باب «غیبت» با نافرمانی از امیر(ع) باز شد/نشانه های آمادگی برای ظهور

حجت الاسلام قاسم خانجانی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت وگو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان در رابطه با تأثیر عدم معرفت نسبت به امام و جایگاه امامت به عنوان یکی از دلایل اصلی غیبت و طولانی شدن آن، اظهار کرد: در فلسفه غیبت عوامل متعددی مطرح شده از جمله اینکه موضوع غیبت می تواند برای آزمایش و امتحان بندگان باشد که این مسئله هم در متون کلامی و اعتقادی ما وجود دارد و هم در منابع مختص به غیبت مانند کتاب «الغیبة شیخ طوسی» نقل شده است. اما یکی از فلسفه های غیبت این است که این مسئله با هدف تأدیب مردم طراحی شده است.

وی افزود: وقتی گفته می شود امام زمان (ع) در غیبت به سر می برند یعنی ادامه حضور ایشان در میان مردم به دلایل تاریخی و تجربه تاریخی ممکن نیست. تجربه تاریخی ای که درباره سایر ائمه(ع) اتفاق افتاد و منجر به قدرناشناسی، عدم تبعیت و حتی به نوعی رودررو قرار گرفتن با امام(ع) شد مانند آنچه که در زمان امیرالمومنین (ع) یا امام حسن مجتبی (ع) به وجود آمد. یعنی با توجه به این پیشینه و تجربه تاریخی، دیگر شرایط برای حضور فیزیکی امام(ع) در میان مردم فراهم نشد و به ناچار غیبت باید اتفاق می افتاد تا حضور امام(ع) در جامعه به شکل نامحسوس باشد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در این باره گفت: حضور امام(ع) در جامعه برای ادامه فیض الهی از مجرای امام معصوم و برای حفظ ارتباط ملک و ملکوت و ارتباط انسان ها و عالم هستی با خداوند، لازم و ضروری بود و به همین جهت این حضور ادامه داشت اما نه به شکل ملموس و محسوس و حضور فیزیکی امام در میان مردم. مفهوم این فلسفه آن است که اگر قرار باشد امام معصوم در میان مردم ظاهر باشد، باید شرایط و زمینه آن فراهم شود. به عبارت دیگر مردم باید نسبت به امام، پذیرش داشته باشند و معنای این مسئله آن است که مردم باید به میزانی از رشد و بلوغ دست پیدا کنند و به لحاظ معرفتی به جایی برسند که اگر امام(ع) در میان آنها حاضر شد، در مواجهه ی با امام معصوم، رفتاری را که در زمان ائمه پیشین (ع) رخ داد، تکرار نکنند.

مومن پا به رکاب امام عصر(عج) است

وی در ادامه تاکید کرد: منظور ما از «مردم» در اینجا، مردم مومن و به تعبیر دیگر مردمی است که پا به رکاب امام عصر(عج) محسوب می شوند چون آنها که با امام(عج) دشمن هستند که تکلیف شان روشن است؛ آنها از همان لحظه اول ظهور در تقابل با امام مهدی(عج) هستند. شایسته است که در اینجا به این موضوع پاسخ داده شود که شائبه ای که گاه مطرح می شود که امام عصر علیه السلام پس از ظهور، دشمنانش را به قتل خواهد رساند کاملا صحیح است. اما برخی آن را تعمیم داده و ادعا می کنند امام مهدی(عج) با ظهور خود قتل و کشتار وسیعی را به راه می اندازند و هیچکس و هیچ چیز جلودار ایشان نیست. در حالی که به هیچ وجه اینگونه نخواهد بود. امام(عج) این اقدام(مبارزه و قتل دشمنان) را انجام می دهند اما تنها نسبت به دشمنان، آن هم دشمنانی که در مقام حرب و جنگ با امام(عج) هستند. اما با غیر این افراد به مراتب مهربان تر و رئوف تر خواهند بود و از در رحمت و شفقت وارد خواهند شد؛ همان رحمانیت و مهربانی ای که در اخلاق ائمه (ع) می شناسیم و گزارش های مختلف تاریخی از بسیاری از ائمه(ع) در این باره به ما منتقل شده و رسیده است.

حجت الاسلام خانجانی ادامه داد: در زمان ظهور، ما این مسئله را به نحو بسیار پررنگ تر خواهیم دید که امام مهدی(عج) نسبت به غافلان یا جاهلانی که غیرمعاند هستند و در طرف مقابل امام(ع) قرار گرفته اند، با هشدار، انذار، لطف و مهربانی رفتار می کنند. بنابراین، آنچه باعث تأخیر ظهور امام مهدی(عج) شده و همچنان ادامه دارد «عدم معرفت مردم به مقام امامت» است. اگر قرار باشد حضرت حجت(عج) در چنین شرایطی ظهور کنند آن مخالفت و عدم پذیرش و اشکال تراشی ها از ناحیه مردم همچنان وجود خواهد داشت.

