جشنواره پویانمایی تهران، بهترین جا برای دیده‌شدن هنرمندان است

به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، بهرام عظیمی داور مسابقه دانشجویی سیزدهمین جشنواره پویانمایی تهران، درباره اولین تجربه حضورش در جمع داوران مسابقه دانشجویی این جشنواره عنوان کرد: در دوره‌های گذشته به عنوان داور بخش ملی و هیئت انتخاب حضور داشتم اما امسال نخستین بار است که به دعوت محمدرضا کریمی‌صارمی به عنوان داور بخش دانشجویی در جشنواره پویانمایی تهران هستم.

وی ادامه داد: دو، سه سالی بود که از دیدن آثار انیمیشن دانشجویی فاصله گرفته بودم یا اگر هم می‌دیدم، کسی به من نمی‌گفت کدام، دانشجویی است و کدام نیست؛ در نتیجه، چندان در جریان نبودم. معمولا آثار دانشجویی شاخصه‌هایی دارند که مشخص می‌کند این آثار دانشجویی هستند اما وقتی تعداد زیادی از آثار بخش دانشجویی سیزدهمین جشنواره پویانمایی تهران را دیدیم، با خودم گفتم مگر می‌شود این آثار دانشجویی باشد!؟ هر چه جلوتر می‌رفتیم، باورم نمی‌شد که تعدادی دانشجو در کنار هم بتوانند چنین انیمیشن‌های باکیفیتی بسازند. اگر به من نمی‌گفتند این آثار بخش دانشجویی است، من فکر می‌کردم مشغول داوری آثار افراد باسابقه و حرفه‌ای در بخش اصلی جشنواره هستم، البته در میان دانشجویان هم آدم حرفه‌ای هست. حتی اگر برخی آثار تیتراژ نداشت و نمی‌فهمیدم اینها ایرانی است، می‌گفتم این‌ها مربوط به بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره است و من در حال داوری آثار شرکت‌کنندگان خارجی هستم.

این کارگردان و طراح شخصیت انیمیشن اظهار کرد: به قدری بچه‌ها پیشرفت داشته‌اند، کارشان خوب است و یک سری از اصول انیمیشن‌سازی را مثل ریگ، تایمینگ، حس و حال، میمیک و کارگردانی درست رعایت می‌کنند که آدم متحیّر می‌شود، چون این موضوع‌ها، کمتر در آثار دانشجویان به چشم می‌خورد. این‌قدر همه این‌ها در آثارشان خوب شده است که باورکردنی نیست.

کارگردان مجموعه انیمیشن «سیا ساکتی» دو ایراد مهم آثار دانشجویی در حوزه انیمیشن را این‌گونه برشمرد و گفت: می‌توانم دو ایراد مهم از همه آثار دانشجویی و نه فقط آثار دانشجویی دوره سیزدهم جشنواره بگیرم. همان‌طور که در ابتدای صحبت گفتم این آثار مشخصاتی دارند که من متوجه سطح دانشجویی آنها می‌شوم. برخی از آثار، همچنان این مشکلات را داشت، به عنوان مثال می‌توان به افکت‌گذاری و دوبله اشاره کرد. در موضوع دوبله، اکثر کاراکترهای دانشجویی به این صورت است که کاراکترها دیالوگ ندارند و حرف نمی‌زنند، ولی حس و حال دارند. یعنی معمولاً خود کارگردان یا یک شخص دیگر، پشت میکروفن می‌نشیند و وقتی کاراکتر راه می‌رود، آن‌ها صدای متناسب با آن از خودشان درمی‌آورند یا وقتی به زمین می‌خورد، همین‌طور، اما این‌ها هنوز به شکل ابتدایی انجام می‌شود.

وی ادامه داد: دانشجویان باید در بخش صداگذاری، دوبله‌های این‌چنینی و این‌که مثلاً وقتی کاراکتری از درخت بالا می‌رود، صدای متناسب با آن حرکت شنیده شود هم حرفه‌ای عمل کنند، بنابراین نیاز است که از یک صداپیشه یا دوبلوری که کمی حرفه‌ای است، کمک بگیرند تا این مشکل رفع شود. این‌که از این مسئله ساده می‌گذرند، آثارشان را سطح پایین و شبیه به هم می‌کند.

