شاخص های یک مسجد طراز/ جفای بزرگ در حق خانه خدا چیست؟
مطهریمقدم گفت: مسجد محل فعالیت فرهنگی بوده، در دل فرهنگ، سیاست هم هست. بعضیها مساجد را از مسائل سیاسی میخواهند بهکلی جدا کنند و میگویند وارد سیاست نشوید، بیایید همان نمازتان را بخوانید و بروید. این همان سکولاریسم وجفای بزرگ است.
خبرگزاری شبستان خراسان جنوبی: سمیه محمدی؛ مقام معظم رهبری معتقد هستند که زنده نگه داشتن و یا آباد کردن مسجد یکی از کارهای واجبی است که موجب ترغیب و تشویق جوانان و التزام آنها به دین می شود. یکی از راه های آباد کردن مساجد و زنده نگه داشتن این مکان مقدس، این است که درب مساجد همیشه باز و محل رفت و آمد دائمی مردم باشد، نه اینکه فقط برای خواندن نماز باز و بسته شود!
مساجد با توجه به ضرورت جامعه امروزی باید مجتمعی از حضور نوجوانان و جوانان باشد نه محلی برای نماز خواند تعدادی پیرمرد و پیر زن، همچنین یک مسجد پویا، مسجدی است که در راستای سالم سازی محله خود گام هایی را بر میدارد و سبب تشویق مردم محله و حضور آنها در مسجد میشود، این مهم با همراهی یک امام جماعت و خادم و هیئت امنای مطلوب امکان پذیر است نه یک امام جماعت سکولار.
امام خمینی(ره) هم در وصیت نامه شان می فرمایند مسجدی که وارد امر سیاست نشود تنها نمازخانه است «اساسا بعد سیاسی نماز، مسجد و جماعت است» یعنی همین نماز که یک امر فردی محسوب می شود وقتی به مسجد می آید بعد سیاس پیدا می کند.
خبرنگار خبرگزاری شبستان در ادامه در خصوص تعداد مساجد خراسان جنوبی، شاخص های مسجد طراز اسلامی، اهمیت توجه به مساجد، آسیب های بی توجهی به مساجد و ویژگی های یک امام جماعت با حجت الاسلام امین مطهریمقدم –مدیر مرکز رسیدگی به امور مساجد خراسان جنوبی- به گفتگو پرداخت.
تعداد ارکان و مساجد خراسان جنوبی در حال بروز رسانی است
مدیر مرکز رسیدگی به امور مساجد خراسان جنوبی با بیان اینکه تعداد مساجد استان ۲ هزار و 123 مسجد است، افزود: از این تعداد ۵۴۳ مسجد شهری و یک هزار و 580 مسجد روستایی هستند.
وی گفت: تعداد مساجد دارای امام جماعت ۳۸۶ مسجد است که البته این تعداد فقط در سامانه مرکز رسیدگی ثبت شده و درحال بروز رسانی و تکمیل است.
وی از ثبت اطلاعات 430 امام جماعت در استان خبر داد و افزود: بانک اطلاعاتی امام جماعات مساجد استان در حال بروزرسانی است و برای احصای آمار دقیق مساجد و ارکان آن نیازمند همکاری تمامی دستگاه های اجرایی هستیم.
مدیر مرکز رسیدگی به امور مساجد خراسان جنوبی در خصوص ویژگیهای مسجد طراز اسلامی گفت: مسجد طراز در مفهوم و مصداق همان مسجد نبوی و علوی با همان کارکردهای زمان پیامبر اسلام صلیالله علیه وآله وسلم است؛ مسجد یک قرارگاه فرهنگی است مسجد طراز؛ مسجد پویا در فرایند خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی برای تحقق آرمان انقلاب اسلامی که ایجاد تمدن نوین اسلامی است، گام برمی دارد.
برقرار بودن مسجد
وی با اشاره به عمدهترین شاخصهای مسجد طراز گفت: برقرار بودن مسجد، یکی از این شاخصه ها است یعنی اینکه مسجد این امکان را داشته باشد که در حداکثر زمان از شبانهروز باز باشد و محل مراجعه مردم گردد. ازاینرو مسجد برقرار مسجدی است سه وعده نماز جماعت را اقامه میکند و برای برگزاری نماز جماعت صبح، برنامهریزی اجرایی دارد.
