موسیقی، رقص و شعر اصلیترین ستون های فرهنگ آمریکای جنوبی را تشکیل میدهند. غالبا، سبکهای گوناگون موسیقی یا رقص های آمریکای جنوبی اطلاعات زیادی را در مورد تاریخ این قاره و مردمان آن در اختیار شما قرار میدهند. آمریکای جنوبی در حفظ و نگهداری از این سنتها و تضمین بقاء آنها به عنوان بخشی از فرهنگ معاصر آگاهانه عمل میکند. یکی از خصوصیات مشترک رقص های آمریکای جنوبی عبارت است از ترکیب جذاب و شگفتانگیز تاثیرات بخشهای مختلف دنیا، بهرهمندی از عناصر فرهنگ بومی، مهاجران اروپایی و بردههای آفریقایی و تبدیل کردن آنها به بخشی منحصر به فرد از این قاره ی استثنایی. در ادامه به معرفی ۱۰ بهترین رقص آمریکای لاتین و کشورهای وابسته به آن میپردازیم.
۱. تانگو (آرژانتین)
وقتی نام آرژانتین را میشنویم نخستین چیزی که به ذهنمان میآید ( البته بعد از استیک) چیزی نیست به جز رقص تانگو. تانگو برای نخستین بار در قرن ۱۹ میلادی در محلههای کارگر نشین شهرهای بندری بوینس آیرس و در نزدیکی مونته ویدئو دیده شد. این رقص دونفره در سرتاسر ریو دلا پلاتا رواج یافت و در حال حاضر فرهنگ آرژانتین با این رقص شناخته میشود.
تانگو که ریشه در رقصهای کاندومبه دارد (نوعی رقص که درمیان بردههای افریقایی در ریو پلاته دیده میشد و تحت تاثیر سبکهای اروپایی مثل هابانرا شکل گرفته است) نشان دهنده آمیزه میان قارهای شگفتانگیزی است که فرهنگ امریکای جنوبی را شدیدا غنی و جذاب ساخته است.
معممولا رقص تانگو به این شکل است که دو نفر در حالت کاملا به هم چسبیده و بسیار نزدیک به یکدیگر قرار میگیرند و حرکات رقصنده مرد هدایتکننده رقص است. نتیجه آن، رقصی پرشور و عاطفی است و احساساتی مثل عشق، اندوه و دلتنگی را بیدار میکند که این احساسات نمونهای از احساساتی هستند که در طبقه کارگر از جوامع مهاجر دیده میشود- همان گروهی از افراد که این نوع رقص را ترویج کردند.
رقص های آمریکای جنوبی ۲: کاپورال (بولیوی)
بولیوی کشوری که مهد فرهنگهای بومی با آداب و رسوم و جشنهای مذهبی مخصوص به خودشان است، دارای مجموعهای شگفتانگیز از رقصهای محلی منحصر به فرد خود است. مسلما کاپورال (caporales) معروفترین رقص محلی در کشور بولیوی است؛ سبکی نسبتا جدید که در سال ۱۹۶۰ اختراع شد.
اگرچه قطعا عناصر ترکیبی رقص بومی بولیوی در این نوع رقص دیده میشود اما این رقص بیشترین تاثیر را از رقص سایا گرفته است. سایا نوعی رقص است که در دوران استعمار در میان بردههای افریقایی در منطقهای به نام یونگاس در کشور بولیوی دیده میشد. در رقص سایا به فردی که رقص را هدایت میکند کاپورال گفته میشود. کاپورال نمادی از رهبر بردهها است و همیشه لباسی به سبک نظامی با چکمه هایی سنگین و کلاهی بزرگ بر تن دارد.
برادران استرادا پاچکو تحت تاثیر شخصیتی به نام کاپورال بودند؛ فردی که رقص کاپورال را پایه ریزی کرد و آن را معروف ساخت و در نهایت این رقص به سبکی منحصر به فرد در موسیقی تبدیل شد که اگرچه ریشه هایی افریقایی دارد اما تلفیق ریتمها و سازهای آندی معمول از قبیل پن فلوت (موسیقار) در آن مشهود است.
۳. سامبا (برزیل) از بهترین رقص های آمریکای جنوبی
کشور برزیل که وسعتی به اندازه یک قاره دارد از رقصها و سبکهای بیشماری در موسیقی برخوردار است که میراث ملی غنی و ثروتمند این کشور را تشکیل میدهند. فوخو ( یکی از سبکهای موسیقی) در شمال کشور برزیل و موسیقی sertanejo در نواحی روستایی این کشور نمونه هایی از این میراث ماندگار هستند. سامبا نیز یکی از عالیترین و برترین انواع رقص و موسیقی در کشور برزیل است که صحنهها و صداهایی شکوهمند در کارناوالها و جشنهای نمادین این کشور میآفریند.