عظیمی افزود: در حوزه موسیقی و افکت هم یک‌ سری از دانشجویان هستند که یا زیاده‌روی یا خیلی کم‌کاری می‌کنند. پس اگر بخواهم یک جمله راجع به انیمیشن‌های دانشجویی بگویم، این است که بچه‌ها از نظر تصویر، زمان‌بندی، شخصیت‌سازی، رنگ و رو و هر چیزی که مربوط به تصویر است، خیلی پیشرفت داشته‌اند، اما در عوض، هنوز در بخش دیگر انیمیشن که صدا، افکت، موسیقی و دوبله است، ضعف دارند. خیلی از آن‌ها شاید برای اینکه هزینه نکنند، اینطور عمل یا فکر می‌کنند تصویر قشنگی دارند و حالا یک موسیقی هم روی آن می‌گذارند یا خودشان حس و حال کاراکتر را به جای یک دوبلور کاربلد ادا می‌کنند اما این کار باعث افت کیفیت آثار آنها می‌شود.

این مدرس دانشگاه، آینده سینمای ایران را متعلق به این دانشجویان دانست و گفت: این دانشجویان، آینده سینمای ایران هستند. از بین کسانی که آثارشان را در این جشنواره دیدم، در آینده ممکن است عده‌ای به سراغ ساخت آثار سینمایی بروند، یک عده از آنها به گروه‌های سینمایی بپیوندند، تعدادی از آنها به سراغ آثار رئالی بروند که از انیمیشن هم در آنها استفاده می‌شود، برخی دیگر به حوزه جلوه‌های بصری ورود کنند و تعدادی دیگر تا همیشه به ساخت همین فیلم‌های کوتاه ادامه دهند، ولی دیده شدن در این جشنواره خیلی مهم است.

وی تاکید کرد: دوسالانه انیمیشن ایران به این دلیل صاحب چنین جایگاه ویژه‌ای است که هم به طور منظم برگزار می‌شود و هم بسیاری از بزرگان انیمیشن جهان در آن شرکت می‌کنند. از این رو کلاس این جشنواره بسیار بالاتر از دیگر جشنواره‌های انیمیشن در دنیاست. من جشنواره‌های بسیاری را دیده‌ام؛ مثلاً وقتی می‌گوییم در اروپا یک جشنواره انیمیشن وجود دارد، مخاطب یک جشنواره بزرگ و باشکوه در ایتالیاست اما وقتی به آنجا می‌رود، می‌بیند که از نظر کیفیت برگزاری، داوران و فضا حتی یک دهم جشنواره دوسالانه انیمیشن ما نیست و فقط به دلیل اینکه خارج از کشور است یا لب ساحل است یا این‌که آب و رنگ آنجا بیشتر است و شاید در آن‌جا تفریحات بیشتری وجود داشته باشد، مخاطب فکر می‌کند که آن‌جا نسبت به اینجا مزیت‌های زیادی دارد، در صورتی که کیفیت دوسالانه انیمیشن ما خیلی بالاست و این‌جا جایزه گرفتن خیلی مهم است.

عظیمی اظهار کرد: من بیش از صد جایزه دارم ولی چهار جایزه در ذهنم مانده است و هنوز لحظه گرفتن آن جایزه‌ها روی سن را به یاد دارم که یکی از آن‌ها همین دوسالانه پویانمایی تهران بود. زمانی که در اینجا برای کسب جایزه فراخوانده می‌شوید، پایین سن، آدم‌های بسیاری نشسته‌اند که بخش اعظم آن‌ها اساتید این حوزه هستند، در نتیجه جایزه گرفتن روی آن سن لذت دوچندان دارد. جایزه گرفتن در دوسالانه انیمیشن مسئولیت انیمیشن‌ساز را بیشتر می‌کند چون به چشم می‌آید. از این رو همه دوست دارند ببینند برای اثر بعدی شما چه اتفاقی می‌افتد و چه‌قدر در کارتان پیشرفت کرده‌اید، پس دیده شدن در این جشنواره مسئولیت بیشتری ایجاد می‌کند. این چیزی است که به پیشرفت هنرمند کمک می‌کند.

وی افزود: همچنین، جایزه گرفتن در جشنواره روی هنرمند فشار مضاعفی می‌آورد که بیشتر کار کند تا بتواند خودش را بیشتر تثبیت کند و نشان دهد که گرفتن جایزه فلان بخش از جشنواره حقش بوده است و اگر این روند رو به رشد ادامه پیدا نکند، همه می‌گویند که کسب آن جایزه، یک اتفاق بوده است یا چون با فلان گروه یا فلان کارگردان همکاری داشته، توانسته موفق به کسب جایزه شود. بنابراین از نظر من و بسیاری از هم‌نسلان من که با افتخار در این جشنواره شرکت می‌کنیم یا داوری می‌کنیم، جشنواره دوسالانه انیمیشن از اعتبار زیادی برخوردار است.