به گفته وی؛ همچنین مسجد برقرار، مسجدی است که وقت اذان ظهر را به وقت اذان مغرب متصل میکند و با باز بودن درب خود، مورد دسترسی اهالی و کسبهی محل و همچنین عابرین و مسافرین است. مسجد برقرار، مسجدی است که به دلیل اینکه در حداکثر زمان از شبانهروز، محل مراجعه اقشار مختلف مردم (اعم از کودکان و نوجوانان، دختران و پسران، جوانان و بانوان) برای استفاده از ظرفیتهای سختافزاری و نرمافزاری (کتابخانه، کلاسهای آموزشی و هنری و...)، است به قطب و کانون و پاتوق اهالی محل تبدیل می شود.
وی تصریح کرد: مسجد برقرار، مسجدی است که به دلیل خوشبرخوردی و خوشاخلاقی کارگزاران (خادم و امناء) محلی برای آرامش و آسایش مراجعین خود است. مسجد برقرار، بهاینخاطر اینکه پاسخگوی نیازهای فکری و معنوی مردم و همچنین تا حد امکان نیازهای مادی آنها در حداکثر اوقات از سوی امام جماعت خویش است، محلی محبوب و مقدس برای مردم است و به این جهت از حداکثر مراجعات مردمی بهرهمند است.
متمکن بودن مسجد
به گفته مدیر مرکز رسیدگی به امور مساجد خراسان جنوبی؛ به موازات همین برقرار بودن، مسجد میتواند دارای مؤلفه دوم مسجد طراز یعنی مؤلفه «متمکن» باشد. مسجد متمکن، مسجدی است که دارای درآمد لازم و کافی برای اداره خود و اجرای برنامههای خود (مراسمات و آیینها) باشد. این تمکّن، ممکن است با وجود رقبات حاصل بشود و یا با مشارکتهای مردمی که هر دو جنبه از اهمیّت زیادی برخوردار است. در متمکّن شدن مسجد، توجه به این راهکار که باید جمعیت مسجدیها روزبهروز بیشتر شود، بسیار راهبردی و مؤثر است.
انقلابی بودن مسجد
مطهری مقدم مؤلفه سوم مسجد طراز را انقلابی بودن آن عنوان کرد و افزود: مسجد، هم پایگاه مقاومت است، هم پایگاه رشد فعّالیّتهای فرهنگی و هدایت و بصیرت است؛ در دل فرهنگ، سیاست هم هست. بعضیها مساجد را از مسائل سیاسی میخواهند بهکلی برکنار بدارند. میگویند آقا شما وارد سیاست نشوید، بیایید همان نمازتان را بخوانید و بروید. این همان سکولاریسم است. دشمنان همین را میخواهند. آن دینی که با آن مخالفاند، آن ایمانی که با آن میجنگند، آن ایمانی است که به ایجاد نظام اسلامی میانجامد و اسلام را قدرتمند میکند؛ با آن مخالفاند. آن وقت ما بیاییم اسلام را در کانونهای اصلی خود، یعنی مساجد، از مسائل جامعه، از مسائل سیاسی و از مسیر جامعه به کلی منصرف کنیم؟ این جفای بزرگی است در حق مسجد است».
محور در محله اسلامی
وی مؤلفه چهارم مسجد طراز را محوریت آن در محله عنوان و تصریح کرد: اگر نگاه ما به مسجد و بهعنوان امامجماعت صرفاً نگاه به محیط داخل مسجد باشد و بخواهیم فقط تعداد افرادی را که داخل مسجد هستند، حفظ کنیم اشتباه کردهایم و باختهایم. مسجد، مثل یک قرارگاه است و باید تمام اطراف مسجد را مدّنظر قرار داد.
به بیان سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، در سخنرانی روز جهانی مسجد: «مثلاً این پل را به دست من میدهند به من میگویند شما مسئول جلوگیری از سقوط این پل هستید، من دور این پل که مثلاً عرض آن 20 متر و طول آن 200 متر است، سربازان را دور این پل بچینم و روی این پل بایستم میتوانم این پل را حفظ کنم؟ حفظ این پل یک محیطی دارد. اگر ارتفاع مشرف بر این پل، سقوط کرد، این پل سقوط کرده است، اگر این محدودی اطراف این پل، به دست دشمن افتاد شما دیگر نمیتوانید اینجا مقاومت کنید، یک جزیرۀ کوچکی است شما زود سقوط میکنید.
