نگاهی به قابلیت جدید پیام‌رسان‌های داخلی

به گزارش صنعت نویس، برای استفاده از امکان اینترکانکشن کافی است کاربران در بخش تنظیمات هر یک از پیام‌رسان‌ها در بخش حریم خصوصی و امنیت موافقت خود را برای دریافت پیام از طریق سه پیام رسان دیگر را اعلام کنند. دو پیام رسان دیگر یعنی سروش پلاس و روبیکا طبق وعده وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار است در آینده به این مرکز اضافه می شوند.

اتصال داخلی میان پیام‌رسان‌ها (اینترکانکشن) یا MXP به معنای ایجاد امکان ارسال پیام از مبدا یک پیام‌رسان ایرانی به سایر سکوهای مشابه بومی است. درباره چگونگی عملکرد این سرویس گفته شده که این کار با دو روش کلی برای پیاده‌سازی ارتباط داخلی میان پیام‌رسان‌ها یا mxp وجود دارد. روش خودکار که در این شیوه سرور mxp به طور خودکار مطلوب‌ترین مقصد برای ارسال پیام را انتخاب می‌کند.

یکی از مشکلاتی که عموما کاربران پیام‌رسان‌های داخلی از آنها گلایه داشتند، تعدد آنها بوده که در نتیجه ارتباط بین کاربران را با سختی­‌هایی مواجه می‌کرد. بر همین اساس پیشنهاد ایجاد امکان ارتباط بین پیام­‌رسان‌های داخلی مطرح شد و این پروژه با حمایت وزارت ارتباطات و فناوی اطلاعات و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی انجام شده است.

اکنون کاربران چهار پیام‌رسان ایتا، بله، گپ و آی‌گپ می توانند علاوه بر تبادل پیام، انواع مختلف فایل را هم برای یکدیگر ارسال کنند؛ در این روش نیاز به نصب هیچ نرم‌افزار دیگری وجود ندارد و پیام‌رسان دیگری هم ایجاد نشده است و صرفا یک قابلیت به پیام‌رسان‌های داخلی اضافه شده است.

به زبان ساده تر، هم معماری شبکه و هم سیاست­‌های کلی پیام­‌رسان­‌ها هیچگونه تغییری نکرده و تنها یک قابلیت جدید به پیام‌­رسان­‌های مشارکت کننده در این طرح اضافه شده و سایر سرویس‌های آنها مثل تماس صوتی و تصویری، پخش زنده، فروشگاه­‌های اینترنتی و... مطابق گذشته به فعالیت خود ادامه داده و مشتریان خود را حفظ خواهند کرد. سیاست‌های کلان و طرح تجاری که قبلا هر شرکت برای ادامه مسیر خود ترسیم کرده است نیز کماکان به قوت خود باقیست.

امنیت اطلاعات چگونه تامین می‌شود؟

اما ممکن است سوال مطرح شود که امنیت اطلاعات چگونه تامین می‌شود؟ پیام­‌های مبادله شده بین سرورهای پیام­‌رسان­ ها با استفاده از آخرین فناوری­‌های موجود بصورت رمزنگاری مبدا به مقصد (end to end encryption) رمزنگاری شده و عملا امکان رمزگشایی آنها در طول مسیر وجود ندارد.

برخی بر این باور هستند که با اجرای این طرح رقابت بین پیام‌رسان‌ها از بین می‌رود اما توجه به این نکته ضروری است که با اضافه شدن این قابلیت نه تنها رقابت بین پیام­‌رسان­‌ها از بین نمی‌رود بلکه افزایش نیز خواهد یافت. هر پیام­‌رسانی که دارای مزیت­‌های رقابتی و کیفیت سرویس­‌دهی بالاتری باشد به مرور سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص خواهد داد. ضمن اینکه سایر قابلیت­‌های پیام­‌رسان­‌ها مانند تماس صوتی، تصویری، عملیات بانکی، فروشگاه­‌های اینترنتی و... مانند قبل در بستر خودشان ارائه می­ شود.

