به‌تازگی تحقیقات جدیدی در باره وضعیت توانایی‌های مغز انسان در سنین پیری انجام شده که به‌ویژه بر روی امکان سازگاری افراد مسن با شرایط ایجاد شده برای مغز و مقابله با زوال عقل متمرکز بوده است.
این پژوهش، شواهد قانع کننده‌ای را ارائه می‌کند که بر طبق آن، افراد مسن می‌توانند با استفاده از مناطق مختلف مغز برای حفظ عملکرد ذهنی، با "زوال عقل" مبارزه کنند.

به گزارش ایتنا، این کشف، سازگاری قابل توجه مغز انسان را نشان می‌دهد و امید به راهبردهایی برای حفظ عملکرد شناختی با افزایش سن را ارائه می‌دهد.

پیری و آغاز زوال عقل

با افزایش سن، مغز ما تحت فرآیند طبیعی آتروفی(زوال) قرار می‌گیرد که با از دست دادن سلول‌های عصبی و اتصالات سیناپسی(بین سلولی) مشخص می‌شود که منجر به کاهش عملکرد مغز می‌شود. با این حال، همه افراد به یک اندازه زوال شناختی را تجربه نمی‌کنند، و همین واقعیت، دانشمندان را بر آن داشته تا عواملی را که به سلامت مغز بهتر در برخی افراد کمک می‌کنند، بررسی نمایند.
گاهی مغز می‌تواند اثرات پیری را با استفاده از نواحی اضافی مغز برای کمک به کارهای شناختی، کاهش دهد. اگرچه مطالعات قبلی رادیولوژیک مغز، این فرآیند را نشان داده‌اند، تأثیر آن بر عملکرد و پتانسیل‌های شناختی مغز همچنان نامشخص باقی مانده است.

این تحقیقات جدید که مبتنی بر مطالعه مشترکی بین دانشگاه کمبریج و دانشگاه ساسکس است، شواهد قوی ارائه کرده است که نشان می‌دهد فعال کردن مناطق مکمل مغز باعث افزایش عملکرد شناختی در افراد مسن می‌شود.
دکتر کامن تسوتانوف، پژوهشگر انجمن آلزایمر در دانشگاه کمبریج در این خصوص توضیح داده: «توانایی ما در حل مسائل انتزاعی، نشانه‌ای از "هوش سیال" است، اما با افزایش سن، این توانایی شروع به کاهش قابل توجهی می‌کند. برخی افراد بهتر از دیگران این توانایی را حفظ می‌کنند. آیا آنها می‌توانند نواحی دیگری از مغز را برای غلبه بر تغییرات استفاده کنند؟»

در این مطالعه، در حین انجام تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی (fMRI)، 223 داوطلب وظیفه داشتند تا در مجموعه‌ای از پازل‌ها، موارد عجیب و غریب را شناسایی کنند. این تکنولوژی به محققان اجازه داد تا الگوهای فعالیت مغز مرتبط با تغییرات در جریان خون را مشاهده کنند.

نقش کونئوس در جبران توانایی‌های شناختی

نتایج مطالعه این گروه تأیید کرد که توانایی حل مسئله به طور کلی با افزایش سن کاهش می‌یابد؛ با این حال، دو ناحیه مغز یعنی کونئوس در پشت مغز و یک ناحیه از قشر پیشانی را شناسایی کردند که در شرکت‌کنندگان مسن‌تر فعال‌تر بودند و با عملکرد بهتر وظایف مرتبط بودند.
کونئوس معمولاً با تمرکز بینایی مرتبط است و این مطالعه نشان می‌دهد که افزایش فعالیت در این بخش، ممکن است استراتژی جبرانی برای غلبه بر چالش‌های حافظه بصری باشد.

دکتر الکسا مورکوم از دانشکده روانشناسی و مرکز تحقیقات علوم اعصاب ساسکس، خاطرنشان کرد که این یافته‌ها، فرضیات قبلی در مورد اتکا به شبکه تقاضای چندگانه را به چالش می‌کشد. مارکوم گفت: «این یافته جدید همچنین اشاره می‌کند که فرآیند‌های جبرانی در پیری به شبکه تقاضای چندگانه -آنطور که قبلاً فرض می‌شد- متکی نیست، بلکه مناطقی را جذب می‌کند که عملکرد آنها در پیری حفظ می‌شود.»

پیری مغز و تاب آوری شناختی

این مطالعه مهم نشان می‌دهد که افراد مسن می‌توانند عملکرد شناختی خود را با درگیر کردن مناطق اضافی مغز، به ویژه کونئوس، افزایش دهند. این کشف، فرضیات پیشین را در مورد مکانیسم‌های انطباقی مغز در مبارزه با پیری به چالش می‌کشد.
یافته‌های دکتر کامن تسوتانوف و تیمش با برجسته کردن ظرفیت مغز برای جبران تغییرات مرتبط با سن، امیدواری برای توسعه مداخلاتی است که می‌تواند افراد بیشتری را برای حفظ توانایی‌های ذهنی تا سال‌های آخر زندگی‌شان توانمند کند و در نهایت کیفیت زندگی را افزایش دهد.