سایه‌روشن‌های بازار اکران

صاحبان آثار، سینماگرها و سینمادارها که مهمترین فعالان صنف سینما هستند، امیدوارند این سرمایه‌های راکد پشت در مجوز و ممیزی ارشاد، اذن ورود بگیرند و روی پرده بروند. اما از آن سو، گویا مدیران و مسوولان سینمایی کشور، ملاحظات خاصی برای ارائه مجوزها دارند و حتی در برخی موارد،‌ اعتبار مجوزهای مربوط به دولت قبل را هم منوط به بازبینی دوباره آثار کرده‌اند. به هر حال معادلات و مناسبات مربوط به این این دو طیف، یعنی فعالان صنف و مسوولان در دو سوی ماجرا، گویا هنوز دور از هم و متفاوت از هم است. اتفاقی که همچنان سرنوشت بسیار از آثار سینمایی تولیدشده را مبهم کرده است. همه اینها در حالی است که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌تازگی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران و در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا با وجود ممنوع‌الفعالیت بودن نوید محمدزاده، دو فیلم مرتبط با این بازیگر اکران می‌شود یا خیر، تصریح کرد: تلاش ما این بوده که محرومیت‌های احتمالی بازیگران به اکران و نمایش یک فیلم ضربه و لطمه‌ای نزند؛ از این رو به همکاران سینمایی هم این توصیه را کرده‌ و خواهم کرد. این موضع وزیر، ماجرای کاهش حساسیت‌ها در اکران فیلم‌های سینمایی تولیدشده را دوباره مورد توجه رسانه‌ها قرار داد.

فیلم‌های پشت خط

در چند وقت اخیر به‌جز فیلم‌های دارای مجوزی که هنوز اجازه اکران پیدا نکرده‌اند، نام فیلم‌های دیگری هم به گوش رسیده که سازندگانشان برای گرفتن پروانه نمایش با مشکلاتی مواجه شده‌اند. بر این اساس آنچه برای فیلم‌های آماده یا متقاضی اکران رخ داده می‌توان از چند منظر بررسی و حتی به چند دسته می‌توان تقسیم کرد.

چنان که ایسنا نوشته، دسته‌ اول را به فیلم‌هایی می‌توان مربوط دانست که در دولت قبل مجوز گرفته بودند. این فیلم‌ها در آستانه اکران متوجه شدند که باید دوباره بازبینی شوند. در بازبینی دوباره مجوز بعضی‌ از این فیلم‌ها برای اکران، معتبر تشخیص داده نشد و اگرچه به طور رسمی توقیف نشدند اما بلاتکلیف هستند. «چپ، راست» ساخته حامد محمدی و «شیشلیک» محمدحسین مهدویان از این جمله هستند. اما دسته بعدی در ارتباط با فیلم‌هایی است که ناگهان اسمشان به عنوان اثری راه‌یافته به یکی از جشنواره‌های خارجی منتشر شده، آن هم در شرایطی که هنوز پروانه‌ نمایش نگرفته‌اند. در گذشته روال بیشتر این‌طور بود که فیلم‌ها صرفا برای نمایش در ایران باید مجوز می‌داشتند و معمولا با فیلمسازانی که آثارشان ابتدا در جشنواره‌ای خارجی رونمایی شده بود و بعد برای اکران‌شان در ایران اقدام می‌کردند برخوردی صورت نمی‌گرفت.

اما مدیران فعلی تاکید دارند فیلم‌هایی که بیرون از ایران به نمایش درمی‌آیند حتما باید پروانه نمایش خارجی داشته باشند و روند قانونی صدور این مجوز را طی کنند در غیر این صورت برخوردی دیگر با آن‌ها می‌شود؛ همان‌گونه که با «برادران لیلا» شد. توقیف «برادران لیلا»، وضعیت را برای فیلم‌های دیگری با شرایط مشابه هم مبهم کرد. سازمان سینمایی در موضع‌گیری برای فیلم‌های تازه با ادبیاتی نرم‌تر اطلاعیه صادر کرد تا بگوید فیلم‌های «جنگ جهانی سوم» هومن سیدی، «بی‌رؤیا»ی آرین وزیردفتری و «تفریق» مانی حقیقی مشکلی برای حضور در جشنواره‌ها ندارند چرا که از چند ماه پیش درخواست خود را برای پروانه نمایش ثبت کرده‌اند؛ اما در این میان فیلم «شب داخلی دیوار» وحید جلیلوند که دیرتر اقدام کرده و بازبینی نشده فعلا در دست بررسی است.

از ابتدای تیرماه تاکنون بیش از ۱۰ فیلم از جمله «خانه شیشه‌ای» به کارگردانی امیر پورکیان و تهیه‌کنندگی سیدامیر سیدزاده، «علت مرگ: نامعلوم» به کارگردانی علی زرنگار و تهیه‌کنندگی مجید برزگر، «تا فردا» به کارگردانی علی عسگری و تهیه‌کنندگی نیکی کریمی، «رودررو» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی سیدحسین شهابی، «چرا گریه نمی‌کنی؟» به کارگردانی علیرضا معتمدی و تهیه‌کنندگی سیدرضا محقق، «عامه‌پسند» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی سهیل بیرقی، «رگ‌های آبی» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی جهانگیر کوثری، «اردک لی» به کارگردانی بهروز غریب‌پور و تهیه‌کنندگی علی حضرتی و «ناطور» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی بیژن میرباقری درخواست خود را برای گرفتن مجوز اکران ثبت و تکمیل کرده‌اند و فیلم‌های دیگری مثل «روشن» روح‌الله حجازی هم از سال ۱۳۹۹ درخواست پروانه نمایش ثبت کرده بودند.

پیگیری وضعیت این فیلم‌ها و نیز آن‌هایی که نامشان در نوبت پروانه نمایش نیست - طبق گفته صاحبان آثار - نشان می‌دهد برخی از آن‌ها با مشکلاتی جدی برای گرفتن مجوز اکران روبه‌رو هستند و فیلمسازان به‌خاطر تفسیرهای گوناگون از فیلم‌ها گله‌مندند. اما آنچه این نگرانی‌ها و انتقادها را می‌تواند تداوم بخشد یا پایان دهد فقط به خروجی شورای پروانه نمایش یا کمیته‌های مرتبط با این موضوع بستگی دارد.