانش می‌کرد که «حرف نزن؛ نشان بده». این جمله به این معنا است که به جای اینکه مستقیم یک اتفاق را بیان کنید، آن را توصیف کنید و آن حادثه را به نمایش بگذارید. این تقلید به هیچ وجه به نفع ادبیات ایران نیست، زیرا هر نسل از نویسندگان می‌آیند تا نسل پیش‌تر از خود را نقد کنند، همان‌گونه که در طول تاریخ ادبیات جهان این روند وجود داشته است که متأسفانه در ایران این روند با ایستایی مواجه شده است. ارائه جزئیات در آثار آرش محمودی نیز به خصوص در کتاب نیوکاسل به وفور دیده می‌شود و محمودی زمانی که این جزئیات را به صورت تکنیک در کتاب ارائه می‌کند، به شدت زیبا و دلنشین است.

وی با اشاره به روایت‌گری در قلم آرش محمودی و نقد این موضوع، عنوان کرد: داستان‌گویی با روایت‌گری متفاوت است و نوشته‌های آرش محمودی روایت‌گری است. زمانی که نویسنده با بیان جزئیات یک اتفاق را شرح دهد، در واقع روایت‌گری کرده است. با این حال زمانی که در متن مخاطب با یک اتفاق و یا یک ماجرای نامترقبه روبه‌رو می‌شود در واقع نویسنده داستان‌گویی می‌کند. هر چه تاریخ ادبیات به سمت مدرنیته پیش رفت متاسفانه وجود اتفاق و ماجرا به نفع روایت حذف شد و روایت را گاهی به خاطره‌گویی بدل کرد.

تقی‌زاده با اشاره به اینکه کتاب نیوکاسل در نوع خود کتاب فوق‌العاده‌ای است، اضافه کرد: ارنست همینگوی جمله‌ای دارد که به نویسندگان می‌گوید «سعی کن همیشه از خودت بهتر باشی» و من نیز این جمله را به آرش محمودی می‌گویم، زیرا او در نگاه، زبان و قصه‌گویی این توانایی را دارد که همیشه بهتر از خود باشد.

انتهای پیام