پپ گواردیولا و اصلاحاتی که به آن نیاز دارد

طرفداری- اگر در ابتدای فصل اگر از هر شخص فوتبالی(چه یک فرد عادی یا یک فرد کارشناس) این سوال را می پرسیدید که چه تیم هایی بر سر قهرمانی لیگ جزیره رقابت می کنند قطعا جواب این 3 تیم بود: لیورپول، منچسترسیتی و تاتنهام. مورینیو پاسخ جالبی به این سوال در ابتدای فصل داد: لیورپول، تیم اول منچسترسیتی، تیم دوم منچسترسیتی و تاتنهام!

تاتنهام در همان ابتدای فصل با توجه به نتایج سینوسی خود از رقابت بر سر قهرمانی کنار رفت اما سیتی با وجود تساوی در برابر تاتنهام در ورزشگاه اتحاد همچنان از مدعیان اصلی قهرمانی به همراه لیورپول به حساب می آمد به خصوص که سیتی در اواسط فصل گذشته اختلاف 7 امتیازی با لیورپول را جبران کرد و در انتها با 98 امتیاز قهرمان لیگ جزیره شد. با گذشت زمان شاهد نتایج غیر قابل انتظاری از سیتیزن ها بودیم: باخت به نوریچ تازه صعود کرده و باخت به ولورهمپتون در اتحاد موجب تعجب همگان شد. اما این پایان کار نبود و باخت به رقیب اصلی بر سر عنوان قهرمانی یعنی لیورپول و در ادامه باخت به منچستریونایتد در اتحاد، سیتی را از مدعی کسب عنوان قهرمانی به مدعی کسب سهمیه لیگ قهرمانان تبدیل کرد.

حال تعداد باخت شاگردان پپ به اندازه تعداد باخت آن ها در 38 بازی فصل گذشته است آن هم درحالی که هنوز نیم فصل اول به اتمام نرسیده است همچنین به اندازه 38 بازی فصل گذشته امتیاز از دست داده اند. با توجه به فرم فعلی سیتی باید این جمله کلیشه ای را تکرار کنیم که: نتایج دروغ نمی گویند و شاگردان گواردیولا که در دو فصل گذشته تمامی رکورد ها را جا به جا کردند حال با مشکلات جدی مواجه شده اند.

صرف نظر از سیاست های اشتباه نقل و انتقالاتی سیتی در تابستان گذشته، این تیم به لحاظ تاکتیکی نیز در فصل جاری با مشکل مواجه شده است. بنابراین پپ نیاز به اصلاح برخی تاکتیک های خود برای تغییر شرایط فعلی دارد.

اصلاح تفکرات تاکتیکی چیز جدیدی در لیگ جزیره نیست. در هفته های ابتدایی فصل 2017/2016 شاهد کسب 1 امتیاز از 9 امتیاز از چلسی آنتونیو کونته بودیم و همچنین چلسی زیر نظر این سرمربی محتمل دو باخت پیاپی به لیورپول و آرسنال شد. تا قبل از بازی با آرسنال، چینش تیم چلسی به شکل 1-3-2-4 بود و وینگرها به کناره ها متمایل می شدند و ماتیچ و کانته به عنوان دو هافبک دفاعی در مرکز زمین ایفای نقش می کردند.