چرا واتس‌اَپ و تلگرام این طرح را اجرا نکرده‌اند؟

عده‌ای بر این باور هستند که اگر این طرح خوب است چرا پیام‌رسان‌های بزرگی مثل واتس‌اَپ و تلگرام آن را اجرا نکرده‌اند یا در کشورهای توسعه یافته هنوز اجرا نشده است، در پاسخ به این پرسش باید گفت اتفاقا اتحادیه اروپا نیز الزام اتصال پیام­‌رسان­‌های بزرگ با پیام­‌رسان­ های بومی خود را در بخشی از قانون بازارهای دیجیتال(DMA) در سال ۲۰۲۲ تصویب کرده است، بر همین اساس پیام ­رسان­‌های بزرگ فعال در اروپا از سال ۲۰۲۳ میلادی مکلف به پیاده سازی امکان اتصال متقابل با پیام­‌رسان­ های کوچک­تر هستند.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در یکی از مصاحبه‌های خود در سال گذشته وعده داد بود این طرح تا دهه فجر یا تا پایان سال ۱۴۰۱ اجرایی خواهد شد؛ در این زمینه باید گفت باوجود تمام پیچیدگی­ های فنی و حقوقی که وجود داشت، در پایان سال ۱۴۰۱ این طرح فاز آزمایشی خود را با موفقیت به پایان رساند، اما در آن فاز تنها امکان ارسال و دریافت پیام متنی وجود داشت. بر همین اساس تصمیم گرفته شد امکان ارسال و دریافت فایل نیز عملیاتی شود که این فاز نیز در پایان فروردین ماه سال جاری با موفقیت انجام شد.

لازم به ذکر است استفاده از این قابلیت برای کاربران اختیاری است، کاربر برای فعال­‌سازی این قابلیت باید به بخش تنظیمات پیام­‌رسان مراجعه کرده و آن را فعال کند، بنابراین تا زمانی که خود کاربر این کار را انجام ندهد، این قابلیت فعال نخواهد شد، به زبان ساده­ این قابلیت بصورت پیش­فرض برای کاربران فعال نیست.

همچنین سازوکار ارسال پیام به نحوی است که فرستنده انتخاب می کند که گیرنده در کدام پیام‌رسان پیام خود را دریافت کند. هنگام ارسال پیام از سمت فرستنده، انتخاب پیام رسان مقصد توسط فرستنده صورت می پذیرد به عنوان مثال شما می­‌توانید از پیام رسان بله به هر یک از سه پیام­‌رسان دیگری که مخاطب مورد نظرتان در آن عضو است، پیام ارسال کنید.

یکی از مسائلی که در مراسم رونمایی این طرح به آن پاسخ داده شد، به ذخیره محتوای پیام‌های تبادل مربوط می شود؛ قابلیت MXB تنها به عنوان یک گذرگاه تبادل پیام بین پیام­‌رسان­ها مورد استفاده قرار می­‌گیرد و ارتباطی با ذخیره محتوای پیام­‌ها ندارد.

محل تأمین هزینه چنین طرحی از کجاست؟

طراحی و پیاده سازی این طرح با حمایت و راهبری وزارت ارتباطات و البته همکاری مدیران و استفاده از ظرفیت تیم ‌های فنی خود پیام­ رسان­ ها مشارکت کننده در آن انجام شده است. وزارت ارتباطات بخش قابل توجهی از زیرساخت مورد نیاز را در اختیار این طرح قرار داده است و ظرفیت نیروی انسانی فنی نخبه پیام ­رسان­‌های داخلی هم پای کار آمده است.

