ضرب‌المثل‌های مازندرانی، عصاره و بازتاب اعتقادات و باورهای مردم

به گزارش ایرنا، مازندران سرزمین غنی از فرهنگ و ادبیات است و ضرب‌المثل، بخش کوچکی از این فرهنگ غنی را شکل می‌دهد که بیانگر غنای فرهنگی این منطقه است.زبان مازندرانی به عنوان یکی از زبان‌های رایج جنوب دریای خزر، گستردگی واژه‌ها، اصطلاحات، ترکیب و مفاهیم و گویش‌های متنوعی را با خود به همراه دارد.

اگرچه که امروز زبان مازندرانی در بین نسل جدید کمرنگ شده و جوانان امروزی کمتر به زبان مادری خود صحبت می‌کنند اما همچنان علاقه‌مندانی دارد که سعی در زنده نگه داشتن این زبان دارند.

ضرب‌المثل به عنوان انتقال دهنده بخشی از مفاهیم فرهنگ مازندرانی، نقش موثری در انتقال پیام دارد و مازندرانی‌ها ضرب‌المثل‌های بدیعی دارند که برخی از این ضرب‌المثل‌ها با شعری از شعرای نامدار ایران مانند سعدی برابری می‌کند.

کتاب "فرهنگ ضرب‌المثل‌های مازندرانی" عصاره و بازتاب فرهنگ، اعتقادات و باورهای مردم مازندران اثر مصطفی انصاری است که توسط انتشارات شلفین منتشر شده است.

نویسنده در فصل نخست به مباحثی از قبیل مختصری درباره زبان تبری و گویش مازندرانی، ضرب‌المثل، زبان، گویش و لهجه، گویش منطقه‌ای و گویش اجتماعی، ادبیات عامه، روند تاریخی گردآوری ضرب‌المثل‌ها، حروف و آوانگاری پرداخته است.

فصل دوم کتاب به ۲ هزار و ۲۰۰ ضرب‌المثل مازندرانی پرداخته که بخشی از آنها با استفاده از کتاب‌های ضرب‌المثل موجود و بخش دیگر به شکل میدانی یا شفاهی جمع‌آوری شده است.

نویسنده در بخش سوم و پایانی کتاب، واژه‌نامه مازندرانی را مورد توجه قرار داده است.

در بخشی از مقدمه این کتاب آمده است: "ضرب‌المثل‌ها، عصاره و بازتاب فرهنگ، اعتقادات و باورهای مردم است. بنابراین برای شناخت بومی هر ناحیه و آشنایی با ویژگی‌های اعتقادی، اجتماعی و ... آن مرز و بوم، شناخت ضرب‌المثل‌ها که بخش مهمی از ادبیات عامه یا فولکلور محسوب می‌شود، ضروری است".

برخی ضرب‌المثل‌های مازندرانی همانطور که عنوان شد با بیتی از شعرای نامدار ایران زمین برابری می‌کند، مانند "اونتا که زن هسه، مرد میر کنده، اونتا که گند هسه مرد پیر کنه" که اشاره به این بیت از سعدی دارد " زن خوب و فرمانبر و پارسا/ کند مرد درویش را پادشاه".

بعضی از ضرب‌المثل‌های مازندرانی مشابه برخی از ضرب‌المثل‌های فارسی است که البته در فرهنگ‌های دیگر هم مشابه آن وجود دارد مانند این ضرب‌المثل که در فارسی به این مفهوم است که پیراهن ما بد پاره شد "امه جمه بد بلاردندی بیه".

یا این ضرب‌المثل" انده اونجه هرس تا ته سر و وند کلی دونده" با این معنا که "آنقدر آنجا بایست تا روی سرت تار عنکبوت ببندد" و معادل ضرب‌المثل فارسی "سبز شدن علف زیر پا" است.

حیوانات در ضرب‌المثل‌های مازندرانی مورد توجه هستند.

"شیر کمند سر، شال نتونده شکار هاکنه" به این مفهوم که جایی که شیر برای شکار کمین کرده، شغال نمی‌تواند شکار کند. این ضرب‌المثل در باره کسانی به کار می‌رود که دارای صلابت و شکوه هستند.

"شال تلا رِ باته ورف سر چه گرد دنی؟" شغال به خروس گفت روی برف چرا گرد و خاک هوا می‌دهی، این ضرب‌المثل مازندرانی به مفهوم بهانه‌جویی کردن است که گفتار بین روباه و خروس است.

"اسب کره اگه مارِ دم، یرقه باشه، بتره" این ضرب‌المثل به بهتر بودن صفات مادرزادی اشاره دارد و به این معنا است که " کره اسب اگر مادرزاد، نرم و راهور رود بهتر است".

ضرب‌المثل‌های مازندرانی مانند ضرب‌المثل در هر زبان دیگری، بیانگر مفهوم عمیقی است که با پیشینه تاریخ شفاهی، سینه به سینه نقل شده و امروز باید از این میراث کهن، صیانت کنیم.

به گزارش ایرنا این کتاب در ۵۱۹ صفحه تدوین شده است.

/۱۸۹۹/۹۹۲۷