گزارش جهان اقتصاد از نشست اقتصاد سیاسی و مداخله های دولت دراقتصاد در دوران دفاع مقدس؛چوب ادب بودجه چه بر سر دولت و ملت ایران آورد؟

رویا ایلکا

بخش ششم و پایانی

نشست اقتصاد سیاسی و مداخله های دولت در اقتصاد در دوران دفاع مقدس برگزار شد.

به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد این نشست با هدف بازخوانی تجربه اداره کشور در دوران جنگ تحمیلی در موسسه دین و اقتصاد برگزار شد.

دربخش پنجم این گزارش خواندیم که فرشاد مومنی استاد اقتصاد دانشگاه با بیان اینکه در دوره ۱۳۶۸ به بعد هم مسئله جنگ و اضطرارهای ناشی از آن خاتمه پیدا کرده بود و هم در مقایسه با سه سال پایانی جنگ افزایش چشمگیری در قیمت نفت اتفاق افتاده بود،گفت:ولی ببینید چوب ادب بودجه ای که نئوکلاسیک های وطنی می گویند بر سر مالیه دولت چه آورد؟

وی ادامه داد: در فاصله ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ که بی سابقه ترین جهش ها در نرخ ارز ایجاد شده و همین الان هم آن هایی که به مفت خوارگی عادت کرده اند دولت را تحت فشار قرار می دهند که دوباره نرخ ارز را بالا ببرد و دولت هم چون به تنگنای مالی دچار شده بی انگیزه نیست که شاهد چیزهایی باشد که اثرعملی آن افزایش نرخ ارز است. اما برای اینکه ببینید افزایش نرخ ارز که با رشد ۱۵۰۰ درصدی در دوره پس از جنگ تجربه شد چه خیری برای منابع و مصارف دولت داشته است.

مومنی با استناد به گزارش های رسمی سازمان برنامه و بودجه،گفت:در فاصله سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ بدهی دولت به بانک مرکزی ۸ برابر افزایش پیدا کرده است. در آن دوره آن ها برای اینکه شکست فاجعه آمیز برنامه تعدیل ساختاری را پنهان کنند تعاریف مفاهیم کلیدی را تغییر دادند، تعریف کسری بودجه و بدهی دولت را تغییر دادند و گفتند که باید بدهی دولت را از بدهی شرکت های دولتی تفکیک کنیم. بنابراین اینکه طی ۸ سال بدهی دولت ۸ برابر شده مربوط به بدهی های غیرمربوط به شرکت های دولتی می شود.

مومنی یادآور شد: اما در همین دوره بدهی شرکت های دولتی ۲۳ برابر شده پس چوب ادب بودجه ترجمان این واقعیت منحط و ضد توسعه ای است که دولت خام فروش را به یک دولت آینده فروش تبدیل می کند که برای گذران امور جاری اش باید دائما بدهی داخلی و خارجی جدید ایجاد کند.

این استاد اقتصاد خاطرنشان کرد: وقتی سال ۱۳۹۱ بحران ها یکی پس از دیگری آشکار شد در بین طیف طرفداران دولت وقت شکاف بوجود آمد، آن هایی که به دولت نزدیک تر بودند می گفتند تمام این گرفتاری ها ریشه در تشدید تحریم ها دارد اما آن هایی که کمی فاصله و انصاف داشتند، می گفتند بی کفایتی و بی درایتی دولت هم در این بحران سازی ها نقش داشته است.

وی ادامه داد:سندی را از پیوست های لایحه بودجه سال ۹۱ ارائه کرده ام که نشان می دهد این چوب ادب بودجه که در دوره احمدی نژاد از طریق شوک حامل های انرژی خود را نشان داده بود بر سر دولت و ملت ایران در آن زمان چه آورد.

مومنی افزود: دی ماه ۱۳۸۹ این ها به طور متوسط ۵۵۰ درصد قیمت حامل های انرژی را افزایش دادند و نرخ ارز حدود ۳ برابر افزایش یافت.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: در سند لایحه بودجه ۱۳۹۱ ما تمام اقلام معطوف به بدهکار شدن ارزی و ریالی دولت را برای گذران امور جاری یکساله اش یک کاسه کردیم، یافته ها بسیار تکان دهنده بود چون در آن زمان حتی طرفداران افراطی دولت که از آن مناسبات بهره مند می شدند هم قبول داشتند که بزرگترین گناه دولت احمدی نژاد تحمیل بی سابقه ترین سطح وابستگی بودجه دولت و کشور به نفت بود.

مومنی افزود: یعنی ما در دورانی که در قله وابستگی به نفت بودیم برای اینکه دولت بین منافع و مصارفش برای یکسال یعنی ۱۳۹۱ نشان دهد مجموع منابعی که از محل وام گیری داخلی وام گیری خارجی و انتشار اوراق مشارکت پیش بینی شده بود معادل ۲٫۴ برابر سهم نفت در بودجه عمومی دولت بود.

وی با بیان اینکه اینها متاسفانه هنوز هم نمی خواهند بپذیرند که دولت چون بزرگترین مصرف کننده و بزرگترین سرمایه گذار در اقتصاد ایران محسوب می شود،گفت: وقتی قیمت های کلیدی را بالا می برد از هر دو موضع بیشترین ضرر را می کند. در شرایط جهش های تورمی آسیب پذیری دولت از نظر گستره و عمق فساد مالی هم به طرز وحشتناکی افزایش پیدا می کند.