ممکن است برای برخی کاربران این سوال مطرح شود که آیا امکان دارد با اجرای چنین طرحی پیام‌رسان‌ها دچار اختلا در سرویس­‌دهی شوند، یا سایر قابلیت­‌های آنان مثل تماس صوتی و تصویری و... دچار اشکال شود؟ در این زمینه می توان گفت این پروتکل خللی را در سرویس­ دهی سایر قابلیت پیام ­رسان­‌ها به همراه نخواهد داشت و تنها به عنوان یک قابلیت جدید اضافه خواهد شد. البته فعال سازی این قابلیت نیز اختیاری است.

چگونگی برقراری تماس صوتی و تصویری میان پیام رسان‌ها

در ابتدای این پروژه، امکان برقرای تماس صوتی و تصویری بین پیام­‌رسان ­های مختلف فراهم نیست اما ممکن است در ادامه با توجه به استقبال و تقاضای کاربران این امکان نیز اضافه شود. در این فاز فعلا امکان تشکیل گروه و کانال بین پیام­‌رسان­‌های مختلف وجود ندارد اما در برنامه فاز بعدی این امکان هم ان‌شالله اجرایی خواهد شد.

نکته مهم این است، این پیام رسان‌ها نه قرار است با یکدیگر ادغام شوند و نه قرار است پیام‌رسان جدیدی ایجاد شود بلکه تنها یک قابلیت به پیام‌رسان‌ها اضافه شده و در حاکمیت شرکتی، سهامداری و حتی ماهیت خصوصی آنها هم هیچگونه تغییری ایجاد نخواهد شد. لازم به ذکر است استفاده از این قابلیت هزینه­‌ای برای کاربران نخواهد داشت و کاربران تنها مانند قبل هزینه ترافیک اینترنت مصرفی خود را بر اساس میزان استفاده از اینترنت پرداخت خواهند کرد.

زمانی که کاربری این قابلیت را فعال کند در این صورت مخاطبین او تنها می­ توانند مشاهده کنند کاربر در کدامیک از پیام­‌رسان­ های داخلی عضو است. تنها محتوای پیام­‌های ارسالی کاربر نیز برای مخاطب او ارسال می­‌شود و نه هیچ چیز دیگری. همچنین باید این نکته اشاره کرد پیام‌رسان‌هایی که به حدی از بلوغ از نظر تعداد کاربران فعال (مطابق مصوبه مرکز ملی فضای مجازی) رسیده باشند و دارای مجوز از وزارت ارتباطات باشند امکان مشارکت در این طرح را خواهند داشت.

نحوه فعال‌سازی قابلیت اینترکانکشن در پیام رسان‌های داخلی

برای استفاده از این قابلیت (فعال‌سازی قابلیت اتصال متقابل یا اینترکانکشن در پیام‌رسان‌های ایرانی) باید پس از به‌روزرسانی پیام‌رسان خود به آخرین نسخه، وارد حساب کاربری خود شوید، سپس از بخش تنظیمات پیام‌رسان وارد بخش امنیت و حریم خصوصی شده و گزینه ارتباط با سایر پیام رسان‌های ایرانی را فعال کنید. با این اقدام قابلیت «اتصال متقابل» فعال می شود و می توانید در لیست مخاطبان خود که همین امکان را در پیام‌رسان خود فعال کرده باشند، علاوه بر تبادل پیام متنی، انواع فایلها را نیز رد و بدل کنید.

برای استفاده از این قابلیت، با جست‌وجوی نام مخاطب مورد نظر و کلیک روی «آیکن بی نهایت» می توانید ببینید مخاطبان شما عضو کدام یک از پیام‌رسان های بومی هستند، سپس از بین پیام‌رسان های مقصد، پیام‌رسان مد نظرتان را انتخاب کرده و پیام را ارسال کنید.

روز سه‌شنبه پنجم اردیبهشت ماه، فاز اول طرح اتصال متقابل پیام‌رسان‌های ایرانی با حضور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، رئیس سازمان فناوری اطلاعات و نمایندگان پیام رسان های داخلی رونمایی شد.