نگاه به مسجد بهعنوان ائمه جماعات، یک وقت نگاه به این 200 متر و 500 متر محیط مترمربع داخلی مسجد است، این همان پل است، همان 150، 200 نفری که میآیند خدمت شما نماز میخوانند. همانها، ممکن است حفظ شوند ممکن است حفظ هم نشوند، این حفظ آن پل نیست
اگر میخواهیم جامعه را حفظ کنیم، یک مسجد مثل یک قرارگاه است و یک محیط امنیتی و فرهنگی دارد. اگر شما محدوده داخلی مسجد را مقیاس قرار بدهید، ارزیابی میکنید، اشتباه است، هیچ فایدهای ندارد، باختید. من یک زمانی، داخل سپاهی شدم، گفتم فلانی کجاست؟ گفت: ولش کنید رفته تمام شده! فلانی که میگویم فرمانده جنگ، گردان، تیم، خطشکن، مسئول اطلاعات و عملیات، تخریب، گفت متأسفانه فلانی رفت! من برگشتم گفتم خط این فرماندهی ما شکسته شده، خط او سقوط کرده، کسی که نتواند سربازهای خودش را در خط، حفظ کند، خط او سقوط کرده است.»
اهمیت و جایگاه مسجد
مدیر مرکز رسیدگی به امور مساجد خراسان جنوبی در ادامه در خصوص اهمیت و جایگاه مسجد در جامعهی اسلامی عنوان کرد: در بیان اهمیت و جایگاه مسجد در جامعهی اسلامی، کافی است نگاهی به شکلگیری نخستین جامعهی اسلامی در صدر اسلام و با دستان پیامبر اکرم (صلیاللهعلیه و آله) بیندازیم. چراکه در این جامعهی نوپا، نخستین نهادی که شکل میگیرد و هدایت و جهتدهی جامعه را در مسیر ارزشهای متعالی اسلام آغاز میکند، مسجد است. در این خصوص، رهبر معظم انقلاب، میفرمایند: «پدیدآوردن هویتی به نام مسجد، نخست در قبا و سپس در مدینه، در شمار زیباترین و پرمغزترین ابتکارهای اسلام در آغاز تشکیل جامعهی اسلامی است».
حجت الاسلام مطهری مقدم افزود: اهمیت و جایگاه مسجد، نه فقط از آن جهت که در نخستین گامهای شکل گیری جامعهی اسلامی، بنا شده است، بلکه از این جهت که کارکردهای متنوع و متعدد آن، فرهنگ و تمدن اسلامی را در جامعه گسترش و استقرار میداده است، حائز اهمیت است. بهواقع درصدر اسلام، مسجد، مرکز همهی فعالیتهای اصلی جامعهی اسلامی و تصمیمگیریها و بهنوعی، ضامن اسلامیشدن جامعهی آن روزگار بوده است.
وی ادامه داد: اگرچه تفاوتهایی جدی در خصوص ایجاد زیر ساختهای ادارهی جوامع، در نسبت با جامعهی صدر اسلام بروز یافته است، اما آنچه بیتردید در تار و پود اندیشهی اسلامی تنیده و در نسبت با تغییرات زمانی و مکانی هم تغییریافتنی نیست، جایگاه اندیشهی توحیدی در ادارهی جامعهی اسلامی و به تبع آن محوریت مسجد در بسیاری از مناسبات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه است.
وی تصریح کرد: با عنایت به تأکید امامین انقلاب اسلامی، در خصوص نقش و جایگاه مسجد در جامعهی اسلامی و با نگاهی به نیازها، بایستهها و ضرورتهای بر زمین ماندهی جامعهی امروز ما، خلأ جدی ایفای نقش مساجد، بهعنوان محور جامعهی اسلامی به خوبی احساس میشود.
