میکرولرنینگ چیست؟ مزایا، معایب، کاربردها و اصول اجرای آن

تصور کنید به مشکلی برخورده‌اید و برای حل آن باید چیزی را یاد بگیرید. در این شرایط پیداکردن آموزشی که کوتاه باشد و اصل مطلب را ارائه کند، بسیار مفید است. با میکرولرنینگ چنین شرایطی مهیا می‌شود و شما می‌توانید در مدت‌زمانی کوتاه، در حد چند دقیقه، اطلاعاتی کسب کنید که به شما برای رفع مشکل کمک کند. در ادامه، به تفصیل توضیح می‌دهیم که microlearning چیست و چه کاربردی دارد.

میکرولرنینگ چیست؟

میکرولرنینگ (micro learning) که «یادگیری خرد» نیز نامیده می‌شود، نوعی راهکار آموزش سازمانی است که روند یادگیری را آسان‌تر می‌کند. در میکرولرنینگ، آموزش‌ها کوتاه‌اند و راحت در حافظه انسان می‌نشینند. مخاطب می‌تواند آنها را در اوقات فراغتش با سرعت دلخواه خود یاد بگیرد. آموزش در میکرولرنینگ باید به‌گونه‌ای باشد که علاوه‌بر انتقال اصل موضوع، زمان زیادی از مخاطب نگیرد. این آموزش ممکن است به‌صورت نوشته، تصویر، فیلم، صدا یا حتی بازی و آزمون باشد.

جالب است بدانید میانگین بازه زمانی توجه انسان از ماهی قرمز هم کمتر است! این بازه زمانی در سال ۲۰۰۰ حدودا ۱۲ ثانیه بود که امروزه به ۸ ثانیه کاهش یافته است. از این رو استفاده از روشی همچون میکرولرنینگ بسیار مفید خواهد بود. مفهوم میکرولرنینگ از قرن‌ها پیش استفاده می‌شده است، اما با ظهور گوشی‌های هوشمند استفاده از این روش گسترش پیدا کرد.

روی‌هم‌رفته هدف اصلی میکرولرنینگ ارائه آموزش‌های کوتاهی است که زمان‌بر نباشند، آسان باشند و اطلاعات کاربردی و مهم را انتقال دهند. ایده میکرولرنینگ بر اساس منحنی فراموشی ابینگهاوس است. این منحنی فراموشی نشان می‌دهد که اگر شخصی اطلاعات زیادی را فرابگیرد، با گذر زمان آنها را فراموش می‌کند. مثلا افراد تقریبا ۸۰درصد اطلاعاتی را که آموخته‌اند در کمتر از ۱ ماه فراموش می‌کنند. میکرو لرنینگ با منحنی فراموشی مقابله می‌کند و با تقسیم‌کردن اطلاعات به بخش‌های کوچک‌تر باعث می‌شود مخاطب سراغ مرور آنها برود. اگر هنوز متوجه مفهوم میکرولرنینگ و کاربرد آن نشده‌اید، هیچ نگران نباشید. در ادامه چند نمونه میکرولرنینگ را توضیح داده‌ایم که به‌کمک آنها بهتر این روش را درک می‌کنید.

چند نمونه میکرولرنینگ

۱. پلتفرم‌های استریم ویدئو

می‌توان ویدئوهای آموزشی کوتاه در پلتفرم‌های مختلف ویدئویی آپلود کرد و در اختیار مخاطبان گذاشت. یکی از بهترین پلتفرم‌های استریم ویدئو که کم‌وبیش همه ما با آن آشناییم، یوتیوب است. این شبکه به ما دسترسی رایگان به ویدئوها در هر زمانی را می‌دهد. بخش فیلم‌های کوتاه یوتیوب (Shorts) بستری مناسب برای میکرولرنینگ است. همچنین از طریق بخش کامنت‌ها می‌توان با کاربران تعامل و از نظرات آنها استفاده کرد.