ریشههای این رقص در ادیان عرفانی افریقایی برزیلی کاندومبله و اومباندا است که در این ادیان جمعیت حاضر پس از برپایی مراسم مذهبی حلقهای تشکیل میدهند و با سبکی از موسیقی به نام سامبا دِ رودا ( رودا در زبان پرتقالی به معنای چرخ یا دایره است) میرقصند. ریتم این رقص مبتنی بر نوعی موسیقی افریقایی به نام باتوک است. باتوک درواقع یک دعوت و اجابت شاد است که در آن از طبل، طبلهای کوچک و دستی به نام پاندیرو و بریمبائو ( کمان آنگولایی مخصوص موسیقی) استفاده میشود.
در زمان قدیم، سامبا دِ رودا تنها به نواحی شمال شرق برزیل محدود میشد اما همزمان با گسترش آن، این رقص در نواحی شهری ریودوژانیرو نیز دیده شد و همانطور که امروز شناخته میشود به عنوان سامبا کاریوکا شهرت یافت. با ترویج کارناوال در سرتاسر برزیل، سامبا به رقصی تبدیل شد که به درستی و بطور قابل توجهی در جشنهای کارناوال مورد توجه قرار گرفت و درحال حاضر نیز در تمامی شهرهای اصلی برزیل به هنگام کارناوال مسابقات کامبا در سطح وسیعی انجام میشود و مدارس بومی رقص سامبا نیز با برگزاری مسابقات رقص سامبا به یکی از باشکوهترین افتخارات خود نائل میشوند.
رقص های آمریکای جنوبی ۴: کوئکا (شیلی)
قدمت رقص ملی شیلی به دوران استعمار باز میشود و گفته میشود که این رقص گونه شیلیایی و سازگاریافته از رقص زاماکوئکا است. زاماکوئکا رقصی متلعق به کشور پرو – همسایه شمالی شیلی- و ترکیبی است از سبک کریولو با عناصر رقص شاد و پرنشاط اسپانیایی فندانگو.
رقص کوئکا همواره نمادی است از مراسم آشنایی بین یک خروس و یک مرغ بطوریکه در آن رقصنده مرد در تلاش است تا با نمایش پرشور و حرکات پرجلوه خود رقصنده زن را شیفته و مفتون خود سازد. رقصندهها در حالی که بازوهایشان را در بازوان یکدیگر جفت کردهاند رقص را آغاز میکنند. در ابتدا، قبل از اینکه به یکدیگر نگاه کنند و برقصند، بدون تماس چشمی با یکدگیر روی صحنه راه میروند و دستمال هایی سفید را تکان میدهند. ریتم این رقص کاملا شاد است و در آن اغلب از پرکاشن یا کف زدن برای حفظ سرعت رقص استفاده میشود.
۵. کومبیا (کلمبیا)
کومبیا معروفترین رقص مردمی در کلمبیا به همراه موسیقی وایناتو و پورو است و نمونهای دیگر است از اینکه چگونه سنتهای بومی افریقایی و اروپایی میتوانند در کنار یکدیگر قرار بگیرند و فرهنگ غنی و منحصر بفرد امریکای جنوبی را با استفاده از ابزارهای رقص و آواز نشان دهند. واژه ” کومبیا ” ریشه در واژه افریقایی ” cumbé ” به معنای ” رقص ” دارد و ریتمها و رقصهای جمعیت افریقایی کلمبیا، آیینها و ابزارهای بومی و سنتی آن و شعرهای مستعمرات اسپانیایی را در کنار هم آورده است.
نمونههای اصلی رقص کومبیا در میان برده هایی دیده میشود که در این رقص به تقلید از اربابان اسپانیایی خود میپردازند: زنها پیراهن هایی بلند، رنگی و چین دار بر تن و مردان کلاه هایی بزرگ بر سر و دستمال هایی قرمز در دست دارند. کومبیا هم مثل بسیاری از رقصهای امریکای جنوبی نوعی رقص برای آشنایی به شمار میرود که در آن رقصنده مرد در تلاش است تا با حرکات خود رقصنده زن را اغوا کند.
در رقص کومبیا گامها غالبا کوتاه و روان هستند و نمادی هستند از زنجیرهایی که توسط برده هایی که این رقص را ابداع کردند پاره شدهاند. با اضافه شدن ابزارهای دیگری به این رقص و معروف شدن این سبک چنین مفهومی در طول زمان تغییر کرده است. با این وجود همچنان میتوان ردپای برخی از تاثیرات اولیه را در رقص کومبیای امروزی نیز پیدا کرد.
