خدایا! همنشینی با نیکان را نصیبم کن

پیامبر اکرم (ص) در سیزدهمین روز از ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند: اَللّهُمَّ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الدَّنَسِ وَ الْأَقْذَارِ وَ صَبِّرْنِی فِیهِ عَلَی کائِنَاتِ الْأَقْدَارِ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِلتُّقَی وَ صُحْبَةِ الْأَبْرَارِ بِعَوْنِک یا قُرَّةَ عَینِ الْمَسَاکینِ. یعنی خدایا! مرا در این ماه از آلودگی‌ها و ناپاکی‌ها پاک کن، و بر آنچه مقدّر شده شکیبایم گردان، و به پرهیزگاری و همنشینی با نیکان توفیقم ده، به یاری‌ات ای نور چشم درماندگان.

حجت الاسلام علی‌رضا شاه فضل قمصری پژوهشگر مذهبی به خبرنگار معارف ایرنا گفت: در این دعا از خدا می خواهیم ما را از آلودگی های و ناپاکی های ظاهری و باطنی پاک کند. پاک بودن ظاهر و باطن انسان اولین قدم برای حرکت به سمت خدایی شدن است. در آیه چهارم سوره مدثر می فرماید «و ثیابک فطهر» یعنی پیامبر باید برای هدایت مردم در اولین گام، ظاهر خود را آراسته نماید.

وی افزود: در کنار آراستگی ظاهر، پاکی باطنی مطرح می شود. در این بخش لازم است انسان صفت های زشت را از خود دور کند تا زمینه رشد و تعالی برای او فراهم شود. اولین اثر گناهانی که انسان انجام می دهد، این است که باطن انسان به سمت خباثت می رود و میل انسان را به کارهای زشت بیشتر می کند. از طرف دیگر وقتی انسان کار خوب انجام می دهد، خباثت باطنی او کم می شود و میل او به کار خیر بیشتر می شود. در این دعا از خدا می خواهیم به برکت ماه مبارک رمضان ظاهر و باطن ما را پاکیزه کند تا میل ما به گناه کاهش پیدا کرده و به انجام کارهای خیر متمایل گردیم.

برخی معتقدند نخستین راه برای رسیدن به عدل و انصاف، پاک شدن از آلودگی هاست. حجت الاسلام حسن عامری استاد حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم (ع) گفت: پاک شدن از آلودگی‌های ظاهری و باطنی اولین راه برای رسیدن به عدل و انصاف است. چون همانگونه که در دعای روز دوازدهم بیان شد، برای رسیدن به عدل و انصاف باید از دعای روز سیزدهم کمک گرفت و اولین راه این است که خود را از هر نوع آلودگی ظاهری و باطنی پاک کنیم، آنگاه می توان به عدالت و انصاف نزدیک شد.

وی افزود: کسی که تمام وجودش را پول و ثروت یا قدرت فراگرفته باشد، نمی تواند عادل و منصف باشد. البته فقط آلودگی ها انسان را به بی انصافی و بی عدالتی وادار نمی کند بلکه گاهی مشکلات و فشار روزگار باعث بی عدالتی می شود. به همین دلیل بعضی افراد هنگامی دستشان به مال مردم دراز می شود، بهانه می آورند و آن را توجیه می کنند. مثلا می گویند گرفتار بودم یا چاره ای نداشتم.

این استاد حوزه ادامه داد: دومین راه برای رسیدن به مقام عدل و انصاف این است که در مقابل آن چیزهایی که برای ما مقدر شده، صبور باشیم و از عدالت خارج نشویم. مثلا اگر کسی بیکار یا فقیر است و برای کار و تلاش کوتاهی هم نکرده، باید آن را از امتحانات الهی بداند و صبوری به خرج دهد.

وی صبر را دارای چهار مقام دانست و گفت: گاهی صبر به خاطر قدرت و ثروتی است که داریم ولی در این دعا معنای عام صبر موردنظر است که شامل تمام گرفتارهای دنیا می شود. چون مال و ثروت یا قدرت و مسئولیت نیز یک نوع گرفتاری است و گاهی انسان به دلیل قدرت یا مال فراوان دچار بی عدالتی می شود

حجت الاسلام شاه فضل نیز درباره صبر گفت: در فراز دیگر این دعا از خدا می خواهیم ما را در برابر مقدرات صبور گرداند. پر واضح است آنچه را که خدا برای بندگان خویش مقدر نموده، خیر است و انسانی که کار نیک انجام می دهد در واقع خود را در مسیر مقدراتی قرار می دهد که سرانجامش برای او نیکو است؛ هر چند ظاهر آن برای او ناخوشایند باشد. این موضوع در آیه ۲۱۶ سوره بقره اینگونه آمده است که «عسی ان تکرهوا شیئا و هو خیر لکم» یعنی چه بسا چیزی را خوش نمی‌دارید و آن برای شما خوب است.

وی افزود: انسان مومن باید بداند حتی اگر دچار یک سر درد ساده شد، یا برای او ثواب نوشته می شود یا اینکه گناهانش آمرزیده می شود. به همین دلیل انسان مومن همواره باید در برابر مقدرات الهی صبوری نموده و لب به شکوه باز نکند چرا که خدای او مهربان است و جز خیر برای او نمی خواهد. در این فراز صبوری در برابر مقدرات الهی را از خداوند می خواهیم تا در نتیجه به مقام رضی الله عنهم و رضو عنه برسیم.

شاه فضل اضافه کرد: در فراز سوم این دعا از خدا می خواهیم به ما توفیق تقوی و همراهی انسان های نیکوکار را عنایت نماید. داشتن رفیق و دوست خوب یکی از نعمت های الهی است. دوست الهی می تواند مسیر زندگی انسان را به سمت خیر بکشاند و انسان را در تنهایی ها و گرفتارهای یاری کند. دوست صالح، انسان را در مسیر عبودیت کمک می کند و باعث دور شدن از گناه می شود. همنشین صالح می تواند به انسان حکمت بیاموزد و افکار غلط انسان را اصلاح کند.

وی افزود: در آیات و روایات تاکید فراوانی در مورد انتخاب دوست شده به گونه ای که اگر انسان سال های متمادی وقت بگذراد و به دنبال پیدا کردن دوست مناسب برود، ارزش دارد؛ همانگونه که حضرت موسی برای پیدا کردن خضر رنج سفر را به جان می خرد و آواره بیابان و دشت می شود. پیدا کردن دوست صالح اگر با توفیق الهی همراه شود، ارزش مضاعف پیدا می کند. امیدواریم خدایی که مایه چشم روشنی انسان های مسکین است به ما توفیق دهد ضمن رعایت تقوای الهی، دوستان خوب و متقی پیدا کنیم تا در مسیر الهی گام های استوارتری برداریم.