۲. اپلیکیشن‌های میکرو لرنینگ

یکی از مشهورترین اپلیکیشن‌هایی که از میکرولرنینگ استفاده می‌کند، اپلیکیشن دولینگو (Duolingo) است. این اپلیکیشن مخصوص آموزش زبان‌های مختلف است و با درس‌های کوتاه و بازی‌گونه کاربر را به یادگیری زبان وامی‌دارد. استفاده از چنین اپلیکیشن‌هایی برای آموزش یک مهارت جدید بسیار کمک‌کننده و جذاب است. کافی است کاربر اپلیکیشن را روی گوشی یا تبلت خود نصب کند و به‌راحتی هرزمان که می‌خواهد از آن استفاده کند.

۳. فضای مجازی

با ایجاد یک صفحه در فضای مجازی، مثلا در اینستاگرام، می‌توانید آموزش‌های مبنی بر میکرولرنینگ را با فرمت‌های مختلف ارائه دهید. با استفاده از نوشته، عکس و ویدئو می‌توانید به مخاطبان خود مهارتی جدید بیاموزید. مخاطبان نیز می‌توانند از طریق بخش نظرات یا دایرکت با شما در ارتباط باشند و سؤال‌های خود را بپرسند.

۴. اینفوگرافی‌ها

اینفوگرافیک چارت تصویری ساده‌ای است که با استفاده از آن می‌توانید تنها در یک چارت، اطلاعات بسیار مفیدی قرار دهید و با یک نگاه آنها را به خاطر بسپارید. پس از طراحی این چارت‌ها می‌توانید از آنها در جاهای مختلف همچون فضای مجازی و پلتفرم‌هایی مثل ترلو (Trello) استفاده کنید.

اصول میکرولرنینگ

۱. میکرولرنینگ کوتاه و سریع است

ماهیت میکرو لرنینگ آموزش‌هایی کوتاه است که دسترسی به آنها آسان است. کاربران می‌توانند آموزشی را که از بخش‌های کوچک ۳ تا ۵دقیقه‌ای تشکیل شده است در کمتر از ۲ ساعت تمام کنند. این راهکار باعث می‌شود مخاطبان بتوانند زمان خود را مدیریت کنند و در عین حال اطلاعات لازم را کسب کنند.

۲. میکرولرنینگ فقط روی یک موضوع تمرکز دارد

برخلاف دوره‌های پیچیده، آموزش‌های میکرولرنینگ فقط یک موضوع دارند و هدف هر آموزش این است که مفهومی مشخص را به مخاطب منتقل کند. این مسئله باعث می‌شود مخاطب به مسیر یادگیری خود آگاهی کامل داشته باشد و سراغ آموزش‌هایی برود که به دردش می‌خورند.

۳. میکرولرنینگ از رسانه‌های متنوع بهره می‌گیرد

آموزش‌های میکرولرنینگ از انواع رسانه‌ها بهره می‌برند و این مسئله باعث جذابیت بیشتر آنها برای مخاطب می‌شود. در این دوره‌ها مطالب به‌گونه‌ای ارائه می‌شوند که در ذهن مخاطب ماندگار شوند. انواع رسانه‌های استفاده‌شده در میکرولرنینگ عبارت‌اند از:

• تصاویر؛
• اینفوگرافی‌ها؛
• نوشته‌ها؛
• ویدئوها؛
• بازی‌ها.

بدیهی است چنین آموزشی از دوره‌هایی که در محیط استودیویی ثابت ضبط می‌شوند، جذابیت بیشتری دارد.

۴. میکرولرنینگ به‌راحتی در دسترس است

دوره‌های میکرولرنینگ معمولا آنلاین هستند و با تبلت یا گوشی همراه خود می‌توانید به آنها دسترسی پیدا کنید. از آنجایی که هر درس بسیار کوتاه است و از طریق گوشی نیز در دسترس است، در هر شرایطی می‌توانید اطلاعات یا مهارتی جدید یاد بگیرید.