مخاطرات ناشی از بیتوجهی به نقش و جایگاه مسجد
مطهری مقدم درخصوص بی توجهی به مسجد گفت: توجه به جایگاه مسجد و در مقابل آن بیتوجهی و غفلت از این جایگاه ارزشمند، بلایی است که گریبانگیر بسیاری از اقشار به ویژه اقشار تأثیرگذار، مسئولان و گروههای مرجع شده است. رهبر معظم انقلاب، در پیامی که به نوزدهمین اجلاس سراسری نماز ارائه فرمودهاند، اشاره به این غفلت داشته و در مقابل آن همگان را به موضوع مسجد، توجه دادهاند: « امروز در میان مساجد ما، کم نیستند آنهایی که میتوانند نمایی از این تصویر زیبا و شوقانگیز را به نمایش درآورند. حضور نسل جوان پاکنهاد ما و حضور روحانیون و معلمان آگاه و دلسوز، مسجدهایی را به درستی، کانون ذکر و عبادت و اندیشه و معرفت ساخته و یادهای عزیز و گرانبها را در دلهای ما برانگیخته است. لیکن تا این وظیفه به تمام و کمال گزارده نشود، هیچیک از ما نباید و نمیتوانیم خطری را که از کمبود مسجد یا ضعف و نارسایی مساجد، جامعه و جوانان و خانوادهها و نسلهای آینده را تهدید میکند، غافل بمانیم و خود را از برکات عظیمی که مسجدِ طراز اسلامی به کشور و نظام و مردم هدیه میکند، محروم سازیم».
وی ادامه داد: بهاینترتیب، میتوان گفت اصلیترین نتایج غفلت و بیتوجهی نسبت به جایگاه مسجد بینصیب ماندن عموم مردم است؛ بهویژه اقشار کلیدی شامل کودکان، نوجوانان و جوانان از حضور در محیط معنوی مسجد به جهت غفلت متولیان تعلیم و تربیت بهویژه معلمان و مربیان از این موضوع است.
وی همچنین شکلگیری نهادهای اجتماعی دیگر به موازات کارکردهای اصیل مسجد بهعنوان رقبایی برای این نهاد مقدس؛ به فراموشی سپرده شدن ارزشها و اصول حاکم بر فرهنگ مسجدی در فرهنگ اجتماعی ما به موازات فراموش شدن مسجد و غفلت از این جایگاه مقدس، ضعف و نارسایی بسیاری از مساجد در خصوص کارکردهای اصیل خود و کمرنگ شدن نقشهای متنوع مسجد در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، در دسترس نبودن مسجد و ناکافی بودن آن نسبت به گستره محدودهی جغرافیایی شهرها و پراکندگی جمعیت، بیمخاطب ماندن مساجد و انحصار حضور در مسجد به اقشار خاص، سالخوردگان و بدنهی غیرفعال جامعه، تعطیلی یا کمرنگ شدن مهمترین رسانهی اسلامی یعنی رسانهی منبر بهعنوان مهمترین و اصلیترین جایگاه ارشاد جامعهی اسلامی را از اصلیترین نتایج غفلت و بیتوجهی نسبت به جایگاه مسجد عنوان کرد.
شاخص های یک امام جماعت خوب
مدیر رسیدگی به امور مساجد خراسان جنوبی در خصوص نقش امام جماعت مسجد هم گفت: امام جماعت مسجد، مدیر طبیعی مسجد، مهمترین عنصر فرهنگی مسجد و مسئولیت صیانت از اصول ارزشی حاکم بر این نهاد مقدس و همچنین هدایت و راهبری برنامهها و فعالیتهای مسجد را بر عهده دارد.
وی گفت: ویژگیهای فردی و کلیدی امام جماعت از جمله بهرهمندی از تحصیلات حوزوی حداقل سطح دو، آراستگی ظاهری، برخورداری از بیان مناسب بسیار ضروری است.
مطهری مقدم در خصوص دغدغهمندی و انگیز امام جماعت، افزود: امام جماعت باید از انگیزهی کافی برای هدایت و برنامهریزی فعالیتهای فرهنگی مسجد برخوردار باشد.
وی با بیان اینکه بهرهمندی از دانش کافی نسبت به اولویتهای فرهنگی جامعهی اسلامی امروز به منظور مدیریت و برنامهریزی فعالیتهای فرهنگی مسجد، توسط امام جماعت ضروری است، گفت: برخورداری از مهارتهایی چون مدیریت و برنامهریزی فرهنگی، هدفگذاری، اولویتسنجی، مخاطبگزینی، تقسیم کار، مدیریت منابع، ارتباط گیری با نوجوانان و جوانان، بهرهمندی از ابزارهای ارتباطی روز، توان و امکان وقتگذاری مناسب برای مدیریت برنامهها و فعالیتهای فرهنگی مسجد و ... در راستای صیانت از اصول ارزشی مسجد و هدایت برنامهها و فعالیتهای فرهنگی مسجد، از محورهای شایستگی امام جماعت محسوب میشود.
پایان پیام/575