افت‌وخیزهای پاکستان برای ساخت و پرتاب ماهواره/ پایگاه فضایی ایران گزینه مطلوب جایگزین برای پرتاب‌های گران‌قیمت این همسایه شرقی!

پاکستان یکی از کشورهای آسیایی در همسایگی کشورمان است که سابقه نسبتاً طولانی در عرصه فضا دارد. کمیته‌ تحقیقات فضایی پاکستان (SUPARCO) فعالیت خود را در سال 1961 آغاز کرد؛ نخستین کار مهم این کمیته، پرتاپ چندین راکت برای اندازه‌گیری برخی پارامترها در بالای جو بود.

در 7 ژوئن سال 1962 نخستین راکت پاکستان به‌نام Rehbar-1 به فضا پرتاب شد و پاکستان را به دهمین کشور در جهان تبدیل کرد که چنین پرتابی را انجام می‌دهد. Rehbar-1 یک موشک 2مرحله‌ای بود که با همکاری ناسا با موفقیت پرتاب شد.

در سال 1970 این کمیته موفق به ساخت موتور راکت شد و در اوایل سال 1980 نیز برنامه طراحی و ساخت موشک ”بالستیک“ زمین‌به‌زمین از سوی این کمیته اعلام شد. برای تحقق این برنامه در سال 1987، تجهیزاتی برای بخش سوخت جامد این موشک‌ها ساخته شد.

علی‌رغم اینکه در ابتدای این برنامه فضایی، ناسا با پاکستان همراهی می‌کرد اما در سال 1991، تحریم‌هایی علیه پاکستان برای مدت دو سال در بسیاری از زمینه‌های هوافضا از سوی آمریکا اعمال شد.

بیشتر فعالیت‌های پاکستان در حوزه فضا مربوط به کاربردهای نظامی بوده است اما این کشور اهداف دیگری از جمله تحقیق و پژوهش در فضا، پایش زمین و ارتباطات مخابراتی را نیز دنبال می‌کند.

کمیته‌ تحقیقات فضایی پاکستان در زمینه طراحی و ساخت ماهواره نیز فعالیت داشته است و نخستین ماهواره‌ ساخته‌شده در این کشور که ”بدر1» نام داشت، در جولای سال 1990 با موفقیت از پایگاه فضایی «ایکچانگ» چین به فضا پرتاب شد. پاکستان با فرستادن ماهواره بدر1 به فضا توانست نخستین کشور اسلامی باشد که از تکنولوژی ماهواره استفاده می‌کند.

در نوامبر سال 1999، کمیته تحقیقات فضایی پاکستان (سوپارکو) اعلام کرد که ماهواره ”بدر2“ از «بایکونور قزاقستان» به فضا پرتاب خواهد شد. طراحی و ساخت بعضی از بخش‌ها، مجموعه‌ها و سیستم‌ها و همچنین مونتاژ برخی از اجزای این ماهواره در شرکت «SIL انگلستان“ انجام شده بود همچنین ساخت و طراحی و مونتاژ قسمت‌هایی از این ماهواره نیز در کشور پاکستان انجام شده است.

بزرگترین ماهواره در تاریخ پاکستان، ماهواره «پرس1» نام دارد که توسط متخصصان پاکستانی ساخته شده بود و به همین دلیل اهمیت زیادی برای این کشور دارد. اهمیت پرتاب این ماهواره برای پاکستان از این جهت است که پرس1 جزو معدود ماهواره‌های جهان است که قابلیت کنترل از راه دور دارد.

این ماهواره در سال 2018 به‌همراه ماهواره‌ دیگری با نام «PakTES-1A» توسط یک فروند موشک پرتاب ماهواره متعلق به چین، در مدار کره زمین قرار گرفت.

پاکستان علاوه بر پرتاب ماهواره، در زمینه راه‌اندازی ایستگاه فضایی نیز فعال است و در این مورد در پروژه ایستگاه بین‌المللی ماه که در 2035 میلادی با همکاری چین و روسیه و کشورهای دیگر مانند فرانسه، آلمان، ایتالیا، مالزی و تایلند ساخته می‌شود، سهیم شده است.

در زمینه فرستادن انسان به فضا نیز در سال 2023 میلادی، شرکت انگلیسی ویرجین گالاکتیک، نخستین فضانورد پاکستانی را به فضا فرستاد.

پاکستان با وجود این پیشرفت‌ها در حوزه فضایی، هنوز نتوانسته است ماهواره‌ای‌ را توسط ماهواره‌برهای داخلی خود به فضا بفرستد و در این زمینه از آمریکا، روسیه و بیشتر از همه، از چین کمک گرفته است که این پرتاب‌ها برای پاکستان بسیار هزینه‌بر بوده است.

پاکستان در حوزه فضایی دست نیاز را به‌سوی هند نیز دراز کرده است که با توجه به رقابت میان این دو کشور و اختلافاتی که با یکدیگر دارند، این اقدام بازخورد بسیار منفی میان پاکستانی‌ها داشته است.

تلاش برای جذب همکاری‌های گران‌قیمت توسط کشورهای نامدار عرصه فضایی توسط پاکستان درحالی است که کشور ما در نزدیکی پاکستان امتحان خود را در زمینه پرتاب‌های موفق فضایی و ماهواره‌برها پس داده است و جمهوری اسلامی ایران توسط ماهواره‌برهای ایرانی توانسته است ماهواره‌های امید، مجموع ماهواره‌های نور و... را با موفقیت به فضا پرتاب و خود را در "مدار لئو" تثبیت کند.

با این اوصاف و در زمان حاضر، «پایگاه فضایی چابهار» ایران در نزدیکی کشور پاکستان در حال ساخت است که این پایگاه می‌تواند با قیمتی بسیار کمتر از پایگاه‌های فضایی "کِنِدی" آمریکا، بایکونور روسیه و "ایکچانگ" چین، پرتاب ماهواره‌های پاکستانی را انجام دهد.

سابقه ایران و پاکستان در عرصه فضایی می‌تواند زمینه همکاری را برای این دو کشور اسلامی فراهم کند و منجر به رشد صنعت فضایی در هر دو کشور شود.