بعد از بازی با آرسنال، کونته شروع به اصلاح تاکتیک های خود کرد: ابتدا چینش خود را از 1-3-2-4 به 3-4-3 تغییر داد و در چینش جدید وینگرهای خود را از کناره ها به هاف اسپیس ها متمایل کرد و به جای وینگرها، از فولبک های خود خواست تا به بازی عرض دهند زیرا حرکات وینگرهای چلسی(هازارد و پدرو یا ویلیان) در کناره ها قابل تشخیص و تکراری شده بود و با عریض تر کردن خط دفاعی جلوی خلاقیت و قابلیت وینگرهای چلسی گرفته می شد. متمایل شدن وینگرهای چلسی به هاف اسپیس ها سبب گیج شدن و فشردگی خط دفاعی حریف می شد و این فرصت را به دو فولبک چلسی(موزس و آلونسو) میداد تا با اورلپ کردن از کناره به بازی عرض دهند. دیگر اصلاح تاکتیکی آنتونیو کونته جایگزینی فابرگاس به جای نمانیا ماتیچ بود زیرا با وجود دو هافبک دفاعی عدم وجود خلاقیت در میانه میدان قابل مشاهده بود. همچنین در هنگام حملات، فابرگاس و کانته به نیمه زمین خودی می آمدند و جلوی خط دفاع 3 نفره قرار می گرفتند و فولبک ها به جلو می رفتند که این کار یک بالانس از نظر تعداد در هر دو نیمه زمین را ایجاد می کرد(5 در برابر 5) که حرکت تاکتیکی موجب برتری عددی بازیکنان چلسی در هنگام ضد حملات حریف می شد. همچنین در هنگام عدم مالکیت توپ، وینگرها و فولبک ها یک خط به عقب می آمدند تا چینش تیم از 3-4-3 به 1-4-5 تغییر یابد و یک شکل دفاعی مستحکم در برابر حریف ایجاد کند. در پایان آن فصل به دلیل اصلاحات به موقع و صحیح آنتونیو کونته با 93 امتیاز و 13 برد پیاپی بعد از آن اصلاحات تاکتیکی، تیم چلسی فاتح لیگ جزیره شد.

پپ گواردیولا نیز به لحاظ تاکتیکی مربی انعطاف پذیری بوده و این را در بایرن مونیخ نشان داده است. ایده خطاهای تاکتیکی گواردیولا در بایرن مونیخ شکل گرفت، جایی که حریفان با ضدحملات معدود خود موجب شکست بایرن مونیخ تحت هدایت پپ می شدند. پپ برای جلوگیری از ضدحملات انگشت شمار حریف، ایده خطاهای تاکتیکی را در بایرن به تکامل رساند و در سیتی این ایده را به اوج خود رساند. به لطف استفاده از این تاکتیک، دیگر تیم ها نمی توانند به تنها یک ضد حمله سبب پیروزی بر شاگردان پپ شوند.

حال به بررسی سبک بازی سیتی تحت نظر پپ و اصلاحاتی که نیاز به انجام آن است می پردازیم.

چینش اولیه سیتی در ابتدای هر بازی 3-3-4 می باشد که در هنگام دفاع به 4-2-4 و در هنگام حملات و مالکیت توپ به 5-3-2 تغییر شکل پیدا می کند.شکل قرارگیری 5 بازیکن هجومی سیتی در هنگام مالکیت توپ بدین شکل است که وینگرها به طور کامل به کناره ها متمایل می شوند تا فولبک های حریف را به همراه خود به کناره ها بکشانند و یک فضا بین مدافع میانی و فولبک ایجاد شود(هاف اسپیس) و دو هافبک هجومی خلاق سیتی یعنی دی بروین و داوید سیلوا در هاف اسپیس ها جایگیری می کنند و مهاجم مرکزی تیم نیز در بین دو مدافع میانی حریف جایگیری می کند تا مدافعان وسط نتوانند هاف اسپیس ها را پوشش دهند بلکه تمرکز آن ها به مهاجم مرکزی سیتی معطوف شود. تصویر زیر محل قرارگیری 5 بازیکن هجومی سیتی در هنگام حملات را نشان می دهد:

استفاده از این چینش و تاکتیک برای استفاده از هاف اسپیس ها در دو سال گذشته بسیار موفق ظاهر شد به طوریکه 50% از گل های به ثمر رسیده سیتی در فصل 2018/2017 از هاف ایپیس ها به ثمر رسید. اما در بازی میان منچسترسیتی و لیورپول در سال جاری، یورگن کلوپ از یک ضد تاکتیک فوق العاده برای خنثی کردن خطر سیتیزن ها در هاف اسپیس ها پیدا کرد. در این ضد تاکتیک، هافبک های لیورپول(فابینیو و واینالدوم) کوین دی بروین را مارک کرده و تهدید این بازیکن در هاف اسپیس ها را خنثی کردند. تصویر زیر این ضد تاکتیک را نشان می دهد که فابینیو دی بروین را مارک کرده و در هاف اسپیس ها این بازیکن خلاق را پوشش می دهد:

بعد از اجرای این ضد تاکتیک توسط یورگن کلوپ، فرانک لمپارد و اوله گونار سولسشر نیز از این ضد تاکتیک الهام گرفتند و در مقابل سیتی از آن استفاه کردند که لمپارد تا آستانه پیروزی بر سیتی نیز پیش رفت و سولسشر با استفاده از این ضد تاکتیک توانست در اتحاد شاگردان پپ را شکست دهد. دو تصویر زیر، استفاده از این ضد تاکتیک توسط لمپارد و سولسشر در برابر سیتی را نشان می دهد:

پس همانطور که کلوپ، لمپارد و سولسشر می توانند از این ضد تاکتیک استفاده کنند، دیگر مربیان نیز می توانند از این ضد تاکتیک استفاده کنند. بنابراین یکی از مهم ترین مسائلی که توسط پپ نیاز به اصلاح دارد همین مسئله استفاده از هاف اسپیس ها است.

یکی از روش های مهم برای اصلاح این تاکتیک، استفاده از فولبک ها به عنوان half space libero یا false fullback می باشد تا تنوعی در هاف اسپیس ها ایجاد شود. استفاده از false fullback یا فولبک کاذب چیز جدیدی در دنیای فوتبال نیست و قبلا از جوردی آلبا به عنوان فولبک کاذب توسط پپ گواردیولا در بارسلونا استفاده شده است. در منچسترسیتی نیز گاهی از بنجامین مندی به عنوان فولبک کاذب استفاده شده است اما با توجه به مصدومیت های طولانی و پی در پی این بازیکن، پپ از استفاده این تاکتیک صرف نظر کرده است.

نمونه ای از استفاده فولبک کاذب توسط پپ در سیتی را می توانیم در بازی سال گذشته سیتی با آرسنال مشاهده کنیم؛ جایی که از مندی به عنوان فولبک کاذب یا half space libero استفاده شد. نقش یک فولبک کاذب به گونه ای است که در یک نگاه سطحی تصور می شود که مدافع کناری به عنوان یک هافبک مرکزی ایفای نقش می کند اما یک فولبک کاذب با حضور در هاف اسپیس ها و رفت و آمد در این فضا نقش مهمی در به گردش در آوردن توپ، بازیسازی و حضور در فاز تهاجمی دارد. حضور یک فولبک در هاف اسپیس باعث می شود تا هافبک خلاق تیم(دی بروین) در بیرون از فضا جایگیری کرده و با دریافت توپ های دوم، مجددا توپ را بر روی دروازه حریف با توجه به میزان خلاقیتش بریزد. حضور یک half space libero موجب تنوع نقشه ها در هاف اسپیس ها می شود.

تصاویر زیر مربوط به بازی سیتی و آرسنال در سال گذشته می باشد. همانطور که مشاهده می کنید، مندی یا در هاف اسپیس حضور دارد یا آماده است تا در صورت دریافت توپ به سمت هاف اسپیس سمت چپ حرکت کند:

در بازی های این فصل لیگ جزیره، فولبک های سیتی اغلب به عنوان وینگ بک ایفای نقش کرده اند و ما شاهد حضور یک half space libero نبودیم که همین عامل موجب تک بُعدی شدن حملات سیتی در هاف اسپیس ها شد و باعث شد تا با استفاده از یک ضد تاکتیک، قدرت تهاجمی سیتی در هاف اسپیس ها به طور قابل توجهی کاهش یابد.

بخش دیگری که نیاز به اصلاح توسط پپ دارد، بخش دفاعی سیتی می باشد. سیتی تا به اینجای فصل 19 گل دریافت کرده درحالی که هنوز نیم فصل اول لیگ جزیره به اتمام نرسیده است. این درحالی است که سیتی در فصل 2018/2017 با کمترین گل خورده با 27 گل در 38 بازی بهترین تیم از لحاظ دفاعی بود.

