بازی دو سر باخت تولید متانول از گاز طبیعی / عایدی یارانه پنهان انرژی و رانت خوراک برای پتروشیمی‌ها چیست؟

به گزارش تابناک اقتصادی؛ شدت انرژی بسیار بالای صنایع کشور و استفاده غیربهینه و خارج از استاندارد صنابع انرژی به دلیل رانت بالای خوراک و سوخت ارزان باعث شده که طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی در سال ۲۰۲۱ ایران بیش از دو برابر متوسط جهانی برای کالا و خدمات انرژی مصرف کند؛ بنابراین، باید در خصوص جلوگیری از این رانت بالا و افزایش قیمت خوراک گازی و جلوگیری از خام فروشی در این حوزه تدابیر لازم در دستور کار قرار گیرد‌.

برای همین مساله باید وضعیت فعلی اصلاح شود و نخستین رویکرد مهم در این زمینه، پالایش وضعیت فعلی کشور است که موجب شده تراز انرژی در زمستان منفی و تولیدات کشور نیز ارزش افزوده بسیار پایینی داشته باشد.

متاسفانه سیاست حمایت و اعطای یارانه به صنایع، بدون در نظر گرفتن شرایط مناسب و محدودیت های زمانی سبب شده است که مساله اعطای یارانه خوراک ارزان، به عاملی برای نابودی ثروت ملی تبدیل شود و این امر مخرب در جهت منافع ملی نباشد، به نحوی که اگر معادل خوراک گاز اعطایی به پتروشیمی های متانولی، به سمت صادرات گاز معادل یا استفاده از این گاز مازاد در نیروگاه ها برویم، می توانیم مازوت جایگزین را که در زمستان به میزان بسیاری افزایش تقاضا و قیمت داشته، صادر کنیم.

بنابراین در این وضعیت و با توجه به منافع ملی، مساله رانت خوراک پتروشیمی باید سریع اصلاح شود و اگر هم قرار بر اعطای رانت خوراک باشد، باید در جهت تامین منافع عمومی باشد که صرفه صادرات متانول را به شدت کاهش خواهد داد. از همین رو با صالحی عضو اتاق بازرگانی به گفتگو پرداختیم که در ادامه خواهید خواند.

حمیدرضا صالحی دبیر فدراسیون صادرات انرژی در گفت و گو با تابناک اقتصادی با اشاره به ناترازی مصرف گاز در بخش تولید و مصرف اظهار کرد: طی سال های گذشته بواسطه عدم رویکرد مناسب که منجر به بهینه مصرف شود، نتوانستیم سرمایه گذاری لازم در میدان های گاز داشته باشیم تا بتوان از قبل آن میزان استخراج گاز را به حدی توسعه داد که علاوه بر تامین‌ مصرف صنایع و خانگی، امکان صادرات هم داشت.

وی افزود: در بخش گاز به رغم آنکه رتبه دوم‌ گاز از لحاظ ذخایر را داریم، سیاست های درستی اتخاذ نشده که بتوان در زمینه استخراج گاز موفق بود تا از قبل آن درآمد صادراتی خود را افزایش داد.

صالحی با اشاره به اینکه قرارداد گازی ایران با ترکیه پایان ۲۰۲۲ به پایان می رسد، بیان کرد: بنا بر آمار حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون متر‌مکعب به عراق صادر می شود که بر این اساس میزان صادرات نسبت به حجم تولید ۵ درصد است.

دبیر فدراسیون صادرات انرژی ادامه داد: با توجه به عدم سرمایه گذاری در بخش تولید، کاهش میزان تولید و افزایش میزان مصرف نسبت به متوسط دنیا در بخش خانگی و صنایع، از این وضعیت مهم کمبود انرژی در دنیا متاسفانه نتوانستیم درآمد ارزی ایجاد کنیم.

نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، با اشاره به اینکه میدان پارس جنوبی رقیب ما در صنایع گاز و بخش پایین دستی است، بیان کرد: میدان پارس جنوبی، یکی از بزرگترین میدان های گازی دنیاست که به دلیل عدم سرمایه گذاری، امکان توسعه وجود ندارد. این درحالی است که کشورهایی همچون چین به دنبال جذب انرژی پایدارند و نمی خواهند ناترازی ایجاد کنند.

وی ادامه داد: چین از سمت قطر سرمایه گذاری ۶۰ میلیارد دلاری در میدان مشترک پارس جنوبی می کند تا گاز را بصورت مایع ببرد و از طرفی قطر هم با آلمان ها قرارداد فروش ۱۵ ساله منعقد و در نهایت درآمد چند ۱۰ میلیارد دلاری برای کشور کوچکی همچون قطر ایجاد می کند.

صالحی با اشاره به علل عدم توسعه یافتگی صنعت پتروشیمی بیان کرد: در بحث پتروشیمی هر چقدر صنایع پایین دستی را توسعه دهیم، نقدشوندگی بهتر می شود و از طرفی به سمت صنایع پایین دست فاصله بگیریم و در بالادست توقف کنیم موجب خواهد شد تا ارزش افزوده کمتری داشته باشیم.

به گفته وی، با وجود ارزان بودن انرژی خوراک و سوخت، پتروشیمی ها هیچگاه به سراغ صنایع پایین دستی نرفتند تا بتوانند از مزیت رقابتی و اقتصادی استفاده کنند. متاسفانه رانت خوراک ارزان در بلندمدت صرفه اقتصادی این صنعت را نیز از بین خواهد برد. با توجه به آنکه چین تنها بازار ما در صنعت متانول است؛ بنابراین چین ما را به سمتی برد که قیمت ها را کاهش دهیم و این موضوع در بازار متانول، تبدیل به یک بازی دو سر باخت شده است.

نایب رئیس کمیسیون انرژی ادامه داد: تا زمانی که پتروشیمی ها به سراغ صنایع پایین دستی نروند، چین تنها بازار ماست که انحصاری بودن موجب شده چین ما را به سمتی ببرد که قیمت کاهش یابد. از طرفی هم برخی کشورها ما را به خاطر تحریم کنار گذاشتند که براین اساس ما نیاز داریم که پتروشیمی ها به سمت گام دوم‌ پیش روند.

وی با اشاره به افزایش ناگهانی قیمت خوراک گفت: رشد ناگهانی قیمت نشان می دهد که صنایع ما آماده رقابت با دنیا نیست، درحالیکه قطری ها تنها به چین نمی فروشند و هزینه انتقال به صرافی ها ناشی از شرایط تحریم مثل ما را ندارند.

رئیس فدراسیون صادرات در پایان تصریح کرد: در برخی موارد از صادرات مالیات دریافت می شود، هرچند می تواند در آینده خوب باشد، اما قرار بود در صندوقی برای صنایع پایین دستی پتروشیمی ها جمع شود تا سرمایه گذاری و احداث صورت گیرد.