این فیلم‌نامه‌نویس درباره مساله مضمون در فیلم‌های کوتاه انیمیشن گفت: یکی از چیزهایی که فیلم‌های کوتاه انیمیشن چوب آن را می‌خورند، مضمون اثر است. به عنوان مثال من ۱۳ سال پیش، سفری به دانشگاه انیمیشن شهر احمدآباد هند داشتم و داور یک جشنواره بین‌المللی دانشجویی بودم. پنج داور بسیار بزرگ انیمیشن دنیا برای داوری آثار این جشنواره دور هم جمع شده بودند. آثار زیادی دیدیم و داوری انجام شد، قرار بود سه اثر به عنوان آثار برتر انتخاب شوند و دو اثر هم دیپلم افتخار بگیرند.

وی ادامه داد: با توجه به نمره‌هایی که داده بودیم و بحثی که در ارتباط با این آثار صورت گرفته بود، اثری که قرار بود رتبه نخست را کسب کند، دارای موضوعی بود که من اصلاً متوجه نمی‌شدم و فقط یک فضای فانتزی داشت. با وجود این‌که اثر بسیار خوش تکنیک، خاص و عجیب و غریبی بود و شبیه آن را ندیده بودم، ولی اصلاً متوجه معنی آن نمی‌شدم. این اثر با توجه به نمره‌هایی که داده بودیم، حائز رتبه اول شده بود و من منتظر بودم بعد از این‌که جایزه را گرفت، از دیگران درباره معنی اثر بپرسم زیرا من فقط به تکنیک نمره داده بودم و اصلا نمره‌ای به موضوع نداده بودم.

عظیمی یادآور شد: قبل از اهدای جوایز از داور انگلیسی پرسیدم که موضوع اثر چه بود که اول شده و قرار است جایزه بگیرد؟ اما او در پاسخ، فقط راجع به تکنیک اثر صحبت کرد. از داور بلژیکی همین سوال را پرسیدم و او هم فقط راجع به کاراکتر صحبت کرد. داور بنگلادشی هم همینطور. هیچکدام از ما، موضوع فیلم را متوجه نشده بودیم و کسی نمی‌توانست راجع به موضوع حرفی بزند. برایم عجیب بود که چطور داریم به اثری که موضوع ندارد یا یک موضوع شخصی دارد، جایزه اول می‌دهیم؟ کسانی که این فیلم را می‌بینند هم همین سوال را خواهند داشت که حرف اثر چه بود. حرفی که من زدم و جواب‌هایی که دادند، باعث شد به نتیجه نرسیم و آن فیلم از رتبه اول حذف شد و به جای آن، یک دیپلم افتخار گرفت. در بیانیه داوران هم راجع به آن فیلم به تکنیک فوق‌العاده به‌کارگرفته شده در اثر اشاره شد. از این رو، همه جای دنیا به این صورت است و ممکن است یک اثری به این شکل جایزه بگیرد و بعد کسی متوجه مضمون اثر نشود. دلیلش این است که به قدری تکنیک آن فیلم خوب است و به قدری فضای خاصی دارد که داوران شیفته آن می‌شوند.

خالق مجموعه انیمیشن «بابا برقی» بیان کرد: در آثار دانشجویی کانون هم بخشی از فیلم‌ها اسم خاصی داشت و موقعی که فیلم تمام می‌شد، قصه را متوجه می‌شدی و خیلی لذت‌بخش بود که داستان را درک کرده‌ای. البته در فیلم‌هایی که در این دوره دیدیم، فقط چند اثر داستان مشخصی نداشت. حقیقت این است که می‌توانید یک داستان شخصی را با دیدگاه خودتان در انیمیشن روایت کنید به شرط این‌که در انتها مخاطب بفهمد که داستان از کجا به کجا رسید و این برایش جالب توجه باشد که فیلم‌ساز به چه موضوع جالبی اشاره کرده است. می‌توانید یک موضوع ساده را از دیدگاه خودتان پیش ببرید، مثلاً چند سال است که در فضای مجازی شخصی خودم در اینستاگرام خاطره تعریف می‌کنم؛ خاطره‌ای از اتفاق خیلی ساده‌ای که برایم افتاده و ممکن است مشابه آن برای دیگران هم اتفاق افتاده باشد یا آن را شنیده باشند.