با معصیت مان غیبت را طولانی می کنیم

کارشناس تاریخ اسلام با اشاره به روایتی از امیرالمومنین امام علی (ع) یادآور شد: امیرالمومنین (ع) در روایتی می فرمایند: «بدانید که زمین خالی از حجت خدا نیست و این یک عهد الهی و اجتناب ناپذیر است، اما خداوند به خاطر ظلم و ستم و زیاده خواهی انسان ها این حجت را از میان آنها در پرده غیبت می برد و او را در منظر و مرآی عموم قرار نمی دهد.» یعنی آنچه باعث می شود امام (ع) علی الظاهر در بین جامعه حضور و ظهور نداشته باشد ظلم، جور مردم نسبت به خودشان است. گناه و آثار آن، موجب می شود که ظهور به تأخیر بیفتد یا از آن سو غیبت طولانی شود. به عبارت دیگر یک بحث، بحث قرار گرفتن در مقابل امام و جور و جفا نسبت به امام است(بخاطر گناه) و بحث دیگر اینکه اصولا گناه، معصیت و ظلم و جور افراد، خود یکی از عوامل طولانی شدن غیبت است.

خانجانی تصریح کرد: در این رابطه روایتی از امام باقر (ع) وجود دارد که بخصوص برای ما که نسبت به امام مهدی(عج) اظهارعلاقه و ارادت می کنیم بسیار قابل تأمل و توجه است. حضرت(ع) می فرمایند: «ای مردم شما مردمانی هستید که در دل ما را دوست دارید (ادعای محبت به اهل بیت و تشیع دارید) اما فعل و عمل شما با این اظهار محبت شما مخالفت دارد.» حضرت در ادامه سوگند یاد می کنند و می فرمایند: «به خدا سوگند که اختلاف در میان یاران به وجود نمی آید مگر به خاطر همین مخالفت در عمل و گفتار (مخالفت بین عمل و اظهار محبت)؛ صاحب شما (امام زمان (ع)) از شما گرفته شده و از دسترس شما خارج می شود و غیبت او طولانی می گردد.»

وی تاکید کرد: ما اگر می خواهیم زمینه را برای ظهور امام مهدی(عج) آماده کنیم باید در قول و فعل، در ابراز علاقه و محبت و در عمل به آن هماهنگی ایجاد کنیم که اگر حضرت حجت(عج) ظهور هم کردند این اختلاف در رفتار و گفتار منجر به مقابله با امام(عج) و رویارویی با ایشان نشود و ما با تضاد و تناقض در این رابطه مواجه نشویم. همان چیزی که برای اصحاب امیرالمومنین و امام مجتبی (ع) به وجود آمد؛ آن افراد نیز به امام(عج) علاقه داشتند و از یاران امام بودند اما وقتی این ابراز علاقه و اظهار محبت با رفتارشان همخوانی نداشت و رفتار آنها از خودسری ناشی می شد نه تبعیت از امام(عج) و از تشخیص های شخصی نشأت می گرفت. آنگاه رودرروی امیرالمومنین (ع) و امام مجتبی (ع) قرار گرفتند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: یقینا اگر همه یاران امیرالمومنین(ع) مانند مالک اشتر و عمار و ... بودند و تبعیت محض از امام(ع) داشتند و سر خود برنامه ریزی نمی کردند امیرالمومنین(ع) ناچار نمی شدند بحث حکمیت را بپذیرند؛ افرادی که در سپاه امام(ع) بودند از ایشان تبعیت نداشتند. اصحاب و یاران امام مجتبی (ع) نیز اگر دچار دوگانگی در افکار و اعمال نمی شدند و رشوه و تطمیع معاویه بر آنها اثر نمی کرد و در مبارزه سست نمی شدند، امام مجتبی (ع) زیر بار صلح نمی رفتند.

وی در پایان تاکید کرد:‌ اگر قرار باشد ما نیز در زمان ظهور چنین وضعیتی داشته باشیم به این معنا است که هنوز زمان ظهور فرا نرسیده و غیبت باید همچنان ادامه داشته باشد تا آنها که ادعای یاری و تبعیت امام زمان(عج) را دارند به آن مرحله از معرفت و تبعیت برسند که قول و فعل، گفتار و رفتار آنها و عقیده و عمل شان با هم تطبیق و هماهنگی داشته باشد.

پایان پیام/99