مزایای میکرولرنینگ

۱. بهبود آموزش ضمن خدمت

تصور کنید قصد دارید برای محیط کاری خود، آموزش میکرولرنینگ طراحی کنید. مخاطب با دوره میکرولرنینگ می‌تواند در مدتی کوتاه آموزشی را ببیند که به آن نیاز دارد. این مسئله باعث پیشرفت آموزش ضمن خدمت می‌شود. این روش آموزشی فاصله رویارویی با مشکل و یافتن راه‌حل را کاهش می‌دهد و باعث ایجاد تفکر خلاق و یادگیری همیارانه میان کارکنان می‌شود.

۲. جذابیت بیشتر

فرض کنید قرار است مهارت جدیدی یاد بگیرید. احتمالا دوره‌های کوتاه چنددقیقه‌ای و گیرا برای شما جذابیت بیشتری دارند و تمرکز شما روی یک موضوع مشخص را راحت‌تر می‌کنند. میکرولرنینگ فرصت چنین تجربه یادگیری جذابی را برای شما فراهم می‌کند.

۳. افزایش تعامل آموزشی میان همکاران

کارمندان به‌راحتی می‌توانند آموزش‌های کوتاه رسانه‌ای را در فضای مجازی برای هم ارسال کنند. همین مسئله باعث می‌شود تعامل میان همکاران افزایش یابد و اطلاعات بین آنها منتقل شود.

۴. بهبود حفظ دانش

میکرولرنینگ به مخاطب فشار روانی نمی‌آورد. با این روش مخاطبان زمان کافی برای یادگیری و تحلیل اطلاعات جدید را دارند. طبق تحقیقات، این مسئله منجر به بهبود حفظ دانش می‌شود.

معایب میکرولرنینگ

۱. مدیریت دشوار آموزش‌های زیاد

میکرولرنینگ شامل آموزش‌های کوتاهی می‌شود که تنها یک موضوع را در بر می‌گیرند. از این رو احتمال دارد که مخاطبان عمق مفاهیم را درک نکند. از طرفی اگر مخاطب به فراگیری مباحث زیادی مشغول شود، شاید نتواند همه اطلاعات کسب‌شده را تحلیل و مدیریت کند.

۲. امکان محدودیت دسترسی به آموزش‌ها

بیشتر آموزش‌های میکرولرنینگ وابسته به تکنولوژی‌اند. اگر مخاطبان به ابزار مناسب دسترسی نداشته باشند، نمی‌توانند به‌درستی از میکرولرنینگ بهره ببرند. همچنین اگر مخاطبی مفهوم پیچیده‌ای را درست نفهمد، توضیحات اضافه‌ای برای او وجود ندارد.

۳. نامناسب برای مفاهیم پیچیده

میکرولرنینگ بیشتر برای موضوعاتی سبک که درباره چیز مشخصی هستند، مناسب است. مثلا ممکن است با نحوه انتقال فایل‌های گوشی همراهتان به کامپیوتر آشنا نباشید. در این حالت کافی است سؤالتان را در اینترنت جست‌وجو کنید و با آموزش‌های کوتاهی مواجه شوید که مشکل شما را حل می‌کنند. برای موضوعات یا مهارت‌های پیچیده این روش گزینه مناسبی نیست. همچنین از آنجایی که آموزش‌های میکرولرنینگ برای مخاطب هزینه‌ای در بر ندارند، معمولا افراد زود آنها را کنار می‌گذارند و تمرکز خود را از دست می‌دهند.

۴. یکپارچه‌نبودن یادگیری مطلب

پیداکردن ارتباط بین آموزش‌های مختلفی که از طریق میکرولرنینگ آموخته‌اید، شاید کار آسانی نباشد. بسیاری از مخاطبان نمی‌توانند اطلاعات کسب‌شده را جمع‌بندی کنند و آموزش‌های مختلف را به هم ربط بدهند.

راهنمای طراحی آموزش‌های میکرولرنینگ

۱. آموزش‌های میکرولرنینگ را شخصی‌سازی کنید

مؤثرترین آموزش‌های میکرولرنینگ بر اساس این عوامل شخصی‌سازی و طراحی می‌شوند:

• میزان توانمندی؛
• پیشینه علمی؛
• نمره یا امتیاز کسب‌شده؛
• شغل مخاطب.