رقص های آمریکای جنوبی ۶: پاسیلو (اکوادور)
پاسیلو که در سرتاسر ” کلمبیای بزرگ” ( کلمبیا، اکوادور، ونزوئلا و پاناما) شهرت دارد به عنوان نمادینترین رقص مردمی اکوادور شناخته میشود. پاسیلو در اصل شکلی تعدیل شده از رقص اروپایی والس است و بسیار آرام تر از ریتم امریکای جنوبی معمولی است. شهرت این رقص به دلیل اقتباس آن از والس و تعابیر جدید آن در شهرها و منطقههای مختلف اکوادور است. با این وجود، هر بخش از این کشور سبک ویژه و منحصر به فرد خود از این رقص را دارد.
۷. مارینرا (پرو)
مارینرا – رقصی مشابه با رقص کوئکا در شیلی- یکی از شکلهای رقص سنتی زاماکوئکا در کشور پرو است. در این رقص، ریتمهای محلی با رقص محلی و اسپانیایی فاندانگو ترکیب شده است. مارینرا نیز درست مثل کوئکا رقصی عاشقانه است که در آن هر دو رقصنده از دستمال سفید برای ادای احترام استفاده میکنند.
لباسهای هر دو رقصنده و بهویژه لباسهای رقصنده زن یکی از شگفتانگیزترین ویژگیهای رقص مارینرا است. درحالیکه لباسهای سنتی مخصوص این رقص پیراهن هایی بسیار آراسته و پیچیده هستند اما رقصندهها از جواهرات و زیورآلاتی دست ساز و معمولا از جنس طلا نیز استفاده میکنند.
۸. دنزا د لا بوتلا (پاراگوئه)
دنزا د لا بوتلا در لغت به معنای ” رقص بطری” و معروفترین رقص پاراگوئه است. در این رقص انفرادی و سنتی زنها حداقل یک بطری را به هنگام رقصیدن روی سر خود قرار داده و تعادل آن را حفظ میکنند. این رقص به قدرت و نیروی تعادلی باورنکردنی احتیاج دارد و دیده میشود که رقصندههای حرفهای در هر زمان و موقعیتی چهار یا پنج بطری را روی سر خود قرار داده و میرقصند.
خاستگاه این رقص نامعلوم است و برخی مستندات حاکی از آن است که این رقص متعلق به زنانی بوده است که در دوران استعمار بطریهای آب را روی سرخود گذاشته و آنها را نزد کشاورزان میبردند. همچنین این فرضیه هم وجود دارد که دنزا د لا بوتلا شکلی متفاوت از رقص گالوپا ( یکی دیگر از رقصهای محلی پاراگوئه ) است. در رقص گالوپا، رقصنده زن ( که گالوپرا نامیده میشود) کوزه هایی بزرگ را به هنگام رقص با خود حمل میکند. در این داستانها گفته میشود که یکی از گالوپراها کوزه خود را انداخته و کوزه شکسته است و پس از آن او بجای کوزه در هنگام رقص از بطری شیشهای استفاده کرده است.
۹. کاندومبه (اروگوئه)
اگرچه اروگوئه سنتی دیرینه در رقص تانگو دارد اما رایجترین رقص اروگوئه ریشه در رقص کاندومبه دارد. کاندومبه که توسط بردههای افریقایی در قرن ۱۸ ابداع شد به ریتمها و رقصهای محلی گوناگونی در این جوامع اشاره میکند. احساس دلتنگی و اندوه از ویژگیهای اصلی این رقص است.
معمولا طبل هایی که توسط بردهها مورد استفاده قرار میگرفت تانگو نامیده میشد که در نتیجه ترکیب آن با هابانرا- سبکی در رقص اروپایی- در نهایت رقص تانگو بهوجود آمد.
رقص های آمریکای جنوبی ۱۰: جوروپو (ونزوئلا)
جوروپو به عنوان رقص سنتی و محلی ونزوئلا مثل بسیاری دیگر از رقصهای امریکای جنوبی وام دار ریتمهای اسپانیایی است که در دوران استعمار شهرت فراوانی داشتند. ریشههای رقص جوروپو در فلامنکو و حرکات پرشور و احساساتی آن، کف زدن هایش و پای کوبی هایش مشاهده میشود.
درواقع جوروپو جشن کشاورزان ونزوئلا و زندگی در دشتها است. یکی از معروفترین ترانههای جوروپو به نام ” Alma Llanera” در همه جا به عنوان دومین سرود ملی در این کشور شناخته میشود و اغلب در پایان جشنها و مهمانیها خوانده میشود.
ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده – فاطمه یحیی
منبع: theculturetrip