چشم‌انداز جهانی خشکسالی:بحران و جنگ آب

تلاش دانشمندان برای پیش‌بینی بحران‌های آبی

مرکز مطالعاتی مشارکت آب، صلح و امنیت باهدف یافتن راهکارهایی بهتر برای پایش خطرات و راه‌اندازی مداخلات اولیه به این تحقیقات می‌پردازند. طراحی این فناوری‌ها با توجه به تغییرات آب و هوایی، کمبود آب در کشورهای جهان بسیار مهم بوده و امری ضروری محسوب می‌شود. وزارت دفاع ایالات‌متحده امریکا به‌تازگی نسبت به وقوع بحران آب در جهان هشدار داده است که این موضوع یک تهدید امنیتی جهانی است که باعث بی‌ثباتی در حوزه‌های مختلف می‌شود که می‌تواند به تروریسم و خشونت گسترده‌تری در مناطق مختلف جهان منجر شود.

پیش‌بینی خشکسالی برای بسیاری از مناطق جهان باید برای دوره‌های شش‌ماهه انجام شود. خشکسالی می‌تواند میلیاردها دلار برای کشورهای درگیر با بحران آب هزینه داشته باشد، بنابراین حتی کاهش ۱۰ درصدی آن نیز تأثیر زیادی دارد؛ اما برای این کار باید یک سیاست منسجم تدوین شود.

این گروه تحقیقاتی که در اوایل سال جاری توسط دانشگاهیان در اروپا و ایالات‌متحده تشکیل‌شده است، اعلام کرد که با شناسایی مکان‌هایی که بحران‌های آب و دیگر آسیب‌پذیری‌های موجود با یکدیگر همپوشانی دارند می‌توان درگیری‌ها را پیش‌بینی کرده و از بروز آن‌ها جلوگیری کرد.

سوزان اشمایر (Susanne Schmeier)، سخنران مرکز قانون آب و دیپلماسی در IHE Delft و هماهنگ‌کننده این مطالعات درباره موضوع فوق گفت: «ایده اولیه ما این است که نقاط قوت را شناسایی کنیم تا اقدامات پیشگیرانه پیش از وقوع خشونت در این رابطه صورت گیرد.»

اشمایر نسبت به وقوع جنگ‌های آب هشدار داده و افزود، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد کمبود آب به‌طور مستقیم باعث جنگ می‌شود. این مسئله می‌تواند تنش‌هایی در مناطق پرخطر دارای بی‌ثباتی سیاسی و فقر ایجاد کند. کمبود آب موجب پررنگ شدن نقش گروه‌های درگیر در جنگ‌های داخلی سوریه و گسترش گروه‌های ستیزه‌جویی مانند بوکوحرام در حوضه دریاچه چاد خواهد شد.

سیستم هشداردهنده‌ای که درحال‌توسعه است از طیف وسیعی از داده‌ها ازجمله اطلاعات هیدرولوژیکی و تصویربرداری ماهواره‌ای برای نظارت و محاسبه خطرات دسترسی به آب در سراسر جهان استفاده می‌کند. برای تعیین خطر درگیری‌های آبی، گزارش‌های رسانه‌ای را در بیش از ۱۰۰ زبان مختلف، ردیابی می‌کند.

کارن میجر (Karen Meijer) پژوهشگر موسسه هلندی Deltares که مسئول توسعه ابزارهایی برای نظارت بر منابع آب است، در این رابطه می‌گوید: «داده‌ها و اطلاعات این حوزه دارای محدودیت هستند. تصویربرداری ماهواره‌ای با چالش‌هایی همچون پوشش ابر و یا ویژگی‌های خاص توپوگرافی روبه‌رو هستند. ارقام و محاسبات موردنیاز ممکن است وجود نداشته و یا قدیمی باشند، چراکه سیستم به‌طور گسترده‌ای از داده‌های باز موجود در دسترس عموم استفاده می‌کند. دولت‌هایی که از انتشار اطلاعات مربوط به مخازن آبی و سایر زیرساخت‌ها اجتناب می‌کنند نیز ممکن است یک چالش مهم در این سیستم به شمار روند.»

این سیستم هشداردهنده می‌تواند ترکیبات بسیاری از عوامل تحریک‌کننده را با توجه به ضعف دولت‌ها و اختلافات محلی شناسایی کرده و نقاط بالقوه خطرزا را تشخیص دهد.

سوزان اشمایر نیز در این رابطه گفت: «ملاحظات کوتاه‌مدت معمولاً انگیزه اصلی اقدامات انجام‌گرفته در سیاست بین‌المللی است.»

در نگاه نخست حفر چاه‌های بیشتر در مواجهه با خشکسالی به نظر منطقی می‌رسد اما این چاه‌ها به‌نوبه خود می‌توانند تأثیراتی منفی در محیط‌زیست و اجتماع داشته و باعث تحریک اقوام و ایجاد خصومت شوند.

میشا ورنر (Micha Werner)، دانشیار مهندسی هیدرولیک در IHE Delft اعتقاد دارد که پیش‌بینی خشکسالی برای بسیاری از مناطق جهان باید برای دوره‌های شش‌ماهه انجام شود. این پیش‌بینی نقش مهمی در کاهش اثرات خشکسالی در اتیوپی و کنیا در سال ۲۰۱۵ داشت؛ اما در مورد سومالی به دلیل عدم امکان واکنش مناسب، تأثیری نداشت. خشکسالی می‌تواند میلیاردها دلار برای کشورهای درگیر با بحران آب هزینه داشته باشد، بنابراین حتی کاهش ۱۰ درصدی آن نیز تأثیر زیادی دارد؛ اما برای این کار باید یک سیاست منسجم تدوین شود.

پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۱۹ با وقوع ال نینو و افزایش خشکی هوا، کشورهای جنوب آفریقا، استرالیا و بخش‌های شمالی آمریکای جنوبی دچار مشکلاتی جدی درزمینهٔ تأمین آب باشند. در همین رابطه ریکاردو لوزانو (Ricardo Lozano ) وزیر محیط‌ زیست کلمبیا، خواستار اقدامی مناسب در این رابطه شده و هشدار داد که این پدیده در سه ماه اول سال آینده می‌تواند موجب کاهش بارندگی تا ۸۰ درصد شود. این مسئله می‌تواند آتش‌سوزی‌های جنگلی، از بین رفتن محصولات کشاورزی و کمبود آب را به دنبال داشته باشد که ممکن است باعث اعمال محدودیت‌هایی از سوی دولت شود.

پیش‌ازاین پدیده ال نینو موجب تأخیر در شروع فصل بارانی در شرق آفریقا شده و منجر به کمبود باران در کشورهای جنوب این قاره ازجمله زامبیا، زیمبابوه، بوتسوانا و آفریقای جنوبی شده است. این شرایط پایدار خشکسالی که موجب نگرانی برای رسیدن به‌روز صفر آبی در کیپ‌تاون شد. به‌هرروی باید پذیرفت که جهان در آستانه دوره‌ای بحرانی است که در آن منابع آبی موجب بروز تنش‌های محلی و بین‌المللی شده و با توجه به خشکسالی‌های ناشی از گرمایش زمین و تغییرات آب و هوائی، باید خود را برای بحران‌هایی جدی آماده کرد.

ترجمه: احسان محمدحسینی

منبع: nbcnews