ماجرای کشمکش روس‌ها و اوکراینی‌ها بر سر گنجینه‌های تاریخی ایران

گنجینه‌های بسیار ارزشمندی از اشیاء تاریخی و طلا‌های متعلق به سکاها، کوچ‌نشینان ایرانی‌تباری که بیش از هزار سال بر اوراسیا تسلط داشتند، به موضوع جدل میان اوکراین و روسیه تبدیل شده است.

به گزارش گاردین، سلاح‌ها و زیورآلات طلایی ارزشمندی که سکاها، از خود به جای گذاشته بودند، در موزه‌های سراسر منطقه شمال ایران، بویژه اوکراین، نگهداری می‌شوند. با این حال، از زمانی که نیرو‌های روسی در ماه فوریه به اوکراین حمله کردند، بسیاری از این گنجینه‌های ارزشمند همراه با میلیون‌ها اثر باستانی دیگر توسط دیگران ضبط شده است.

سکاها، جنگجویان و عشایری ایرانی‌تبار بودند که تاریخشان به پیش از هخامنشیان باز می‌گردد و از حدود ۸۰۰ سال قبل از میلاد و مدت‌ها پیش از ایجاد مرز‌های ملی، برای بیش از ۱۰۰۰ سال بر اوراسیا تسلط داشتند.

«سرهی تلیژنکو»، از مؤسسه ملی باستان‌شناسی کی‌یف که سرنوشت آثار تاریخی را در این کشور رصد می‌کند، گفته، پس از وقوع جنگ برخی از موزه‌ها موفق شدند مجموعه‌های خود را به موقع به مکان امن منتقل کنند که شامل موزه باستان‌شناسی اودسا و موزه‌ای در ملیتوپل است که مهم‌ترین مجموعه طلای سکا‌ها در جغرافیای اوکراین را در خود جای داده‌اند. در همین حال، «ایرینا شرامکو» مدیر موزه باستان‌شناسی خارکف و همکارانش شب را در نزدیکی گنجینه‌های سکا‌ها و عصر برنز می‌گذرانند تا از آن‌ها مراقبت کنند.

«رجینا اول» از مؤسسه باستان شناسی آلمان مستقر در شهر برلین، که منابع مالی و سخت‌افزاری را برای همکاران اوکراینی خود فراهم می‌کند، می‌گوید: «این مورد در سراسر اوکراین است و آن‌ها فکر می‌کردند که اگر به اشیاء تاریخی نزدیکتر باشند، بهتر می‌توانند از آن‌ها محافظت کنند.»

نمایی از داخل موزه فرهنگ‌های محلی ماریوپل، که پس از گلوله باران در ماه آوریل سوخت

با این حال، سرعت پیشروی روسیه در شرق اوکراین باعث شده که بسیاری از موزه‌ها فرصتی برای تخلیه خود نداشته باشند و موزه‌های تاریخ محلی در لیمان، در منطقه دونتسک و روبیژن در لوهانسک آسیب دیده‌اند و سرنوشت مجموعه‌های آن‌ها هم مشخص نیست.

موزه علوم محلی در ماریوپل که مجموعه مهمی از طلای سکا‌ها را دارد، در بهار در معرض گلوله‌های جنگی قرار گرفت و در ماه آوریل رسانه‌های روسیه اعلام کردند که حدود دو هزار شیء از آن به شهر اشغالی دونتسک منتقل شده که شامل نقاشی‌های با ارزش «آرخیپ کویندژی» و «ایوان آیوازوفسکی» می‌شود.

سازمان اطلاعات اوکراین مدعی است که بسیاری از اشیاء از دست رفته از موزه‌های این کشور به کریمه راه پیدا کرده است. «سرهی تلیژنکو» از مؤسسه ملی باستان‌شناسی در شهر کی‌یف (اوکراین) به گزارش‌هایی استناد کرده که بر اساس آن در اواخر ماه اکتبر، کارمندان موزه دولتی کرسون در سواستوپل کریمه به موزه منطقه‌ای فرهنگ محلی خرسون رسیدند تا مجموعه‌های آن را جابه‌جا کنند.