وی ادامه داد: نوع خاطره تعریف کردن من، نوع بیان جزئیات و آن‌چه که در ذهن من است، به این صورت است که از یک خاطره به ظاهر معمولی مثل «بهرام عظیمی دستفروشی کرد» که دارم تعریف می‌کنم، یک دفعه به نکاتی می‌پردازم که یک خاطره به ظاهر ساده را برای مردم خیلی جذاب می‌کند. در انیمیشن هم به همین صورت است و می‌توان از یک موضوع ساده که مثلاً اسم آن فیلم انیمیشن «کلید» باشد و خیلی هم برای همه آشناست، به جای دیگری رسید. اصلاً شروع داستان می‌تواند از یک کلیدی باشد که دری را باز می‌کند و ناگهان همین شروع ساده به جایی می‌رسد و چیزهایی در آن انیمیشن به نمایش درمی‌آید که مخاطب شگفت‌زده می‌شود و لذت می‌برد. بسیاری از دانشجویانی که در این دوره از جشنواره شرکت کرده‌اند، به این شیوه کار کردند؛ یعنی عنوانی ساده با محتوایی دیدنی و خاص. بعضی هم اینطور نبودند و کمی روشنفکرانه عمل کردند، به صورتی که در روشنفکری افراط کردند و مخاطب چیزی از اثر نمی‌فهمد.

عظیمی در ادامه درباره نحوه تأثیرگذاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بر سینمای انیمیشن ایران گفت: در کشور ما آن‌چه که زیاد است، جشنواره است. الآن جشنواره فیلمی نیست که آثار انیمیشن در آن حضور نداشته باشد یا حتی بخش انیمیشن نداشته باشد، اما با این وجود، جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران اتفاق بزرگی برای کشور ماست. این جشنواره اعتبار بسیار زیادی دارد و هم در ایران و هم در جهان بسیار شناخته‌شده است. تمام بزرگان انیمیشن در این جشنواره داور بوده‌اند یا کارگاه آموزشی برگزار کرده‌اند؛ اینجا بهترین جا برای دیده‌شدن است. این جشنواره در زمره دو جشنواره منظم ایران قرار دارد و از نظر من، شاید منظم‌ترین جشنواره باشد. بخش عمده این موضوع به این دلیل است که یک دبیر ثابت داشته و او برای این جشنواره اعتبار و اهمیت زیاد و برای تک تک آدم‌های هنری این مملکت و به ویژه در حوزه انیمیشن احترام قائل است؛ چه یک دانشجوی سال اول انیمیشن باشد و چه استاد این رشته. محمدرضا کریمی صارمی در جریان بسیاری از اتفاق‌های هنری این مملکت است و همه‌چیز را رصد می‌کند؛ اینها برای دبیری یک جشنواره خیلی مهم است.

وی ادامه داد: جشنواره دوسالانه پویانمایی تهران نقش بسیار زیادی در این مسئله داشته است که ما در این مملکت به این موضوع می‌بالیم که تعداد زیادی هنرمند درجه یک داریم. حتی بسیاری از کسانی که در حوزه انیمیشن فعال بوده‌اند و از این مملکت به هر علتی رفته‌اند، جایزه‌های اصلی خودشان را از این جشنواره گرفتند و در جشنواره کانون دیده شدند.

داور مسابقه دانشجویی سیزدهمین دوره جشنواره پویانمایی تهران تصریح کرد: مایی که داریم در این حوزه کار می‌کنیم، همیشه نگرانیم که زمان برگزاری این جشنواره عقب یا جلو شود. همین که الآن این جشنواره در زمان خودش برگزار می‌شود، خیلی مهم است. به غیر از جشنواره فیلم فجر که تاثیرگذارترین جشنواره در ایران است، چون میلیون‌ها مخاطب دارد و مربوط به همه سینمای ایران می‌شود، دو جشنواره دیگر است که حیثیت بین‌المللی هنر ایران هستند؛ یکی دوسالانه انیمیشن و دیگری دوسالانه کاریکاتور. دوسالانه کاریکاتور هم بسیار اعتبار داشت و البته هنوز هم دارد، اما به دلیل برخی مشکلات و اینکه خیلی افراد قدرت کافی نداشتند، آن جشنواره تعطیل شده است و این خیلی اتفاق بد، عجیب و مسخره‌ای است. امیدوارم جشنواره پویانمایی تهران ادامه داشته باشد و همچنان پررونق باشد، هنرمندان در آن بدرخشند و ما لذت ببریم.

سیزدهمین دوره جشنواره پویانمایی تهران هم‌چون دوره‌های گذشته در چهار بخش مسابقه، خارج از مسابقه، نمایش ویژه و چشم‌انداز از ۱۳ تا ۱۸ اسفند ۱۴۰۲ به دبیری محمدرضا کریمی‌صارمی در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار خواهد شد.