طبعا آموزش‌هایی که شخصی‌سازی شده‌اند، مخاطب را مدت طولانی‌تری درگیر خود می‌کنند. این مسئله باعث می‌شود احتمال تکمیل دوره توسط مخاطب بیشتر شود.

۲. از تکنولوژی، به‌خصوص گوشی‌های همراه، به نفع خود استفاده کنید

استفاده از فناوری در طراحی آموزش‌های میکرولرنینگ باعث جذاب‌ترشدن آنها می‌شود. از آموزش‌های ویدئویی گرفته تا استفاده از واقعیت مجازی، دست شما برای استفاده از تکنولوژی باز است. برای طراحی آموزش‌های تکنولوژی‌محور، بهتر است به نحوه استفاده مخاطب از گوشی همراهش توجه کنید. این‌طوری می‌توانید ابزار آموزشی طراحی کنید که مخاطب نگران سختی کار با آن نباشد و بتواند فقط روی یادگیری مطلب شما تمرکز کند.

برای گیرایی بیشتر آموزش خود می‌توانید از آزمون‌های آنلاین نیز استفاده کنید. این آزمون‌ها باعث می‌شوند مخاطب به وضعیت پیشرفت خود آگاهی بیشتری داشته باشد و بداند کدام قسمت‌ها را باید بیشتر بهبود دهد.

۳. شکاف‌های مهارتی مخاطبان را شناسایی کنید

بیشتر پلتفرم‌های میکرولرنینگ ابزاری ارائه می‌دهند تا به کمک آنها بتوانید وضعیت مخاطبان را ارزیابی کنید. شما با اطلاعاتی که در اختیارتان قرار داده می‌شوند، می‌توانید آزمون‌های آنلاینی برای مخاطب طراحی و شکاف مهارتی آنها را شناسایی کنید. در مرحله بعد، آموزش‌هایی جدید طراحی می‌کنید تا این شکاف را پر کنند. این‌گونه از پیشرفت در محیط کاری و مهارت کارمندان خود مطمئن خواهید شد.

۴. به مخاطبان اجازه دهید به روش خود از آموزش‌ها استفاده کنند

یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت میکرولرنینگ این است که انتخاب موضوع یا سرعت پیشروی در دوره بر عهده خود مخاطب است. این مسئله باعث می‌شود مخاطبان روی میزان اطلاعاتی که کسب می‌کنند تسلط داشته باشند.

۵. از ویدئو استفاده کنید

بیشتر مخاطبان ترجیح می‌دهند از طریق ویدئو آموزش ببینند. شما با قراردادن ویدئوهای کوتاه در آموزش‌های میکرولرنینگ می‌توانید کاری کنید مخاطب ارتباط بیشتری با مطالب برقرار کند. ضبط ویدئو هزینه زیادی ندارد و شما با گوشی همراه خود هم می‌توانید ویدئوهای مدنظر خود را ضبط و تولید کنید.

۶. از بازی‌وارسازی استفاده کنید

با بهره‌گیری از راهکارهای بازی‌وارسازی (gamification) آموزش‌های میکرولرنینگ خود را جذاب‌تر کنید. مثلا می‌توانید برای هر درس امتیازی در نظر بگیرید و این امکان را به کاربر بدهید که با گذراندن هر درس به سطح بالاتری برود. چنین ویژگی‌هایی باعث می‌شوند تا کاربر بیشتر سراغ آموزش شما بیاید و آن را بیشتر مرور کند.

شما بگویید

میکرولرنینگ شاید نام جدیدی به نظر بیاید، اما سال‌هاست که از مفهوم اصلی آن استفاده می‌شود. با این راهکار طی مدت‌زمانی کم دانسته‌های زیادی کسب می‌کنید. آیا تابه‌حال دوره‌ای بر پایه این روش طراحی کرده‌اید؟ میزان استفاده شما از این روش چقدر است؟