همانطور که بالاتر نیز گفته شد، چینش سیتی در هنگام حملات 5-3-2 می باشد که با وجود تنها دو مدافع در نیمه زمین خودی، تیم های دیگر سعی می کنند با دو مهاجم وارد بازی شوند تا در ضد حملات یک موقعیت عالی 2 در برابر 2 داشته باشند. سیتی از این ضعف دفاعی در مقابل ولورهمپتون ضربه بدی خورد و موجب شکست 2-0 آن ها در اتحاد شد، جایی که آدام ترائوره و خیمنز در ضد حملات در یک موقعیت 2 در برابر قرار گرفتند و توانستند زمینه ساز شکست سیتی در آن بازی شوند. تصویر زیر این ضعف سیتی در بازی با ولوز را نشان می دهد:

دیگر مشکل در ساختار دفاعی سیتی، فاصله زیاد خط هافبک و خط دفاعی این تیم است. دو مدافع میانی سیتی در هنگام حملات در نیمه زمین خودی قرار می گیرند و خط هافبک سیتی از نیمه زمین رد شده و در نیمه زمین حریف قرار می گیرند که یک شکاف نسبتا بزرگ را پدید می آورد و حریف از این شکاف به بهترین نحو ممکن استفاده می کند. تصویر زیر ساختار و چینش دفاعی سیتی در هنگام مالکیت توپ در بازی با منچستریونایتد را نشان می دهد:

لینگارد با قرارگیری در این فضا و پشت سر خط هافبک سیتی، توپ را دریافت می کرد و با توجه به ضعف سیتی در تعداد نفرات دفاعی، یک برتری 3 در برابر 2 پدید می آمد و همین عوامل موجب موقعیت های خطرناک یونایتد در نیمه اول بود. تصاویر زیر، ترکیبی از ضعف های سیتی در ساختار دفاعی(ضعف در تعداد و ضعف در فواصل ایجاد شده) در مقابل منچستریونایتد را نشان می دهد:

برای پوشش مشکل اول در ساختار دفاعی، پپ می تواند با قرار دادن رودری به عنوان هافبک دفاعی بین مدافعان میانی یک خط دفاع 3 نفره در هنگام مالکیت توپ را تشکیل دهد تا از برتری عددی حریف در ضد حملات جلوگیری کند. همچنین می تواند یکی از فولبک ها را درعقب زمین نگه دارد و اجازه نفوذ به دیگر فولبک را بدهد که تا دیگر نیازی به قرارگیری رودری در بین مدافعان میانی نباشد و با وجود عقب ماندن یک فولبک، یک خط دفاع 3 نفره تشکیل شود. پپ در نیمه دومبازی با یونایتد با عقب آوردن رودری یک خط دفاع 3 نفره را تشکیل داد.

برای حل مشکل دوم در ساختار دفاعی، پپ می تواند با جلو آوردن خط دفاعی تا نیمه زمین یا حتی جلوتر،فاصله میان خط هافبک و خط دفاعی را کاهش دهد تا حریف از این فضای ایجاد شده برای ضد حملات سوء استفاده نکند. کاری که پپ باز هم در نیمه دوم بازی با منچستریونایتد انجام داد و با جلو کشیدن خط دفاعی تا میانه میدان، جلوی ضد حملات یونایتد را گرفت و ما در نیمه دوم آن بازی شاهد ضد حملات کمی از یونایتد بودیم. همین موضوع نشان می دهد که پپ انعطاف زیادی در بحث تاکتیکی دارد و می تواند با اعمال برخی تغییرات موجب تغییر روند فعلی شود.

تصاویر زیر نمونه ای از اصلاح تاکتیک های پپ در ساختار دفاعی در نیمه دوم بازی با منچستریونایتد را نشان می دهد:

نتیجه گیری: به روز شدن و اصلاح تاکتیک یه مسئله عادی در بین مربیان صاحب سبک و برتر تاریخ فوتبال است. به طور مثال سر الکس فرگوسن اقرار کرده است که در اوایل دهه 90 متوجه ناکارآمد بودن تاکتیک های خود شده است و با دیدن بازی های یوونتوس لیپی سعی در به روز کردن تاکتیک های خود داشته است. پپ گواردیولا در 10 سال گذشته بارها و بارها تاکتیک های خود را اصلاح کرده است. این بار در سیتی به یک بن بست تاکتیکی خورده است و وقت آن رسیده تا باری دیگر با اصلاح تاکتیک های خود مجددا به جمع مدعیان کسب عنوان قهرمانی بازگردد.